Яблык
Я́блык — садавіна, плод яблыні. Адзін з самых пашыраных відаў садавіны. У цяперашні час найбольш распаўсюджанай зьяўляецца яблыня свойская і яе шматлікія сарты. Гэта адзін з найбольш шырока культывуемых пладоў дрэва, які найбольш шырока вядомым з многіх прадстаўнікоў роду Яблыня Сывэрса, якія выкарыстоўваюцца людзьмі. Яблыкі растуць на невялікіх ліставых дрэвах. Радзімай яблыні лічыцца Цэнтральная Азія, дзе й да нашага часу прарастае ейны дзікі продак, Яблыня Сывэрса. Яблыкі вырошчваюцца ў Азіі й Эўропы на працягу тысячаў гадоў, у Паўночную Амэрыку яны патрапілі разам з эўрапейскімі каляністамі. Яблыкі прысутнічаюць у міталёгіі й рэлігіях шматлікіх народаў, у тым ліку ў нарвэскай, грэцкай і хрысьціянскай традыцыях. У 2010 годзе быў расшыфраваны ген яблыка, што прыявла да новых разуменьняў барацьбы з хваробамі й сэлекцыі яблыкаў.
| Яблык | |
 Тыповы яблык | |
| Клясыфікацыя | |
|---|---|
| Царства | Расьліны |
| Аддзел | Кветкавыя расьліны |
| Кляса | Двухдольныя |
| Атрад | Ружакветныя |
| Сямейства | Ружавыя |
| Падсямейства | Яблыкавыя або Сьпірэйныя[1] |
| Трыба | Maleae |
| Род | Яблыня |
| Віды | Яблыня свойская |
| Бінамінальная намэнклятура | |
| Malus domestica | |
Вядомыя больш за 7500 гатункаў яблыкаў. Розныя гатункі выгадоўваюцца для розных густаў і мэтаў, у тым ліку для ўжываньня ў ежу й вытворчасьці сыдру. Свойскія яблыкі, як правіла, размножваюцца прышчэпкамі, у той час як дзікія яблыкі добра растуць з насеньня. Дрэвы схільныя да ліку грыбковых, бактэрыяльных хваробаў і ўзьдзеяньня шкоднікаў.
У 2005 годзе ва ўсім сьвеце было вырашчана звыш 55 млн тон яблыкаў на агульную суму каля 10 мільярдаў даляраў. Кітай вырабіў каля 35% ад гэтай сумы, у той як ЗША зьяўляецца другім аводле колькасьці яблыкаў вытворцам, з больш чым 7,5% ад сусьветнай вытворчасьці. Іран займае трэцяе месца, месцы апасьля займаюць Турэччына, Расея, Італія й Індыя. Яблыкі часьцяком ядуць сырымі, але іх таксама выкарыстоўваюць у многіх харчовых прадуктах, як то дэсэрты й напоі. Яблыкі добрым чынам узьдзейнічаюць на арганізм чалавека, аднак часам могуць назірацца алергічныя рэакцыі на розныя бялкі ў яблыках.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Potter, D.; Eriksson, T.; Evans, R.C.; Oh, S.H.; Smedmark, J.E.E.; Morgan, D.R.; Kerr, M.; Robertson, K.R.; Arsenault, M.P.; Dickinson, T.A.; Campbell, C.S. (2007). Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution. 266(1–2): 5–43. (анг.)
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Факты пра яблыкі
- Сорты яблыкаў. Бабуліны парады
- Карысныя ўласьцівасьці яблыкаў