Жыць

	Жыць; лац. Žyć
	Sito
Паходжаньне
Мова(-ы)	германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы)	Зыд, Зыдзь, Зыць, Сіць, Сідзь, Жыд
Зьвязаныя імёны	Жыдзейка, Сіціла, Зіцін, Жыдавін, Сыдэр, Жытмунт
Зьвязаныя артыкулы
	якія пачынаюцца з «Жыць»

Жыць (Зыць, Сіць), Зыд (Зыдзь, Сідзь, Жыд) — мужчынскае імя.

Паходжаньне

Сіта або Сіда (Sito, Sido^[1]) — імя германскага паходжаньня^[2]. Іменная аснова сід- (сіт-, зыд-) паходзіць ад гоцкага sidus 'звычай, нораў'^[3]^[4]^[a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Жыдзейка (Сядзейка), Сіціла (Жыдзель, Шытыла, Сяціла), Зіцін, Жыдавін, Сыдэр, Жытмунт. Адзначаліся германскія імёны Sidicho (Siedeck), Sitil (Sidila, Siedel), Sittin, Sidewine, Sidierius, Sidimund^[b].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Zydel (Zydyl, Sidel, Sidil), Zydelin (Zydylin, Sydylin, Sidilin), Żydmar (Zydmar, Sidmar)^[10].

У Прусіі бытавала імя Sydder / Szydar^[c] (1398 і 1402 гады)^[12].

У Ноўгарадзе бытавалі імёны Жыдзіла (Жидила), Жыдзена^[d] (Жидена) і Жытабуд^[e] (Житобудъ)^[13].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: людемъ нашимъ Мерецъкого повета… а Петру Ситевичу (люты 1510 году)^[14]; чоловеков тяглых у Бирштанском повете, на имя Житя Бутеневича (19 траўня 1513 году)^[15]; Жидъ з братом Болтромеемъ (1528 год)^[16]; боярына земли Жомойтъское, волости Тоньдякгольское Петра Жытовича… тотъ боярын Петръ Жытовичъ (20 верасьня 1542 году)^[17]; Micz Zydziewicz… Miliss Zydziewicz… Januss Zydziewicz… Niewier Zydowic (1558 год)^[18]; боярынъ господаръский радуньский Матысъ Жыдовичъ (30 верасьня 1561 году)^[19]; Staniel Żytowicz (1561 год)^[20]; Zydyszki… Sidziewicze (1744 год)^[21]; Sidewicz Simon (1922 год)^[22]^[f].

Носьбіты

Жыд — пералайскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
Сэбастыян Янавіч Зыцевіч — упіцкі зямянін, які ўпамінаецца ў 1611 годзе^[29]

На 1906 год існавала вёска Жыцешкі ў Люцынскім павеце Віцебскай губэрні^[30]

На 1909 год існаваў засьценак Сідзевічы ў Менскім павеце Менскай губэрні^[31].

На гістарычнай Ковеншчыне існуе вёска Жытавішкі.

Глядзіце таксама

Жытомір

Заўвагі

^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак адэкватнага тлумачэньня іменнай асновы шыд- зь летувіскай мовы^[5]
^ Таксама адзначаліся германскія імёны Sitagellus (Sita-gellus)^[6], Sidgot (Sid-got)^[7], Sidumann (Sidu-mann)^[8], Sitividis (Siti-vidis)^[9]
^ Адзначалася старажытнае германскае імя Sidierius (Seederius)^[11]
^ Адзначалася старажытнае германскае імя Sittin^[2]
^ Адзначалася старажытнае германскае імя Sitipoto^[2]
^
Таксама:
- Зыдан, Жыдан (адзначалася германскае імя Sithuni^[23]): Zydany (1744 год)^[24], Жыдановічы (Żydanowicz) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету^[25];
- Жыдзівіл: в Жижморъском волости десяти чоловеков… а Римовида Жидивиловича (14 кастрычніка 1494 году)^[26];
- Жытаўт (адзначалася старажытнае германскае імя Sidoldus^[1]): въ Высокодворскомъ повете… людеи наших тяглых… а Юшъка Житовътовича (29 траўня 1511 году)^[27], pana Kazimierza Żytowta (5 кастрычніка 1765 году)^[28]

Крыніцы

^ ^а ^б Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 197.
^ ^а ^б ^в Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1315.
^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 196.
^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 198.
^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 23.
^ Colección Fuentes y estudios de historia leonesa. 64. — Léon, 1969. P. 219—220.
^ Bergh L. Ph. C. Historische beschouwing der Nederlandsche Eigennamen // Taalkundig magazijn of gemengde bijdragen tot de kennis der Nederduitsche taal. 4o Deel, 1842. S. 574.
^ Reaney P. H., Wilson R. M. A Dictionary of English Surnames. — London and New York, 1991. P. 2278.
^ Piel J. M. Sobre a formação dos nomes de mulher medievais hispano-visigodos // Confluência. N. 3, 1992. P. 96.
^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 241—242.
^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 196.
^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 91.
^ Зализняк А. А. Древненовгородский диалект. 2-е изд. — М., 2004. С. 739.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 96.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 131.
^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 91.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 225 (6) (1528—1547). — Vilnius, 1995. P. 240.
^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 325, 334, 400.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 249 (35) (1554—1568). — Vilnius, 2018. P. 138.
^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 123.
^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
^ Catalogus Ecclesiarum et Cleri Dioecesis Vilnensis pro Anno Domini 1922. — Vilnae, 1922. P. 117.
^ Schlaug W. Die altsächsischen Personennamen vor dem Jahre 1000. — Lund, 1962. S. 153.
^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
^ Spis nazwisk rodzin szlacheckich zamieszkałych w pow. trockim w XIX w., Genealogia Wileńszczyzny
^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 105—106.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 8 (1499—1514). — Vilnius, 1995. P. 446.
^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 7. Акты Городненского гродского суда. — Вильна, 1874. С. 396.
^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 8. ― Вильна, 1912. С. 405—406.
^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 252.
^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 182.

