Тры каралі
Мудрацы́ з усхо́ду[1][2] — група выбітных замежнікаў, якія наведалі Ісуса пасьля ягонага нараджэньня, каб прынесьці яму ў дар золата, ладан і міра «як народжанаму Цару Юдэйскаму».
Служаць постацямі ў сьвяткаваньні Калядаў і ёсьць часткай хрысьціянскай традыцыі. Таксама яны вядомыя як: біблейскія вешчуны (валхвы; грэц. μάγοι), тры мудрацы (каралі або цары), а таксама як цары з усходу. У багаслоўскай працы VIII стагодзьдзя былі названыя імёны мудрацоў, якія прынесьлі дары — Каспар, Мэльхіёр і Валтасар. У пазьнейшым апавяданьні апісваўся іх выгляд: Каспар — «безбароды юнак», Валтасар — «барадаты старац», а Мэльхіёр — «цемнаскуры» родам з Этыёпіі. Пасьля вяртаньня ў свае землі мудрацы сталі прапаведнікамі хрысьціянства. Цяпер залаты каўчэжац зь іх мошчамі знаходзіцца ў Кёльнскім саборы сьвятога Пятра (зямля Паўночны Райн — Вэстфалія, Нямеччына)[3]. Іхныя 3 дары прывялі да шырока распаўсюджанага меркаваньня, што іх было трое[4]. У Асырыйскай царкве Ўсходу іх колькасьць лічыцца роўнай 12. Іхнае найменьне царамі ў пазьнейшым хрысьціянскім пісаньні, верагодна, зьвязанае з Псальмай 72:11: «Няхай усе каралі падаюць перад ім»[5].
Праваслаўная царква ня лічыць іх царамі, не падлічвала іхную колькасьць, не давала ім імёны й ня ўпісвала іх у дактрыну. У Каталіцкай царквы памяць трох цароў зьдзяйсняецца на Сьвята трох каралёў, то бок 6 студзеня, у некаторых каталіцкіх краінах — выходны дзень.
«Мудрацы з усходу» згадваюцца ў 2-м разьдзеле Дабравесьця паводле Мацьвея, якое ёсьць 1-й кнігай Новага Запавету:
«1. Калі ж Ісус нарадзіўся ў Віфляеме Юдэйскім у дні цара Ірада, вось, мудрацы з усходу прыйшлі ў Ерусалім і кажуць:
2. дзе народжаны Цар Юдэйскі? бачылі бо мы зорку Яго на ўсходзе і прыйшлі пакланіцца Яму.
3. Пачуўшы гэта, цар Ірад занепакоіўся, і ўвесь Ерусалім зь ім.
4. І сабраўшы ўсіх першасьвятароў і кніжнікаў народных, пытаўся ў іх: дзе мог нарадзіцца Хрыстос?
5. Яны ж сказалі яму: у Віфляеме Юдэйскім, так бо напісана праз прарока:
6. «І ты, Віфляеме, зямля Юдава, нічым ня меншы сярод ваяводзтваў Юдавых, бо зь цябе выйдзе Правадыр, Які ўсьцеражэ народ мой Ізраіля».
7. Тады Ірад, употай паклікаўшы мудрацоў, выведаў у іх час зьяўленьня зоркі
8. і, паслаўшы іх у Віфляем, сказаў: ідзеце, добра разьведайце пра Дзіця і, як знойдзеце, накажэце мне, каб і я пайшоў пакланіцца Яму.
9. Яны, выслухаўшы цара, пайшлі. І вось, зорка, якую бачылі яны на ўсходзе, ішла перад імі, пакуль, прыйшоўшы, ня стала ўгары над месцам, дзе было Дзіця.
10. Угледзеўшы зорку, яны ўсьцешыліся радасьцю вельмі вялікай,
11. і, увайшоўшы ў дом, убачылі Дзіця з Марыяю, Маці Яго, і, упаўшы, пакланіліся Яму; і адкрыўшы скарбы свае, прынесьлі Яму дары: золата, ладан і міра.
12. І ў сьне атрымаўшы наказ не вяртацца да Ірада, іншай дарогай адышлі ў краіну сваю»[6].
