Тытанік

«Тытанік» (анг. Titanic — «тытанічны») — брытанскі параход кампаніі «Ўайт Стар Лайн», другі з трох параходаў-двайнят тыпу «Алімпік». Найбуйнейшы пасажырскі лайнэр сьвету на момант сваёй пабудовы. Падчас першага рэйсу 14 красавіка 1912 году сутыкнуўся з айсбэргам і праз 2 гадзіны 40 хвілін затануў. На борце знаходзілася 1316 пасажыраў і 908 чальцоў экіпажу, агулам 2224 чалавекі. Зь іх выратаваліся 711 чалавек (32%), загінулі 1513. Катастрофа «Тытаніка» зрабілася легендарнай, па яе сюжэце зьнята некалькі мастацкіх фільмаў (Тытанік).

«Тытанік»
Краіна:	Ангельшчына
Тып:	параход
Кляса:	лайнэр
Праект:	«Алімпійскі»
Гісторыя:
Вытворца:	«Гарлэнд і Вульф» (Бэлфаст, Паўночная Ірляндыя)
Пачатак будаўніцтва:	31 сакавіка 1909
Спуск на ваду:	31 траўня 1911
Пачатак эксплюатацыі:	2 красавіка 1912
Сканчэньне эксплюатацыі:	15 красавіка 1912
Статус:	затануў
Характарыстыкі:
Водазьмяшчэньне:	52 310 тонаў
Даўжыня:	269,1 м
Шырыня:	28,19 м
Вышыня:	18,5 м
Уляганьне:	10,54 м
Сілавая ўсталёўка:	2 4-цыліндравыя паравыя машыны трайнога пашырэньня і паравая турбіна
Магутнасьць:	46 тыс. к.с.
Хуткасьць:	24 вузлы (44 км/гадз)
Узбраеньне:
Выявы ў:	Вікісховішчы

Тэхнічныя характарыстыкі

Вышыня ад кіля да верхавінаў труб — 53,4 м. Машыннае аддзяленьне — 29 катлоў, 159 вугальных топак. Прадухіленьню патапленьня карабля мелі спрыяць 15 воданепранікальных пераборак ў труме, якія стваралі 16 ўмоўна воданепранікальных адсекаў. Прастора паміж дном і насьцілам другога дна падзялялася папярочнымі і падоўжанымі перагародкамі (пераборкамі) на 46 воданепранікальных адсекаў.

Пераборкі

«Тытанік» на верфі «Гарлэнд і Ўулф» перад спускам на ваду (1911)

Воданепранікальныя пераборкі, пазначаныя ад носа да кармы лацінскімі літарамі ад «A» да «P», падымаліся ад другога дна і праходзілі праз 4 або 5 палубаў: першыя 2 і апошнія 5 даходзілі да палубы «D», 8 пераборак ў цэнтры лайнэра дасягалі толькі палубы «Е». Усе пераборкі былі настолькі трывалыя, што мелі вытрымаць значны ціск пры атрыманьні прабоіны. «Тытанік» мог заставацца на плаву пры затапленьні любых 2 зь яго 16 воданепранікальных адсекаў, любых 3 зь першых 5 адсекаў, або ўсіх першых 4 адсекаў.

Першыя 2 пераборкі ў насавой і апошняя ў кармавой частцы былі суцэльнымі. Ва ўсіх астатніх пераборках былі гермэтычныя дзьверы, якія дазвалялі камандзе і пасажырам перасоўвацца між адсекамі. На насьціле другога дна, у пераборкі «К», былі адзіныя дзьверы, якія вялі ў халадзільную камэру. На палубах «F» і «E» амаль ва ўсіх пераборках былі гермэтычныя дзьверы, якія злучалі памяшканьні пасажыраў. Усе гэтыя дзьверы можна было задраіць як дыстанцыйна, так і ўручную, пры дапамозе прылады, разьмешчанай непасрэдна на дзьвярах і з той палубы, да якой даходзіла пераборка. Для задрайваньня такіх дзьвярэй на пасажырскіх палубах патрабаваўся адмысловы ключ, які быў толькі ў старэйшых сьцюардаў. На палубе «G» дзьверы ў пераборку адсутнічалі.

