Сысуны

Сысуны́ (па-лацінску: Mammalia) — кляса хрыбетных жывёлаў, асноўнай адрознай асаблівасьцю якіх зьяўляюцца жывароднасьць (за выняткам інфраклясы кляачных) і ўскормліваньне дзіцянятаў малаком. Супрацьпастаўленымі сысунам клясамі сярод хрыбетных зьяўляюцца птушкі, рыбы, паўзуны і земнаводныя. Сысуны характарызуюцца валоданьнем эндатэрміі, валасоў, наяўнасьцю трох сярэдніх костак вуха, і малочных залозаў. Большасьць сысуноў валодаюць таксама потавымі залозамі й спэцыялізаваным зуб’ем. Самая вялікая група сысуноў, пляцэнтарных, мае пляцэнту, празь якую сілкуе нашчадзтва падчас цяжарнасьці. Мозг сысуноў, з характэрнай наяўнасьцю новай кары, рэгулюецца эндатэрмічнай і крывяноснай сыстэмамі, а наяўнасьць чатырохкамэрнага сэрца спрыяе вельмі высокай хуткасьці абмену рэчываў. Сысуны маюць розныя памеры, гэтак жывёла віду Suncus etruscus зь сямейства зямлярыйкавых у даўжыню складае толькі 35 мм, у той час як блакітны кіт можа дасягаць 33 мэтраў у даўжыню.

Сысуны
Клясыфікацыя
Надцарства	Эўкарыёты
Царства	Жывёлы
Тып	Хордавыя
Падтып	Хрыбетныя
Кляса	Сысуны
Бінамінальная намэнклятура
Mammalia Linnaeus, 1758
Сысуны на Віківідах  Сысуны ў Вікісховішчы ITIS 179913 · NCBI 40674

Клясыфікацыя сысуноў адносна стабільна на ўзроўні клясы, аднак на ўзроўні сямейства зьмянялася дамолі часта. Многія апошнія зьмены адлюстроўваюць вынікі клядыстычнага аналізу й малекулярнай генэтыкі. Вынікі малекулярнай генэтыкі, напрыклад, прывялі да прыняцьця новых групаў, як то Afrotheria, і да адмовы ад традыцыйных групаў, як то насякомаедныя. Паводле адных клясыфікацыяў сысуны й зьвяры (па-лацінску: Theria) разглядаюцца як тоесныя, а паводле іншых зьвяры — асобная падкляса ў клясе сысуны (у які, аднак, уваходзіць пераважная большасьць сучасных відаў), які супрацьпастаўляецца падклясе першазьвяры (па-лацінску: Prototheria).

Кляса сысуноў зьмяшчае ≈ 6430 сучасных відаў у 160 сямействах і 28 атрадах. Найбольшая колькасць відаў зьмяшчаецца ў атрадах грызуноў (Rodentia) — 2594 відаў і рукакрылых (Chiroptera) — 1440 відаў.

Сысуны

• Сысуны
  • падкляса першазьвяры (Prototheria)
    • • • атрад Аднапраходныя
  • падкляса зьвяры (Theria)
    • інфракляса сумчатыя (Marsupialia)
      • надатрад Ameridelphia
        • атрады Didelphimorphia, Paucituberculata
      • надатрад Australidelphia
        • атрады Microbiotheria, Dasyuromorphia, Peramelemorphia, Notoryctemorphia, Diprotodontia
    • інфракляса пляцэнтарныя (Placentalia)
      • надатрад Afrotheria
        • атрады Afrosoricida, скакунчыкі (Macroscelidea), Tubulidentata, даманы (Hyracoidea), хобатныя (Proboscidea), сырэны (Sirenia)
      • надатрад Xenarthra
        • атрады Cingulata, Pilosa
      • надатрад Euarchontoglires
        • атрады вавёрачнікі (Scandentia), Dermoptera, прыматы (Primates), зайцападобныя (Lagomorpha), грызуны (Rodentia)
      • надатрад Laurasiatheria
        • атрады мошкаедныя (Eulipotyphla), рукакрылыя (Chiroptera), парнакапытныя (Artiodactyla), няпарнакапытныя (Perissodactyla), пангаліны (Pholidota), драпежныя (Carnivora)