Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Ашмяны)

Помнік гісторыі
Царква Ўваскрасеньня Хрыстова
Уваскрасенская царква
Краіна	Беларусь
Места	Ашмяны
Каардынаты	54°25′27.98″ пн. ш. 25°56′10.12″ у. д. / 54.4244389° пн. ш. 25.9361444° у. д. / 54.4244389; 25.9361444Каардынаты: 54°25′27.98″ пн. ш. 25°56′10.12″ у. д. / 54.4244389° пн. ш. 25.9361444° у. д. / 54.4244389; 25.9361444
Канфэсія	Беларускі экзархат
Эпархія	Лідзкая япархія^[d]
Архітэктурны стыль	псэўдарускі стыль^[d] і расейска-бізантыйскі стыль^[d]
Аўтар праекту	Мікалай Чагін^[d]
Царква Ўваскрасеньня Хрыстова на мапе Беларусі Царква Ўваскрасеньня Хрыстова
Царква Ўваскрасеньня Хрыстова на Вікісховішчы

Царква́ Ўваскрасе́ньня Хрысто́ва — помнік гісторыі другой паловы XIX стагодзьдзя (мураўёўка) у Ашмянах. Знаходзіцца ў цэнтры места, на гістарычным Рынку^[a]. Дзее. Твор архітэктуры расейскай эклектыкі.

Гісторыя

Царква, 1915 г.

Мураваную царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы) у Ашмянах збудавалі на месцы зьнішчанага расейскімі ўладамі касьцёла і кляштару дамініканаў, каб сьцерці памяць пра ўчыненую расейскімі карнікамі разьню жанчынаў і дзяцей у час здушэньня вызвольнага паўстаньня^[1]. Дазвол на пабудову выдалі 7 сакавіка 1873 году. Каштарыс і праект зацьвердзілі ў 1875 годзе (аўтар праекту расейскі архітэктар Мікалай Чагін). Будаваньне вялося ў верасьні 1873 — жніўні 1883 году. 4 верасьня 1883 году царкву асьвяціў архіяпіскап літоўскі і віленскі Аляксандар. У 1894 годзе на царкву выдзелілі суму ў 600 рублёў паводле духоўнага тэстамэнту П. Медынцавай.

У 1934 годзе сьвятаром быў рэлігійна-грамадзкі дзяяч беларускага замежжа Мікалай Лапіцкі (1907—1976). У 1964 годзе савецкія ўлады зачынілі царкву (тутэйшы касьцёл зачынілі яшчэ ў 1948 годзе). У 1990 годзе будынак перадалі вернікам. Зноў дзее зь лютага 1992 году. Прастольнае сьвята — Вялікдзень. Улетку 2001 году пры царкве адбылося ўрачыстае адкрыцьцё капліцы, прысьвечанай 2000-годзьдзю хрысьціянства, на якім быў япіскап наваградзкі і лідзкі Гурый.

Архітэктура

Прыклад сынадальнага кірунку эклектычнай царкоўнай архітэктуры Расейскай імпэрыі. Гэта крыжова-купальны храм зь нізкімі прастакутнымі бакавымі прыдзеламі і апсыдай. Над сяродкрыжжам — 8-гранны сьветлавы барабан пад пакатым шатровым дахам, завершаным купалам-цыбулінай на глухім 8-гранным барабане. Над прытворам узвышаецца 8-гранны ярус шатровай званіцы з купалам-цыбулінай. Крылы прытвораў накрываюць 2-схільныя дахі. Тры ўваходы (галоўны і 2 бакавыя) маюць выгляд манумэнтальных парталаў з кілепадобнымі аркамі. Сьцены падзяляюцца лапаткамі, апяразаюцца буйнымі аркатурнымі фрызамі. Сымэтрыя архітэктурных роўніцаў падкрэсьліваецца лучковымі аконнымі праёмамі і роўнымі ліштвамі.

У інтэр’еры пануе 2-сьветлавая прастора сяродкрыжжа, у якое пры дапамозе ветразевай канструкцыі адкрываецца 8-гранны барабан^[2].

Галерэя

Гістарычныя здымкі і графіка

Старыя здымкі
каля 1900 г.
да 1915 г.
1915 г.
ліпень 1941 г.

1941 г.
1941—1944 гг.
1941—1944 гг.
1941—1944 гг.

Сучасныя здымкі

Сучасныя здымкі
Выгляд да аднаўленьня
Агульны выгляд
Бакавы фасад
Выгляд уночы

Заўвагі

^ Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая, 125

Крыніцы

^ 190 год таму здарылася «ашмянская разня». Расійскія войскі спалілі Ашмяны і выразалі каля 500 жыхароў, Рэгіянальная газета, 15 красавіка 2021 г.
^ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ашмянскага раёна. — Мн., 2003.

Літаратура

Кулагін А. Праваслаўныя храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2007.— 653 с.: іл. ISBN 978-985-11-0389-4.
Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ашмянскага раёна. — Мн.: БЕЛТА, 2003. — 688 с.: іл. ISBN 985-6302-54-4

Вонкавыя спасылкі

Царква Ўваскрасеньня Хрыстова ў Ашмянах, Radzima.org

[1] Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая, 125

[2] 190 год таму здарылася «ашмянская разня». Расійскія войскі спалілі Ашмяны і выразалі каля 500 жыхароў, Рэгіянальная газета, 15 красавіка 2021 г.

[3] Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ашмянскага раёна. — Мн., 2003.

[a]

[1]

[2]