У пераборках «D» — «O», непасрэдна над другім дном ў адсеках, дзе разьмяшчаліся машыны і катлы, знаходзілася 12 дзьвярэй, якія вэртыкальна зачыняліся з дапамогай электрычнага прывада, імі кіравалі з хадавога мастка. У выпадку пагрозы або здарэньня, ці тады, калі так палічылі патрэбным капітан або вахтавы афіцэр, электрамагніты па сыгнале з мастка вызвалялі зашчапкі і ўсе 12 дзьвярэй пад узьдзеяньнем уласнага цяжару апускаліся і прастора за імі аказвалася гермэтычна зачыненай. Калі дзьверы зачыняліся па электрасыгнале з мастка, то адкрыць іх можна было толькі пасьля зьняцьця напругі з электрапрывада.

Другое дно

Другое дно месьцілася ў 1,6 мэтра над кілем і займала 9/10 даўжыні судна без ахопліваньня дробных участкаў у насавой частцы і карме. На другім дне стаялі катлы, поршневыя паравыя машыны, паравая турбіна і электрагенэратар. Усе яны трывала замацоўваліся на сталёвых плітах. Астатняя прастора выкарыстоўвалася для грузаў, вугалю і цыстэрнаў зь пітной вадой. На насьціле другога машыннага аддзяленьня дно падымалася на 1,98 м над кілем, што павялічвала абарону лайнэра пры пашкоджаньні зьнешняй абшыўкі.

Палубы

Кавярня «Парыжанін» на палубе «B» (сакавік 1912 г.)

На «Тытаніку» было 8 сталёвых палубаў, разьмешчаных адна над адной на адлегласьці 2,5—3,2 м. Верхняя была шлюпачнай. Пад ёй знаходзілася 7 астатніх, пазначаных зьверху ўніз лацінскімі літарамі ад «A» да «G». Толькі палубы «C», «D», «E» і «F» праходзілі па ўсёй даўжыні судна. Шлюпачная палуба і палуба «А» не даходзілі ні да насавой часткі, ні да кармы. Палуба «G» месьцілася ў пярэдняй частцы лайнэра — ад кацельнага аддзяленьня да носа — і ў кармавой частцы — ад машыннага аддзяленьня да зрэзу кармы. На адкрытай шлюпачнай палубе месьціліся 20 ратавальных шлюпак. Уздоўж бартоў знаходзіліся прагулачныя палубы.

• 
  Чытальня на «Тытаніку»
• 
  Гімнастычная зала

Палуба «A» даўжынёй 150 м амаль уся прызначалася для пасажыраў 1-й клясы. Палуба «B» перарывалася ў насавой частцы, дзе ўтварала адкрытую прастору над палубай «C», а затым працягвалася ў выглядзе 37-мэтровай насавой надбудовы з абсталяваньнем для абслугоўваньня якараў і швартоўнай прыладай. У пярэдняй частцы палубы «C» месьціліся якарныя лябёдкі для 2 галоўных бартавых якараў. Тамсама знаходзіўся камбуз і страўня для матросаў і качагараў. За насавой надбудовай разьмяшчалася шпацырная (міжнадбудоўная) палуба для пасажыраў трэцяга класа даўжынёй 15 м. На палубе «D» была яшчэ адна, ізаляваная, шпацырная палуба 3-й клясы. Па ўсёй даўжыні палубы «Е» ішлі каюты пасажыраў 1-й і 2-й клясаў, а таксама каюты сьцюардаў і мэханікаў. У першай частцы палубы «F» разьмяшчаліся 64 каюты пасажыраў 2-га класа і асноўныя жылыя памяшканьні пасажыраў 3-га, якія цягнуліся на 45 м і якія займалі ўсю шырыню лайнэра. Тут было 2 вялікія салёны, страўня пасажыраў 3-й клясы, суднавыя пральні, басэйн і турэцкія лазьні.

Каюта 3-й клясы на «Тытаніку» (1912 г.)

Палуба «G» ахоплівала толькі насавую і кармавую часткі, між якімі месьцілася кацельнае аддзяленьне. Насавая частка палубы даўжынёй 58 м была на 2 м вышэй за ватэрлінію. Да цэнтру лайнэра яна паступова паніжалася і на процілеглым канцы была ўжо на ўзроўні ватэрлініі. Тут было 26 каютаў для 106 пасажыраў 3-й клясы, Астатнюю плошчу займалі багажнае аддзяленьне для пасажыраў 1-й клясы, суднавая пошта і зала для гульні ў мяч. За насавой часткай палубы месьціліся бункеры з вугалем, якія займалі 6 воданепранікальных адсекаў вакол комінаў, за імі ішлі 2 адсекі з параправода поршневых паравых машынаў і турбіннае аддзяленьне. Далей ішла кармавая частка палубы даўжынёй 64 м са складамі, каморы і 60 каютаў для 186 пасажыраў 3-й клясы, якая знаходзілася ўжо ніжэй за ватэрлінію.

