Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Славаччыны (1939—1945)
Адміністрацыйна-тэрытэрыяльны падзел Першай Славацкай Рэспублікі — гэта падзел тэрыторыі Славаччыны ў кругабезе 1939—1945 гадоў. Яшчэ ў складзе Чэхаславаччыны Славацкая краіна зьменшылася з-за 1-га Венскага арбітражу, паводле якога, поўдзень дзяржавы адыходзіў да Вугоршчыны. Хутка па атрыманьні незалежнасьці Славаччына апынулася ў вайне з Вугоршчынай, у якой была пераможаная. У выніку сваёй паразы Славаччына згубіла некаторыя тэрыторыі зноў. Гэтыя падзеі прывялі да зьменаў адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу краіны.
Пасьля прыняцьця Закона № 190/1939 Славацкага законьніка 25 ліпеня 1939 году ўнутранае дзяржаўнае кіраваньне падзяліла тэрыторыю Славаччыны на 6 жупаў, якія падзяляліся на 59 окрасаў (зь іх 1 гарадзкі). Ніжэй окраснага ўзроўню яшчэ былі натарыяльныя ўстановы. Падзел стаў дзейным зь 1 студзеня 1940 году[1]. Галоўным прадстаўніком жупы быў жупан, а окраса — окрасны начальнік[2].
Зьмены
рэдагаваць
Пастанова ўраду № 175/1939 Славацкага законьніка ад 18 ліпеня 1939 году аб вызначэньні обвадаў (акругаў) і адміністрацыйных цэнтраў некаторых окрасных управаў, акрамя ўжо згаданых зьмяненьняў са зваротнай сілай, з 31 ліпеня 1939 году стварала новыя окрасы з адміністрацыйнымі цэнтрамі ў Ловінабане, Гнушці і Добшыне, касавала акругі ў Сьніне. Таксама ўправа окраса была перанесеная са Скаліцы у Голіч і было зроблена некалькі зьменаў у вызначэньні обвадаў некаторых окрасаў.
Закон № 50/1941 Славацкага законьніка ад 18 сакавіка 1941 году аб злучэньні обвадаў окрасных управаў, обвадных судоў, іншых установаў і іх сядзібаў, з 27 траўня 1941 року перанёс ўправу з Голіча ў Скаліцы, а таксама скарэктаваў разьмежаваньне тэрытарыяльных обвадаў і некаторых окрасаў.
Паводле Закона № 107/1941 Славацкага законьніка ад 16 чэрвеня 1942 году, 1 ліпеня 1942 году быў створаны окрас Вышны Сьвіднік і яго тэрытарыяльны обвад. Гэта павялічыла колькасьць окрасаў Славаччыны да 60 (зь іх 1 гарадзкі), і гэтая колькасьць не зьмянілася за часам існаваньня Славацкае Рэспублікі; колькасьць жупаў і прыналежнасьць асобных окрасаў таксама не зьмянілася.
Падзел
рэдагавацьСтанам на 1 жніўня 1939 году існавалі наступныя адміністрацыйна-тэрытарыяльныя суб’екты (пералічаныя толькі жупы й окрасы):
| Браціслаўская жупа | Нітранская жупа | Трэнчынская жупа | Татранская жупа | Шарыска-Зэмплінская жупа | Погранская жупа |
|---|---|---|---|---|---|
| Браціслава | Нітра (цэнтар) | Трэнчын (цэнтар) | Ружамбэрак (цэнтар) | Прэшаў (цэнтар) | Банска Быстрыца (цэнтар) |
| Модра | Глогавец | П’ешцяны | Турч’янскі Сьвяты Марцін | Бардзеёў | Зволен |
| Малацкі | Злата-Мораўцы | Мыява | Дольны Кубін | Ґіралтоўцэ | Крэмніца |
| Голіч | Топальчаны | Новэ-Места-над-Вагам | Трсьцена | Сабінаў | Банска Шцьяўніца |
| Сэніца | Пр’евідза | Ілава | Наместава | Міхалаўцэ | Нова Баня |
| Трнава | Пухаў | Ліптаўскі Сьвяты Мікулаш | Трэбішаў | Крупіна | |
| места Браціслава (цэнтар) | Паважска-Бістрыца | Попрад | Вранаў-над-Топляй | Брэзна-над-Гронам | |
| Вялікая Бытча | Кежмарак | Стропкаў | Ловінабаня | ||
| Жыліна | Сьпішска-Стара-Вес | Гумэнэ | Модры-Камень | ||
| Кусіцкэ-Новэ-Места | Стара-Любаўня | Мэдзілаборцы | Гнушця | ||
| Чадца | Сьпішска-Нова-Вес | Рэвуца | |||
| Банаўцэ-над-Бэбраваў | Левача | Добшына | |||
| Ґельніца |
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Daniel Gurňák Regionálnogeografické špecifiká vývoja administratívneho členenia územia Slovenska (славацкая мова).
- ^ Zuzana Brindzová PROCES VÝVOJA ÚZEMNEJ A SPRÁVNEJ KOHERENCIE SLOVENSKA (славацкая мова) // FINANČNÉ TRHY. — 2015. — № 2/2015. — ISSN 1336-5711.
Літаратура
рэдагаваць- MINISTERSTVO VNÚTRA SLOVENSKEJ REPUBLIKY SEKCIA VEREJNEJ SPRÁVY STRUČNÝ PREHĽAD VÝVOJA ÚZEMNÉHO A SPRÁVNEHO ČLENENIA SLOVENSKA. — Bratislava: 2007.