Минскій листокъ

«Ми́нскій листо́къ» — (па-беларуску: «Мінскі лісток») — грамадзка-літаратурная газэта. Выдавалася з 2 красавіка 1886 году да 31 кастрычніка 1902 году. Першая прыватная газэта ў Менску.

Минскій листокъ
Тып	газэта
Заснавальнік	Фацінскі I. П.
Заснаваная	2 красавіка 1886
Закрытая	31 кастрычніка1902
Мова	расейская, беларуская
Штаб-кватэра	Менск, на рагу Саборнай плошчы й Турэмнай вуліцы, дом Вендорфа
Минскій листокъ у Вікісховішчы

Гісторыя

Заснавальнік і выдавец I. П. Фацінскі. Выдаўцамі ў розны час былі I. П. Сілініч, В. М. Шчагляцьеў, К. I. Зіноўеў, М. П. Мысаўской, рэдактарамі — М. А. Іваноў, А. Я. Мацкевіч, С. М. Мацьвееў, К. І. Зіноўеў, Ф. Ф. Каменскі, Я. А. Фідлер, М. П. Мысаўской. Кіраўнікі газэты дапускалі памяркоўную апазыцыю да царызму, некаторыя зь іх (Зіноўеў, Мысаўской) прытрымліваліся больш радыкальных, народніцкіх поглядаў, за што газэта падвяргалася адміністрацыйным спагнаньням з боку цэнзуры, губэрнскімі й цэнтральнай уладамі, а з 27 лютага 1897 яе выхад прыпынены на 8 месяцаў. Адна з прэтэнзіяў — матэрыялы на беларускай мове.

Выходзіла з рознай пэрыядычнасьцю: з 1886 па 1896 — 2 разы на тыдзень, з 1896 па 1898 — штодзённа, з 1898 па 1902 — 3 разы на тыдзень і ў 1902 — 4 разы. №№: 1886, № 1 (2 красавіка) — 73; 1887, № 1—101; 1888, № 1—102; 1889, № 1—101; 1890, № 1—103; 1891, № 1—104; 1892 — невядома; 1893, № 1—105; 1894—1895 па 103 нумары ў год; 1896, № 1—197; 1897, № 1—17; 1898, № 1—146; 1899—1900 па 155 нумароў у год; 1901, № 1—161; 1902, № 1—205 (31 кастрычніка).

Газэта мела грамадзка-літаратурны характар і рабіла ўхіл на асьвятленьне мясцовых навінаў Паўночна-Заходняга краю. Выхад газэты быў спынены ў 1902 годзе, ейнай пераемніцай стала газэта Северо-Западный край — Фацінскі прадаў «Минскій листокъ» М. Мысаўскому за 5 тысяч рублёў.

Зьмест газэты

Асьвятляла мясцовае жыцьце, падзеі ў краіне й за мяжой, сацыяльна-эканамічнае становішча сялянства жыхароў, дзейнасьць грамадзкіх дэмакратычных арганізацый. Зьмяшчала агляды расейскіх кніг і часопісаў прагрэсіўнага кірунку, прапагандавала дэмакратычныя й рэалістычныя традыцых расейскай літаратуры й мастацкай культуры, рэцэнзія на кнігу Ў. I. Леніна «Разьвіцьце капіталізму ў Расеі, станоўча ацэнена з пазыцыяў народніцтва, 1900), нарысы па гісторыі эўрапейскай філясофіі й цывілізацыі «Наш век» (1888).

Беларускі зьмест газэты

	Гэта была навiна як першыя майскiя перуны. Менчукi са слязамi прасвятлення i радасцi чыталi «наш» лiсток. У Менску ў нас, як у сталiцах, свая газета... Каля газеты гуртавалiся ўсе лепшыя iнтэлiгенты горада з рэдактарам Фоцiнскiм на чале. Свабоднай палiтычнай думцы ў тыя гады газета адводзiла маленечкi прастор, але жыццё горада i злыднi адбiвала вельмi добра. Можна было лаяць гарадскую думу сколькi ўлезе, была палiцэйская хронiка, аб начальсцвенных мерапрыемствах. Светлую думку ўсё ж такi гэтыя iнтэлiгенты праводзiлi ў зацiснутыя мазгi жыхароў
—Аляксандр Уласаў, мемуары

Падарымлівала пачынальнікаў беларускай літаратуры, ўпершыню апублікавала паэму «Тарас на Парнасе» (16 траўн 1889, пад назовам «Тарас»), творы Каруся Каганца, Янкі Лучыны, паэму Ўладзіслава Сыракомлі «Нядзеля» у перакладзе на расейскую мову Янкі Лучыны, мясцовых літаратараў Дорофея Бохана, Адама Бярозы, Яўгена Ляцкага, Рыгора Цяглы, А. О. Шынкевіча, народныя песьні, легенды. Асьвятляла дзейнасьць «Менскага таварыства аматараў прыгожых мастацтваў», тэатральнае жыцьцё Менску й краю. У «Менскім лістке» друкаваліся дасьледаваньні па гісторыі й этнаграфіі Беларусі, у тым ліку «Нарысы гісторыіі Менску» (1887, пад псеўд І. Адпеты), гістарычна-этнаграфічныя нарысы А. І. Слупскага (цыкл артыкулаў «Менск і яго мінулае», 1886, «Тройцын дзень», «Унія ў Менску», 1889, «Князь вешчуноў», 1892, «Легенда пра заснаваньне Менску», 1893, «Стары Менск» 1895, і інш ), «Тураўскае княства», рэцэнзію на кнігу «Десять лѣтъ въ жизни Минской гимназіи».