• 
  Каюта B-58 1-й клясы
• 
  Каюта B-59 1-й клясы

Службовыя памяшканьні

У пярэдняй частцы шлюпачнай палубы знаходзіўся хадавы масток, аддалены ад носа на 58 м. На мастку месьцілася хадавая рубка са штурвалам і компасам. Адразу за ёй было памяшканьне, дзе захоўваліся навігацыйныя мапы. Справа ад рулявой рубкі былі штурманская высечка, каюта капітана і частка каютаў афіцэраў. Зьлева — астатнія каюты афіцэраў. Ззаду ад іх, за пярэдняй трубой, была рубка радыётэлеграфіі і каюта радыста. У пярэдняй частцы палубы «D» месьціліся жылыя памяшканьні для 108 качагараў. Асаблівы вінтавы трап злучаў гэтую палубу непасрэдна з кацельнямі, каб качагары маглі сыходзіць на працоўныя месцы і вяртацца без праходу ўздоўж каютаў або салёнаў для пасажыраў. У пярэдняй частцы палубы «Е» знаходзіліся жылыя памяшканьні для 72 грузчыкаў і 44 матросаў. У пярэдняй частцы палубы «F» разьмяшчаліся ў кубрыку 53 качагары 3-й зьмены. На палубе «G» знаходзіліся памяшканьні для 45 качагараў і змазчыка. На судне быў паштамт і склад на палубах «F» і «G», дзе працавалі 5 паштовых работнікаў. Перад назовам карабля ўжываўся скарот «RMS», які абазначаў Каралеўскае паштовае судна (КПС; анг. Royal Mail Ship).

Трубы і мачты

4-я труба на «Тытаніку» (1912 г.)

Лайнэр меў 4 трубы, дыямэтар кожнай зь якіх быў 7,3 м, вышыня — 18,5 м. Тры першыя адводзілі дым з топак катлоў. Чацьвёртая, разьмешчаная над адсекам турбіны, выконвала функцыі выцяжнога вэнтылятара. Да яе быў падведзены комін для суднавых кухняў.

Адна мачта знаходзілася на карме, другая — на паўбаку. Кожная была сталёвай зь верхняй часткай зь ціка. На пярэдняй, на вышыні 29 м ад ватэрлініі, разьмяшчалася марсавая пляцоўка («крумкачовае гняздо»), дабрацца да якой можна было па ўнутраным мэталічным трапе.

Абсталяваньне

Сілавая ўстаноўка

Прынцып дзеяньня паравой машыны трайнога пашырэньня, як на «Тытаніку»

Магутнасьць 2 паравых машынаў і турбіны складала 46 тыс. конскіх сілаў. Турбіна месьцілася ў 5-м воданепранікальным адсеку ў кармавой частцы лайнэра. У наступным адсеку, бліжэй да носа, месьціліся 2 паравыя машыны. Іншыя 6 адсекаў былі занятыя 24 двухпраточнымі і 5 аднапраточнымі катламі, якія выпрацоўвалі пару для галоўных машынаў, турбіны, генэратараў і дапаможных мэханізмаў. Дыямэтар кожнага катла быў 4,79 м. Даўжыня двухпраточных была роўная 6,08 м, аднапраточных — 3,57 м. У кожнага двухпраточнага катла было 6 топак, а ў аднапраточнага — 3. «Тытанік» меў 4 дапаможныя машыны з генэратарамі магутнасьцю па 400 кіляватаў, якія выпрацоўвалі электрычнасьць напругай у 100 вольт. Побач зь імі былі яшчэ 2 30-кіляватных генэратары. Пара высокага ціску з катлоў ішла ў 2 паравыя машыны трайнога пашырэньня, якія круцілі бакавыя шрубы. З машынаў пара далей паступала ў турбіну нізкага ціску, якая даводзіла ў рух сярэдні вясьлярны шруб. З турбіны адпрацаваная пара трапляла ў кандэнсатары, адкуль прэсная вада ішла назад у катлы па замкнёным цыкле.