[6] Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак адэкватнага тлумачэньня іменнай асновы шыд- зь летувіскай мовы^[5]

[11] Таксама адзначаліся германскія імёны Sitagellus (Sita-gellus)^[6], Sidgot (Sid-got)^[7], Sidumann (Sidu-mann)^[8], Sitividis (Siti-vidis)^[9]

[14] Адзначалася старажытнае германскае імя Sidierius (Seederius)^[11]

[16] Адзначалася старажытнае германскае імя Sittin^[2]

[17] Адзначалася старажытнае германскае імя Sitipoto^[2]

[34] Таксама:
Зыдан, Жыдан (адзначалася германскае імя Sithuni^[23]): Zydany (1744 год)^[24], Жыдановічы (Żydanowicz) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету^[25];

Жыдзівіл: в Жижморъском волости десяти чоловеков… а Римовида Жидивиловича (14 кастрычніка 1494 году)^[26];

Жытаўт (адзначалася старажытнае германскае імя Sidoldus^[1]): въ Высокодворскомъ повете… людеи наших тяглых… а Юшъка Житовътовича (29 траўня 1511 году)^[27], pana Kazimierza Żytowta (5 кастрычніка 1765 году)^[28]

[7] Зыдан, Жыдан (адзначалася германскае імя Sithuni^[23]): Zydany (1744 год)^[24], Жыдановічы (Żydanowicz) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету^[25];

[8] Жыдзівіл: в Жижморъском волости десяти чоловеков… а Римовида Жидивиловича (14 кастрычніка 1494 году)^[26];

[9] Жытаўт (адзначалася старажытнае германскае імя Sidoldus^[1]): въ Высокодворскомъ повете… людеи наших тяглых… а Юшъка Житовътовича (29 траўня 1511 году)^[27], pana Kazimierza Żytowta (5 кастрычніка 1765 году)^[28]

[Morlet-1971-197-1] а ^б Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 197.

[Fo-1900-1315-2] а ^б ^в Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1315.

[3] Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 196.

[4] Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 198.

[5] Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 23.

[7] Colección Fuentes y estudios de historia leonesa. 64. — Léon, 1969. P. 219—220.

[8] Bergh L. Ph. C. Historische beschouwing der Nederlandsche Eigennamen // Taalkundig magazijn of gemengde bijdragen tot de kennis der Nederduitsche taal. 4o Deel, 1842. S. 574.

[9] Reaney P. H., Wilson R. M. A Dictionary of English Surnames. — London and New York, 1991. P. 2278.

[10] Piel J. M. Sobre a formação dos nomes de mulher medievais hispano-visigodos // Confluência. N. 3, 1992. P. 96.

[12] Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 241—242.

[13] Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 196.

[15] Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 91.

[18] Зализняк А. А. Древненовгородский диалект. 2-е изд. — М., 2004. С. 739.

[19] Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 96.

[20] Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 131.

[21] Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 91.

[22] Lietuvos Metrika. Knyga 225 (6) (1528—1547). — Vilnius, 1995. P. 240.

[23] Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 325, 334, 400.

[24] Lietuvos Metrika. Knyga 249 (35) (1554—1568). — Vilnius, 2018. P. 138.

[25] Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 123.

[26] Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.

[27] Catalogus Ecclesiarum et Cleri Dioecesis Vilnensis pro Anno Domini 1922. — Vilnae, 1922. P. 117.

[28] Schlaug W. Die altsächsischen Personennamen vor dem Jahre 1000. — Lund, 1962. S. 153.

[29] Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.

[30] Spis nazwisk rodzin szlacheckich zamieszkałych w pow. trockim w XIX w., Genealogia Wileńszczyzny

[31] Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 105—106.

[32] Lietuvos Metrika. Knyga 8 (1499—1514). — Vilnius, 1995. P. 446.

[33] Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 7. Акты Городненского гродского суда. — Вильна, 1874. С. 396.

[35] Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 8. ― Вильна, 1912. С. 405—406.

[36] Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 252.

[37] Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 182.

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[b]

[10]

[c]

[12]

[d]

[e]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[f]

[29]

[30]

[31]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[11]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

Паходжаньне
Жыць лац. Žyć
Sito
Мова(-ы)	германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы)	Зыд, Зыдзь, Зыць, Сіць, Сідзь, Жыд
Зьвязаныя імёны	Жыдзейка, Сіціла, Зіцін, Жыдавін, Сыдэр, Жытмунт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Жыць»