Дары
рэдагавацьДары валхвоў (мудрацоў) ёсьць адной са сьвятыняў, зьвязанай з жыцьцём Ісуса Збаўцы, якая захавалася да сёньняшняга дня. З пашанай да Ісуса-дзіцяткі мудрацы з усходу прынесьлі ў дар золата — як цару, ладан (араматычная смала дрэва) — як Богу і міра (араматычнае рэчыва) — як чалавеку на пахаваньне[7]. Дзева Марыя захоўвала дары ўсё жыцьцё і незадоўга да Ўсьпеньня перадала іх разам з поясам і рызай Ерусалімскай царкве. Пасьля 400 году пры бізантыйскім імпэратары Аркадыі дары перавезьлі ў Канстантынопаль. У 1470 годзе маці асманскага султана Мэхмэда ІІ — былая сэрбская князёўна Мара Бранкавіч (дачка Джураджа Бранкавіча) — пераправіла Дары валхвоў (мудрацоў) і іншыя хрысьціянскія сьвятыні Канстантынопалю на сьвятую гару Атон у княстве Румэлія. Ігумен і манахі манастыра сьвятога Паўла сустрэлі Мару Бранкавіч на беразе, дзе прынялі Дары валхвоў і іншыя хрысьціянскія сьвятыні, якія сталі захоўваць у манастыры. На месцы сустрэчы манахаў з Марай Бранкавіч пазьней усталявалі Царыцын крыж. Захаваныя да сёньня Дары — гэта 28 залатых пласьцінаў-падвесак у выглядзе трапэцыяў, чатырохкутнікаў і шматкутнікаў, аздобленых узорам. На кожнай пласьціне малюнак адрозьніваецца. Ладан і сьмірну сплавілі ў цёмныя шарыкі памерам з масьліну, зь якіх захавалася каля 70. Зь іх зрабілі пацеркі на срэбраных нітках, што мацуюцца да залатых пласьцінаў. Дары захоўваюць у манастыры на Атоне ў 10 каўчэгах. У студзені 2014 году адзін з каўчэгаў з Дарамі мудрацоў (валхвоў) упершыню за больш як 500 гадоў вывозілі з Атона. Яго пераправілі на самалёце ў Расею, а затым у Беларусь і Ўкраіну ў суправаджэньні манахаў манастыра сьвятога Паўла і ігумена манастыра Парфена. 7 студзеня на Раство Хрыстова каўчэг разьмясьцілі ў маскоўскім храме Хрыста Збаўцы, а 14 студзеня сьвятыню прывезьлі ў Санкт-Пецярбург[3].
Прывезены каўчэг з Дарамі зьмяшчаў 3 залатыя ўпрыгожаньні — 2 у выглядзе трапэцыі і 1 прастакутнае. Яны мелі памер 4—5 см на 4—6 см і таўшчыню 3 мілімэтры. Да іх былі прымацаваныя срэбраныя пацеркі з нанізанымі шарыкамі з ладану і міры, а таксама жамчужынамі. Іх захоўвалі ў срэбраным чаканным каўчэгу даўжынёй 40 см, шырынёй 27 см і вышынёй 15 см[8].
17 студзеня 2014 году сьвятыню прывезьлі ў Беларусь. 24 студзеня каўчэг з Дарамі валхвоў перавезьлі ва Ўкраіну, пасьля чаго вярнулі на Атон у Грэцыю.
Беларусь
рэдагаваць17—24 студзеня 2014 году каўчэг з Дарамі валхвоў (мудрацоў), якія ёсьць агульнахрысьціянскай сьвятыняй, знаходзіўся ў менскім храме Ёва Шматпакутнага пры Доме міласэрнасьці (вул. Ф. Скарыны, д. 11)[9]. Доступ да сьвятыні быў адкрыты з 8-й да 22-й гадзіны штодня[10]. «Менсктранс» увёў аўтобусны маршрут № 900 «Ст.м. «Усход» — Дом міласэрнасьці» на час знаходжаньня Дароў валхвоў у Менску. Маршрут працаваў зь 7-й да 23-й гадзіны. Для абагрэву паломнікаў у студзеньскі мароз каля Дому міласэрнасьці разьмясьцілі 5 вялікіх аўтобусаў. Таксама часова павялічылі колькасьць аўтобусаў і тралейбусаў, якія хадзілі да станцыі мэтро «Ўсход»[11]. Галоўная ўправа ўнутраных справаў Менскага гарвыканкаму паведаміла, што за першыя 3 дні да Дароў валхвоў прыйшлі каля 200 000 хрысьціянак і хрысьціянаў. 17 студзеня — 40 000 чалавек, 18 студзеня — 77 000 і 19 студзеня — звыш 60 000[12].