1 з 4 галоўных электрагенэратараў на «Тытаніку» (1912 г.)

Электразабесьпячэньне

Да разьмеркавальнай сеткі было падключана 10 000 лямпачак і 562 электраабагравальнікі, галоўным чынам у каютах 1-й клясы, 153 электрарухавікі, у тым ліку электрапрывады для 8 кранаў агульнай грузападымальнасьцю 18 тонаў, 4 грузавыя лябёдкі грузападымальнасьцю 750 кг, 4 ліфты на 12 чалавек кожны. Электрычнасьць таксама спажывалі тэлефонная станцыя і радыёсувязь, вэнтылятары ў кацельным і машынным аддзяленьнях, апараты ў гімнастычнай зале, дзясяткі машынаў і прыбораў у кухнях, у тым ліку халадзільнікі.

Сувязь

Тэлефонны камутатар абслугоўваў 50 лініяў. Магутнасьць асноўнага радыёперадавальніка складала 5 кіляват. Сілакаваньне паступала да яго ад электрагенэратара. Другі, аварыйны радыёперадавальнік, сілкаваўся ад акумулятараў. Між 2 мачтамі былі нацягнутыя 4 антэны даўжынёй да 75 м. Гарантаваная далёкасьць праходжаньня радыёсыгналу складала 250 міляў. Днём пры спрыяльных умовах магчымая была сувязь на адлегласьці да 400 міляў, а ўначы — да 2000.

Радыёабсталяваньне паступіла на борт 2 красавіка 1911 г. ад фірмы «Марконі», якая манапалізавала радыёпрамысловасьць Ангельшчыны і Італіі. Два маладых афіцэры-радысты за дзень сабралі і ўсталявалі станцыю. Для праверкі правялі сувязь зь берагавой станцыяй у Мэлін Хэд, на паўночным узьбярэжжы Ірляндыі, і зь Лівэрпулем. 3 красавіка ўсталявалі сувязь з востравам Тэнэрыфэ на адлегласьці 2000 міляў і з Порт-Саідам у Эгіпце (3000 міль). У студзені 1912 «Тытаніку» прысвоілі радыёпазыўны «MUC». Пазьней яго замянілі на «MGY», які раней належаў амэрыканскаму судну «Ель». «Марконі» ўвяла свой уласны радыёпазыўны, які пачынаўся на літару «М» без уліку разьмяшчэньня і краіны прыпіскі судна, бо мела манаполію.

Шлюпкі

Паводле Брытанскага кодэкса гандлёвага мараплаўства ад 1894 г., узалежнена ад танажу параход меў 20 ратавальных шлюпак для пасадкі 1178 чалавек, то бок для 30% людзей на борце ад плянавай загрузкі. З 16 4-веславых драўляных шлюпак 14 маглі ўзяць па 65 чалавек. Яшчэ 2 дзяжурныя драўляныя шлюпкі каля капітанскага мастка мелі зьмяшчальнасьць па 40 чалавек. Апошнія 4 складныя шлюпкі маглі ўзяць па 47 чалавек (14*65 + 2*40 + 4*47 = 1178).

Адзінае плаваньне

У першым плаваньні лайнэра ўдзельнічаў шэраг тагачасных знакамітасьцяў Ангельшчыны і ЗША: амэрыканскі прамысловец Джон-Джэкаб Астар 4-ы, бізнэсмэн Бэнджамін Гугэнхайм, уладальнік ўнівэрмага «Мэйсіз» Ісідор Штраўс, мільянерка Маргарэт Браўн, якая атрымала пасьля крушэньня судна мянушку «непатапляльная», мадэльерка Люсі Дафф-Гордан, гулец у крыкет Джон Таер, брытанскі журналіст Ўільям-Томас Стыд, графіня Роцкая, ваенны памочнік прэзыдэнта ЗША Арчыбальд Бат, кінаакторка Дораці Гібсан.

• 
  Прамысловец Бэнджамін Гугэнхайм
• 
  Сужэнцы Штраўс
• 
  Маргарэт Браўн

Лядовая абстаноўка

З 1890 г. Гідралягічныя служба ЗША рабіла справаздачы аб руху айсбэргаў на поўначы Атлянтычнага акіяна. Ільды звычайна адкалываліся ад ледавікоў на захадзе Грэнляндыі і ад ледзяных палёў Арктычнага акіяна, таксама каля канадзкіх берагоў вострава Ньюфаўндлэнд, паўвострава Лябрадор (паўвостраў) і ў заліве сьвятога Ляўрэнція.

