Ян Стафан Гедройц
Ян Стафан Гедройц (польск. Jan Stefan Giedroyć; 2 лютага 1730, Гедройцы Віленскага ваяводзтва, цяпер Маляцкі раён Уцянскага павету Летувы — 13 траўня 1802) — рымска-каталіцкі й дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Біскуп інфлянцкі (з 1764) і жамойцкі (з 1778)[1].
Ян Стафан Гедройц лац. Jan Stafan Giedrojc | |
.jpg) Ян Стэфан Гедройц | |
| Род дзейнасьці | біскуп беларускі, вэрынопаліскі, інфлянцкі, жамойцкі |
|---|---|
| Дата нараджэньня | 2 лютага 1730 |
| Месца нараджэньня | Гедройцы, ВКЛ |
| Дата сьмерці | 13 траўня 1802 |
| Месца сьмерці |
|
| Занятак | каталіцкі сьвятар, каталіцкі біскуп |
| Сябра ў | Таргавіцкая канфэдэрацыя |
| Бацька | Бенедыкт Гедройц[d] |
| Узнагароды |  |
Кавалер Ордэна Белага Арла (1766).
Біяграфія
рэдагавацьЗ княскага роду Гедройцаў, сын Бэнэдыкта. Высьвечаны на сьвятара 1 кастрычніка 1752 году. Ад 1755 году быў сябрам віленскае капітулы. Як пратэжэ віленскага біскупа Ігнація Масальскага, зрабіў у часе гаспадараньня Станіслава Аўгуста бліскучую палітычную й касьцёльную кар’еру. 22 жніўня 1763 году прызначаны тытулярным біскупам Вэрынопаліскім і дапаможным біскупам Віленскае дыяцэзіі — біскупам Беларускім. 22 красавіка 1765 году прызначаны Інфлянцкім біскупам.
На паседжаньні Сэнату востра асудзіў Барскую канфэдэрацыю. Данёс расейскім войскам, што знаходзіліся паблізу Вільні, пра намер віленскае шляхты далучыцца да паўстаньня. Але ж у 1773 годзе ў час Сойму, які зацьвердзіў першы падзел Рэчы Паспалітай, зьбіраўся публічна выступіць у абарону цэласьці Рэспублікі. Згадзіўся прыняць мучаніцкую сьмерць, але кароль зь цяжкасьцямі здолеў пераўпэўніць яго. Аднак неўзабаве стаўся гарачым прыхільнікам Расеі.
Дзякуючы апецы расейцаў і караля 30 сакавіка 1778 году быў прызначаны жамойцкім біскупам. Вінаваціўся ў прагным зьбіраньні бэнэфіцыяў і прасоўваньні сваіх сваякоў Гедройцаў на касьцельныя пасады. Дарадца Пастаяннае Рады ў 1778 і 1780 гадох, у 1784 годзе засядаў у ейным Скарбовым Дэпартамэнце.
Быў супраціўнікам Канстытуцыі 3 траўня 1791 году і гарачым прыхільнікам Таргавіцкае канфэдэрацыі. Фігураваў у сьпісе асобаў, на якіх маглі разьлічваць расейцы, пры скасаваньні канстытуцыі. Па здушэньні Касьцюшкаўскага паўстаньня загадаў арыштаваць ксяндза, які абразіў Кацярыну ІІ, за што атрымаў падзяку ад расейскага пасла Мікалая Рапніна.
Літва і Жамойць
рэдагавацьУ лісьце ад 29 кастрычніка 1794 году да расейскага дыплямата і вайсковага водцы Мікалая Рэпніна(ru) засьведчыў асобнасьць Жамойці ад Літвы: «Я некалькі разоў пісаў у Літву»[2][3].
Галерэя
рэдагаваць- Іканаграфія Яна Стафана Гедройца
-
Невядомы мастак, XVIII ст. -
Ф. Смуглевіч, XVIII ст. -
Невядомы мастак, XIX ст.
.jpg)
| Папярэднік Людавіку Альварэш дэ Фіґейрэду |
Вэрынопаліскія біскупы 1763—1765 |
Наступнік Ігнацы Блажэй Францішак Красіцкі |
| Папярэднік Тамаш Ігнацы Зянковіч |
Беларускія біскупы 1763—1765 |
Наступнік Фэлікс Тавянскі |
| Папярэднік Антоні Казімеж Астроўскі |
Інфлянцкія біскупы 1765—1778 |
Наступнік Антоні Мацей Серакоўскі |
| Папярэднік Ян Дамінік Лапацінскі |
Жамойцкія біскупы 1778—1802 |
Наступнік Юзаф Арнульф Гедройц |
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Пазднякоў В. Гедройцы // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 521.
- ^ Сборник Императорскаго русского исторического общества. Т. 16, 1875. С. 46.
- ^ Чаропка В. Гісторыя нашага імя: Гіст. даслед. — Менск, 1995. С. 68.
Літаратура
рэдагаваць- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4