21 студзеня менска-магілёўскі мітрапаліт Тадэвуш Кандрусевіч, які ўзначальваў Каталіцкую царкву ў Беларусі, прыйшоў пакланіцца сьвятыні і адзначыў, што Дары валхвоў — «гэта набытак усяго хрысьціянства. І дзякуй Праваслаўнай царкве, што яна яго захавала»[13]. За тыдзень знаходжаньня Дароў у Менску да іх прыйшло звыш 500 000 паломніц і паломнікаў[14].
Глядзіце таксама
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ Апостал Мацьвей. Сьвятое Дабравесьце паводле Мацьвея (Разьдзел 2. Верш 1) // Новы Запавет Госпада нашага Ісуса Хрыста / Біблейская камісія Беларускай праваслаўнай царквы. — Менск: Гедэонавы браты, 2017. — С. 2. — 500 с. — 30 000 ас.
- ^ Апостал Мацьвей. Эвангельле паводле сьвятога Мацьвея (Паклон мудрацоў. Разьдзел 2. Верш 1) // Новы Запавет / перакл. Ян Крэміс, Марына Пашук, маст. Алег Глекаў. — Менск: Про Хрысто, 2017. — 688 с. — 2000 ас. — ISBN 978-985-707480-8
- ^ а б Эмілія Шэлест. Дары людзей Богу вяртаюцца да людзей // Зьвязда : газэта. — 11 студзеня 2014. — № 4 (27614). — С. 1, 2. — ISSN 1990-763x.
- ^ Geza Vermes, «The Nativity: History and Legend», London, Penguin, 2006, p22
- ^ «Magi» Encyclopædia Britannica
- ^ Апостал Мацьвей. Дабравесьце паводле Мацьвея (Разьдзел 2. Вершы 1—12) // Біблія. Кнігі Сьвятога Пісаньня Старога і Новага Запавету / пераклад Васіля Сёмухі, рэд. Юрка Рапецкі. — Данканвіл(en) (штат Тэхас): Агульнасусьветны друк, 2002. — С. 1176. — 1536 с. — 10 000 ас. — ISBN 1-58712-085-2
- ^ Сьвятую рэліквію Афона даставяць у Менск у студзені // Газэта «Зьвязда», 15 сьнежня 2013 г. Праверана 2 сьнежня 2021 г.
- ^ Алена Ляўковіч. «Замест золата — зьзяньне чыстых словаў і справаў» // Зьвязда. — 15 студзеня 2014. — № 6 (27616) . — С. 1, 2.
- ^ Каўчэг з Дарамі валхвоў будзе знаходзіцца ў Мінску з 17 па 24 студзеня // Газэта «Зьвязда», 13 студзеня 2014 г. Праверана 2 сьнежня 2021 г.
- ^ Сёньня ў Менск прыбудуць Дары валхвоў // Газэта «Зьвязда», 17 студзеня 2014 г. Праверана 2 сьнежня 2021 г.
- ^ Сяргей Расолька. Да святыні лепш накіравацца грамадзкім транспартам // Газэта «Зьвязда», 18 студзеня 2014 г. Праверана 2 сьнежня 2021 г.
- ^ Сяргей Расолька. Больш за 200 тысяч вернікаў // Зьвязда. — 23 студзеня 2014. — № 12 (27622) . — С. 3.
- ^ Эмілія Шэлест. Чалавек прагне духоўнага // Зьвязда. — 22 студзеня 2014. — № 11 (27621) . — С. 7.
- ^ Вольга Мядзьведзева. Вучыцеся радавацца // Зьвязда : газэта. — 25 студзеня 2014. — № 14 (27624). — С. 3. — ISSN 1990-763x.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- «Тры Каралі»: традыцыі народнага хрысьціянства на Catholic.by
- Mark Rose, «The Three Kings & the Star»
- Magi. Catholic Encyclopedia