У 1898 г. параходныя прадпрыемствы заключылі пагадненьне аб усталяваньні 2 церазатлянтычных шляхоў на поўдзень ад Ньюфаўндлэнда, каля якога частымі былі туманы і айсбэргі. Маршруты на захад і ўсход знаходзіліся адзін ад аднога на адлегасьці да 50 міляў. Зь сярэдзіны студзеня па сярэдзіну жніўня, у час найбольшай лядовай пагрозы, параходы рухаліся па Паўднёвым маршруце. У астатні час выкарыстоўвалі Паўночны шлях. Такі парадак дазваляў зьменшыць верагоднасьць сустрэчы зь ільдамі. На пачатку 1912 г. Гідралягічная служба ЗША прапанавала перанесьці шлях далей на поўдзень у сувязі з ростам ліку айсбэргаў, што вырашылі зрабіць ужо пасьля кружэньня «Тытаніка».

Шлях

Мапа плаваньня «Тытаніка»

Серада, 10 красавіка 1912 г.

• 12:00 — «Тытанік» адыходзіць ад прычальнай сьценкі саўтгэмптанскага порта (Ангельшчына) і ледзь пазьбягае сутыкненьня з амэрыканскім лайнэрам «Нью-Ёрк». На борце «Тытаніка» 922 пасажыры.
• 19:00 — прыпынак у Шэрбуры (Нармандыя, Францыя) для прыняцьця на борт 274 пасажыраў і пошты.
• 21:00 — «Тытанік» выйшаў з Шэрбура і накіраваўся ў Кўінзтаўн (цяпер Коўв, графства Корк, Ірляндыя).

Чацьвер, 11 красавіка 1912 г.

• 12:30 — прыпынак у Кўінзтаўне для прыняцьця на борт 120 пасажыраў і пошты; адзін член каманды 23-гадовы качагар Джон Кофі дэзэртаваў з «Тытаніка».
• 14:00 — «Тытанік» адбывае з Кўінзтаўна з 1316 пасажырамі і 908 чальцом экіпажа на борце.

Нядзеля, 14 красавіка 1912 г.

• 09:00 — карабель «Карона» паведамляе аб ільдах у раёне 42° паўночнай шыраты, 49° — 51° заходняй даўгаты.
• 13:42 — «Балтык» паведамляе аб наяўнасьці льдоў у раёне 41°51′ паўночнай шыраты, 49°52′ заходняй даўгаты.
• 13:45 — «Амэрыка» паведамляе аб ільдах у раёне 41°27′ паўночнай шыраты, 50°8′ заходняй даўгаты.
• 19:00 — тэмпэратура паветра +6°C.
• 19:30 — тэмпэратура паветра +3,9 °C.
• 19:30 — «Каліфарніец» паведамляе аб ільдах у раёне 42°3′ паўночнай шыраты, 49°9′ заходняй даўгаты.
• 21:00 — тэмпэратура паветра +0,6 °C.
• 21:30 — другі памочнік капітана Лайтолер папярэджвае суднавога цесьляра і вахтавых у машынным аддзяленьні пра патрэбу сачыць за тэмпэратурай прэснай вады ў трубаправодах у сувязі з пагрозай замярзаньня; ён загадвае наперадгледзячаму назіраць за зьяўленьнем ільдоў.
• 21:40 — «Месаба» паведамляе аб льдах ў раёне 42° — 41°25′ паўночнай шыраты, 49° — 50°30′ заходняй даўгаты.
• 22:00 — тэмпэратура паветра 0 °C.
• 22:30 — тэмпэратура забортнай вады панізілася -0,56 °C.
• 23:00 — «Каліфарніец» папярэджвае аб наяўнасьці льдоў, але радыст «Тытаніка» абрывае радыёабмен раней, чым «Каліфорніэн» пасьпявае паведаміць каардынаты раёну.
• 23:40 — У кропцы з каардынатамі 41°43′ паўночнай шыраты, 49°56′ заходняй даўгаты на адлегласьці каля 650 мэтраў прама па курсе быў заўважаны айсбэрг. Нягледзячы на ​​манэўр, праз 39 сэкундаў адбыўся дотык падводнай часткі судна. Корпус атрымаў шматлікія дробныя прабоіны на даўжыню каля 100 мэтраў. З 16 воданепранікальных адсекаў судна 6 былі прарэзаны (у шостым цеча была нязначнай).

