Ліна Кастэнка
- Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Кастэнка.
Лі́на Кастэ́нка (па-ўкраінску: Ліна Костенко; нарадзілася 19 сакавіка 1930 году, Іржышчаў, Кіеўская вобласьць, Украіна) — украінская пісьменьніца, паэтка-шасьцідзясятніца і грамадзкая дзяячка. Ляўрэатка Шаўчэнкаўскай прэміі (1987), Ордэну Ганаровага легіёну (2022)[3].
| Ліна Кастэнка | |
| укр. Ліна Костенко | |
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Імя пры нараджэньні | Ліна Василівна Костенко |
| Нарадзілася | 19 сакавіка 1930[1][2] (94 гады) |
| Сужэнец | Jerzy Pachlowski[d] і Tsvirkunov Basylovitj[d] |
| Дзеці | Oksana Pakhlyovska[d] |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | паэтка, пісьменьніца, дзіцячая пісьменьніца, празаік |
| Гады творчасьці | з 1957 году |
| Жанр | паэзія, раман і верш[d] |
| Мова | украінская |
| Узнагароды | |
Жыцьцяпіс
рэдагавацьНарадзілася ў сям’і настаўнікаў Васіля і Зінаіды Кастэнкаў[4].
У 1936 годзе сям’я пераехала з Іржышчава ў Кіеў. З 1937 па 1941 год вучылася ў школе № 100, якая знаходзілася ў працоўным пасёлку на Труханавай высьпе, дзе ў той час жыла сям’я. Школа была спаленая ў 1943 годзе разам з усёй вёскай. Гэтаму прысьвечаны верш «Я виросла у Київській Венеції»[4].
Пасьля заканчэньня сярэдняй школы № 123 у Куранёўцы навучалася ў Кіеўскім пэдагагічным інстытуце, а потым у Маскоўскім літаратурным інстытуце імя Горкага, які скончыла ў 1956 годзе[5].
Яна была адной зь першых і найбольш прыкметных сярод плеяды маладых украінскіх паэтаў, якія зьявіліся на мяжы 1950—1960-х гадоў. Пэрыяд так званых «шасьцідзесятнікаў» спарадзіў ва ўкраінскай літаратуры найноўшыя стылі, вымушаў ствараць нешта новае, нетыповае, нешта авангарднае, але, як заўсёды, бязлітасна і максімальна крытычна да тагачаснай улады і рэжыму[5].
У пачатку 1960-х удзельнічала ў літаратурных вечарах Кіеўскага клюба творчай моладзі. Пачынаючы з 1961 г. яе крытыкавалі за «апалітычнасьць», фільм паводле сцэнара Л. Кастэнкі «Дарогай вятроў» быў зьняты з здымачнага пляну[6].
1963 г. — зьнятая з друку кніга вершаў Л. Кастэнкі «Зоряний інтеґрал», зьнятая з набору кніга «Княжа гора»[6].
1968 — пісала лісты ў абарону В. Чарнавола ў адказ на паклёп на яго ў газэце «Літературна Україна». Пасьля гэтага імя Л. Кастэнкі доўгія гады не згадвалася ў савецкім друку. Працавала «ў шуфляду»[5].
З 1986 году Ліна Кастэнка актыўна дасьледуе культуру, народныя звычаі і традыцыі раёнаў Палесься, спустошаных у выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС. Неаднаразова езьдзіла ў зону адчужэньня[7].
У 2010 годзе выйшаў першы раман Л. Кастэнкі — «Записки українського самашедшого»[8]. Раман выклікаў ажыятаж і часовы дэфіцыт яго ў кнігарнях, што прывяло да зьяўлення пірацкіх перавыданьняў. На чэрвень 2011 году агульны афіцыйны наклад рамана склаў 80 тысячаў[9].
Ганаровая прафэсарка Кіева-магілянскай акадэміі, ганаровая доктарка Львоўскага і Чарнавіцкага ўнівэрсытэтаў. Адмовілася ад званьня Героя Ўкраіны.
Сярод перакладнікаў твораў на беларускую мову — Эдуард Акулін, Алесь Бадак, Міхась Скобла[10], Валянціна Аколава, Данута Бічэль, Васіль Вітка, Валянціна Коўтун, Ніна Мацяш, Рыгор Семашкевіч, Янка Сіпакоў, Яўгенія Янішчыц[11].
Сама паэтка перакладала чэшскую і польскую паэзію[12].
Выданьні твораў
рэдагаваць- «Проміння землі» (1957)
- «Вітрила» (1958)
- «Мандрівки серця» (1961)
- «Зоряний інтеграл» (1962)
- «Княжа гора» (1962)
- «Над берегами вічної ріки» (1977)
- «Маруся Чурай» (1979)
- «Неповторність» (1980)
- «Сад нетанучих скульптур» (1987)
- «Бузиновий цар» (1987)
- «Вибране» (1987)
- «Інкрустації» (1994)
- «Берестечко» (1999)
- «Гуманітарна аура нації, або Дефект головного дзеркала» (1999)
- «Гіацинтове сонце» (2010)
- «Записки українського самашедшого» (2010)
- «Річка Геракліта» (2011)
Паэмы
рэдагаваць- «Берестечко»
- «Дума про братів Неазовських»
- «Скіфська одіссея»
- «Сніг у Флоренції»
Раманы
рэдагаваць- Маруся Чурай,1979, раман у вершах.
- «Записки українського самашедшого», 2010.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Lina Wassyliwna Kostenko // FemBio database (ням.)
- ^ Lina Kostenko // Архіў прыгожых мастацтваў — 2003.
- ^ Мар’яна Мигаль, «Ліна Костенко отримала найвищу нагороду Франції», 14 липня 2022, glavcom.ua.
- ^ а б І. М. Дзюба. Костенко Ліна Василівна // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін.; Інститут історії України НАН України. — К.: Наукова думка, 2009. — Т. 5: Кон — Кю. — С. 222.
- ^ а б в І. М. Дзюба. Костенко Ліна Василівна // Енциклопедія сучасної України : у 30 т. / ред. кол. І. М. Дзюба [та ін.]; НАН України, НТШ. — К.: Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2001-2020.
- ^ а б Ліна Костенко. Поетеса епохи // Анна Шестак, для УП, 10 грудня 2018.
- ^ Ліна КОСТЕНКО: «Виколупую з-під льоду свій народ», Віче, №5, березень 2010.
- ^ «Ліна Костенко презентувала нову книжку — прозовий роман „Записки українського самашедшого“». Ukrinform, 2010.12.17.
- ^ ОЛЕНА ЧЕКАН, «Я повертаюсь. Я вже не буду стояти осторонь», Український тиждень, № 52 (165).
- ^ Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.
- ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — ISBN 985-11-0144-3
- ^ Олена Юрченко, «Ліні Костенко — 91: Історії про улюблену поетесу, які вас здивують», Освіторія.
Літаратура
рэдагаваць- Ліна Костенко: біобібліографічний покажчик / упоряд.: Г. В. Волянська , Л. А. Кухар; авт. нарису В. Є. Панченко; наук. ред. В. О . Кононенко; М-во культури України, Нац. парлам. б-ка України. — К ., 2015. — 288 с .
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Ліна Кастэнка. Гуманітарная аўра нацыі, альбо Дэфект галоўнага люстэрка. Дзеяслоў. — Пераклаў з украінскай Міхася Скоблы.
- Ліна Кастэнка. Мелодыя любові. Дзеяслоў. — Пераклад Ніны Мацяш.
- Ліна Кастэнка
- Ukrainian art songs on poetry of Lina Kostenko