Кантынэнт

Кантынэ́нт (ад лац. continens, continentis^[1]) — асноўная, разам з акіянамі, адзінка падзела сьвету. Адносіцца да найвялікшых, з кропкі гледжаньня памераў, абшараў сушы на Зямлі. Фізычная геаграфія зьвяртае ўвагу на падобнасьць кантынэнтаў на астравы, яны абкружаны з усіх бакоў морамі і акіянамі, а зь іншымі кантынэнтамі злучаны толькі вузкімі стужкамі зямлі (Паўночная Амэрыка і Паўднёвая Амэрыка, Афрыка і Азія). Некаторыя навукоўцы прапануюць розныя спосабы вызначэньня кантынэнтаў, і ў залежнасьці ад спосабу колькасьць кантынэнтаў мяняецца.

У сваім агульным значэньні кантынэнт таксама ўключае ў сябе невялікія астравы ў вельмі кароткай адлегласьці ад берага. З навуковага пункту гледжаньня таксама ўключаюць у склад кантынэнтаў астравы, якія прымацаваныя да кантынэнтальных плітаў, як то Брытанскія астравы звычайна далучаюцца да Эўразіі.

Але часьцей за ўсё выкарыстоўваюць спосаб, у адпаведнасьці зь якім вылучаюць шэсьць кантынэнтаў:

Тэрміналёгія

Падзел Зямлі на часткі сьвету.

Тэрмін мацярык блізкі па сваім значэньні да кантынэнту, то бок мацярык зьяўляецца вялікім вучасткам сушы, акружаны вадой. Пры гэтым Паўночная Амэрыка і Паўднёвая Амэрыка, злучаныя вузкім Панамскім пярэсмыкам, лічацца двума рознымі мацерыкамі. Аналягічна, двума рознымі мацерыкамі зьяўляюцца Эўразія і Афрыка, злучаныя вузкім Суэцкім каналам.

У той жа час гістарычна склалася так, што сушу Зямлі падзяляюць таксама на часткі сьвету. Гэты падзел паўстаў у эпоху геаграфічных адкрыцьцяў, калі мараплаўцы паступова адкрывалі ўсё новыя і новыя землі, як тады казалі, новыя «часткі сьвету». У адрозьненьне ад падзелу на мацерыкі, два кантынэнты Паўночная Амэрыка і Паўднёвая Амэрыка ўтвараюць адну частку сьвету — Амэрыку, а дзьве часткі сьвету Эўропа і Азія знаходзяцца на адным мацерыку — Эўразія. Мяжа паміж Эўропай і Азіяй праходзіць па Ўральскіх горах, затым рацэ Урал да Касьпійскага мора, рэках Кума і Маныч да вусьця ракі Дон і далей па берагах Чорнага і Міжземнага мораў. Аднак, існуюць спрэчкі наконт слушнасьці вызначэньня такой мяжа.

У адрозьненьне ад кантынэнту, частка сьвету ўключае ў сябе таксама блізкія астравы. Пры тэгым блізкасьць вызначаецца паводле гістарычнай традыцыі, а не адлегласьці.

Плошча і насельніцтва

Розныя крыніцы падаюць розныя зьвесткі пра плошчу і насельніцтва кантынэнтаў. Ніжэй прыведзена табліца прыблізнай плошчы і колькасьці насельніцтва кантынэнтаў^[2].

Кантынэнт	Плошча (км²)	Плошча (%)	Насельніцтва	Насельніцтва (%)	Нас. пункт
Афрыка	28 489 869	20,75	1 119 307 147	15,16	Лагас, Нігерыя
Антарктыда	12 949 940	9,44	4912^[3]	0,0	станцыя Макмурда
Эўразія	51 799 761	37,74	5 233 151 221	70,85	Токіё, Японія
Паўночная Амэрыка	23 309 892	16,98	579 024 000	7,84	Мэхіка, Мэксыка
Аўстралія	5 179 976	3,77	39 901 000	0,54	Сыднэй, Аўстралія
Паўднёвая Амэрыка	15 539 928	11,32	414 332 000	5,61	Сан-Паўлу, Бразылія

Крыніцы

^ Тлумачэньне слова «Кантынэнт». — Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. // Слоўнік «Скарнік» (skarnik.by), 2012—2025.
^ «7 Continents of the World». 7 Continents.
^ «Antarctica». CIA World Factbook. 2011.

Вонкавыя спасылкі

[1] Тлумачэньне слова «Кантынэнт». — Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. // Слоўнік «Скарнік» (skarnik.by), 2012—2025.

[2] «7 Continents of the World». 7 Continents.

[3] «Antarctica». CIA World Factbook. 2011.

[1]

[2]

[3]