Сутыкненьне

Айсбэрг, зь якім сутыкнуўся «Тытанік» (15 красавіка 1912 г.)

Наперадгледзячы Фрэдэрык Фліт (1887-1965) распазнаў айсбэрг у лёгкай смузе безь бінокля. У дзень адплыцьця 2- памочнік капітана Дэвід Блэр у сьпешцы забыўся перадаць ключ ад сэйфа зь біноклямі 1-му памочніку Гэнры Ўайлду з адпаведнага судна «Алімпік», які замяніў яго на пасадзе. Разам з тым, афіцэры на мастку мелі біноклі і заўважылі айсбэрг пазьней. Наперадгледзячы Фліт адразу папярэдзіў «перад намі — лёд» і тройчы ўдарыў у звон, што азначала перашкоду прама па курсе. Пасьля гэтага Фліт патэлефанаваў на капітанскі масток. Шосты памочнік Джэймз Мудзі, які знаходзіўся на мастку, зьняў трубку амаль імгненна і пачуў выкрык «лёд прама па носе» (анг. «Ice right ahead»). Мудзі паўтарыў папярэджаньне вахтаваму афіцэру Ўільяму Мэрдаку. Той кінуўся да тэлеграфу, паставіў яго ручку на «стоп» і крыкнуў «права на борт». Адначасова Мэрдак перадаў у машыннае аддзяленьне загад «поўны назад», націснуў рычаг закрыцьця воданепранікальных дзьвярэй у пераборках кацельняў і машынным аддзяленьні. Паводле ангельскай тэрміналёгіі 1912 г. каманда «права руля» азначала паварот кармы судна направа, а носа — налева. Рулявы Робэрт Хічэнс (1882-1940) налёг на рукаятку штурвальнага кола і хутка павярнуў яго супраць гадзіньнікавай стрэлкі да ўпора, пасьля чаго Мэрдаку далажылі «руль направа».

• 
  Капітан Эдвард-Джон Сьміт на борце «Тытаніка»
• 
  4 ўратаваныя афіцэры «Тытаніка» (зьлева направа): Гаральд Лоў, Чарлз Лайтолер, Джозэф Боксхол і Гэрбэрт Пітман (сядзіць)
• 
  Наперадгледзячы Фрэдэрык Фліт
• 
  Старэйшы радыст Джон-Джордж Філіпс

Пасадка ў шлюпкі

Складная шлюпка з «Тытаніка» падплывае да карабля «Карпатыя» (15 красавіка 1912 г.)

Капітан Эдвард-Джон Сьміт загадаў, каб у шлюпкі садзіліся «спачатку жанчыны і дзеці». Другі памочнік капітана Чарлз Лайтолер (1874-1952) загадваў спускам шлюпак зь левага борта і дазваляў мужчынам займаць месцы ў шлюпках толькі ў якасьці весьляроў. Першы памочнік Мэрдак з правага борта дазваляў мужчынам садзіцца ў шлюпкі, калі жанчыны і дзеці адсутнічалі ў чарзе. У першай шлюпцы занялі 12 з 40 месцаў. У шэраг наступных шлюпак матросы пасадзілі па 20 пасажыраў у якасьці засьцярогі ад перагрузу. Тады галоўны інжынэр карабля Томас Эндрус пераканаў каманду ў разьлічанасьці кожнай шлюпкі на 65 чалавек, калі ў выніку праверкі шлюпка вытрымала вагу 70 дарослых мужчынаў. Лодкі сталі запаўняцца лепш. У 16-й драўлянай шлюпцы занялі 44 з 65 месцаў, бо ў ёй ратаваліся пасажыры 1-й клясы. Трыма складнымі шлюпкамі скарысталіся некаторыя афіцэры, у тым ліку Чарлз Лайтолер. 20-ю шлюпку (4-ю складную) змыла за борт, калі пярэдняя частка парахода сышла пад ваду, і яна плавала перавёрнутай.

Затапленьне

Карціна «Крушэньне Тытаніка» (Вілі Шцёвэр, 1912 г.)