Артыкулы Мітрафана Доўнар-Запольскага («Ад Кіева да Рагачова» 1887, «Старадаўняя Беларусь», «Беларускае мінулае», «Доктар Францыск Скарына», усе 1888), урыўкі з нарыса «Беларускае вясельле ў культурна-рэліпйных перажытках», 1893—94), дасьледаваньне Мікалая Янчука «3 навуковай вандроўкі ў Беларусь» (1886—87), Адама Багдановіча («Нарыс становішча жанчыны ў сялянскім асяроддзх Беларускага краю», «Пэдагагічныя погляды беларускага народа», абодва 1886, «Погляды беларусаў на сьвяты Вялікадня», 1887, «Перажыткі ў сьветасузіраньня беларусаў», 1894), Дорофея Бохана («Менск і мінчане», 1902), рэцэнзіі на фальклёрна-этнаграфічныя зборнікі Еўдакіма Раманава (21.4.1887) і Паўла Шэйна (8.9.1887). Знаёміла зь мясцовымі выстаўкамі выяўленчага мастацтва, асьвятляла працу Менскага таварыства аматараў прыгожых мастацтваў, тэатральнае й музычнае жыцьцё, мастацкай самадзейнасьць места.

Дадатак

3 1888 газэта выдавала непэрыядычны навукова-папулярны й літаратурна-публіцыстычны дадатак «Северо-западный календарь» (па-беларуску: «Паўночна-заходні календар»). Першы выпуск не зьмяшчаў ні твораў на беларускай мове, ні значных гісторыка-этнаграфічных артыкулаў, але ў наступныя гады — 1889 і 1890, выпушчаных у Маскве пад рэдакцыяй Мітрафана Доўнар-Запольскага, былі апублікаваныя паэма Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча на беларускай мове «Гапон», запісы беларускіх народных песень, этнаграфічны матэрыял. У далейшым выданьне календароў аднавілася ў Менску, дзе выйшлі яшчэ два нумары — на 1892 і 1893 гг., пад рэдакцыяй А. І. Слупскага. Друкаваліся творы Янкі Лучыны, народныя паданьні й легенды, дасьледаваньні Слупскага «Ізяслаў і Тураў — рассаднікі хрысьціянства», 1888, А. Афонскага «Старадаўнія праваслаўныя сьвятыні места Вільні», «Гісторыя места Віцебска», абодва 1892, і інш.

Літаратура

Говін, С.В. Гісторыя беларускай журналістыкі (1563–1917). — Менск: БДУ, 2003. — С. 42—43. — 99 с. — 99 ас. — ISBN 985-445-930-6 У. М. Конан. «Минский листок». // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 2000 Т. 10: Малайзія — Мугаджары. — С. 455. Уладзімір Конан. «Минский листок». // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т.. — Мн.: 1999 Т. 5: М — Пуд. — С. 198. С. М. Самбук . «Минский листок». // Беларуская савецкая энцыкляпэдыя. У 12 т. / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1973. — Т. 7. Манцякі — Паддубічы. — С. 252. — 608 с. Міхаіл Цікоцкі. З гісторыі беларускай журналістыкі XIX стагоддзя. — Менск: БДУ, 1960. — 127 с. — 1300 ас. Дорошевич Э. В. Конон. Очерк истории эстетической мысли Белоруссии. — Москва: Искусство, 1972. — С. 212—230. — 320 с. — 2800 ас. Конон В., Шахматов Б. Концепция и факты. // Нёман : часопіс. — 1966. — № 11. — С. 180—184.

Очерки истории философской и социологической мысли Белоруссии (до 1917 г.) / Ред. коллегия: К. П. Буслов (гл. ред.). — Менск: Наука и техника, 1973. — С. 408—425. — 556 с. — 1100 ас. С. М. Самбук . Общественно-политическая мысль Белоруссии во второй половине XIX века : (по материалам периодической печати). — Менск: Наука и техника, 1976. — С. 78—149. — 184 с. — 1100 ас. Федорова Т. Н. Общественно-политическая мысль в Белоруссии и "Минский листок" (1886 – 1902 гг.). — Менск: Наука и техника, 1966. — 132 с. — 1000 ас. Федорова Т. Н. Развитие общественно-политической и эстетической мысли в Белоруссии (по материалам газеты "Минский листок" 1886-1902 гг.): диссертация кандидата философских наук. — Менск: БДУ, 1962. — 334 с. Федорова Т. Н. Развитие общественно-политической и эстетической мысли в Белоруссии (по материалам газеты "Минский листок" 1886-1902 гг.): автореферат кандидата философских наук. — Менск: БДУ, 1962. — 16 с.

Вонкавыя спасылкі

У фондзе Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі захоўваецца газэта «Минскій листокъ» за 1887 (№№ 42, 48—54, 56—62) і 1890 гг. (№№ 1, 2, 31—34, 36, 41—44, 46, 48—50, 52, 53, 55, 57, 60—65, 77, 78, 80, 81, 83—87, 90, 91, 93, 94, 101—103), а таксама "Паўночна-Заходні каляндар" на 1888 і 1893 гг. Выставы 2011—2012. «Нацыянальная бібліятэка Беларусі».

Минскій листокъ. Калегіюм Сыракомлі.