Панядзелак, 15 красавіка 1912 году

• 00:05 — стаў адчувальны дыфэрэнт на нос. Аддадзены загад расчахліць выратавальныя шлюпкі і склікаць членаў экіпажа і пасажыраў да месцаў збору.
• 00:15 — з «Тытаніка» перадалі першы радыётэлеграфны сыгнал аб дапамозе.
• 00:45 — выпусьцілі першую сыгнальную ракету і спусьцілі на ваду першую ратавальную шлюпку (№ 7). Насавая палуба сыходзіць пад ваду.
• 01:15 — на шлюпачную палубу дапусьцілі пасажыраў 3-й клясы.
• 01:40 — выпусьцілі апошнюю сыгнальную ракету.
• 02:05 — спусьцілі апошнюю ратавальную шлюпку (складная шлюпка D). Насавая частка шлюпачнай палубы сыходзіць пад ваду.
• 02:08 — «Тытанік» рэзка ўздрыгвае і зрушваецца наперад. Хваля пракатваецца па палубе, залівае масток і змывае ў ваду пасажыраў і членаў каманды.
• 02:10 — перадача апошніх радыётэлеграфных сыгналаў.
• 02:15 — «Тытанік» высока задзірае ўверх карму, агаляе руль і вясьлярныя шрубы.
• 02:17 — згасае электрычнае асьвятленьне.
• 02:18 — «Тытанік» хутка апускаецца і разломліваецца на 2 часткі.
• 02:20 — «Тытанік» затануў.
• 02:29 — На хуткасьці каля 13 міляў у гадзіну насавая частка «Тытаніка» ўразаецца ў акіянскае дно на глыбіні 3750 мэтраў і хаваецца ў асадкавыя пароды дна.
• 03:30 — з ратавальных шлюпак заўважаюць сыгнальныя ракеты, выпушчаныя з «Карпатыі».
• 04:10 — «Карпатыя» падабрала першую шлюпку з «Тытаніка» (шлюпку № 2).
• 08:30 — «Карпатыя» падабрала апошнюю (№ 12) шлюпку з «Тытаніка».
• 08:50 — «Карпатыя» бярэ курс на Нью-Ёрк з 711 чалавекамі з «Тытаніка» на борце.

Чацьвер, 18 красавіка 1912 г.

• «Карпатыя» прыбывае ў Нью-Ёрк.

Бязьдзеяньне парахода «Каліфарніец»

Радыст на параходзе «Каліфарніец» лёг спаць за некалькі хвілінаў да таго, як быў пасланы сыгнал SOS з «Тытаніка», і быў разбуджаны толькі а 3:30 раніцы. Пакуль той спаў, капітан карабля «Каліфарніец» (анг. Californian) Стэнлі Лорд цягам 2 гадзінаў бязьдзейна назіраў за сыгнальнымі ракетамі, які абазначалі бедзства на «Тытаніку».

Склад выжылых

Бліжэйшы карабель «Карпатыя» ўратаваў на 13 шлюпках 711 чалавек, то бок на 467 менш за разьлічаныя 1178 месцаў у 20 шлюпках. Мужчыны з каманды занялі частку месцаў амаль ва ўсіх шлюпках, у сярэднім па 10 чалавек з экіпажа на 1 шлюпку. Уратавалася 24% ад ліку экіпажа і 25% пасажыраў 3-й клясы. Насуперак загаду капітана сярод большасьці пасажыраў на «Тытаніку» засталося некалькі дзясяткаў дзяцей і звыш 100 жанчынаў. З вады ў шлюпкі жывымі падабралі 6 чалавек. Нізкай выжывальнасьці пасажыраў 3-й клясы паспрыяла закрыцьцё дзьвярэй праходу зь ніжніх палубаў. Выратаваліся амаль усе жанчыны і дзеці з каютаў 1-й і 2-й клясаў. Сярод жанчынаў і дзяцей з каютаў 3-й клясы выжыла менш за палову, бо ім было цяжка знайсьці шлях наверх у спалучэньні вузкіх калідораў. Агулам ацалела 323 мужчыны (20%) і 331 жанчына (75%), у тым ліку знакамітасьці: Віялета Джэсап, Дораці Гібсан, Молі Браўн, Люсі Дафф-Гордан і графіня Роцкая. У траўні 2006 году ва ўзросьце 99 гадоў памерла апошняя амэрыканка-відавочца, якая выжыла пры крушэньні «Тытаніка». Швэдка паводле паходжаньня Лільяна-Гэртруда Асплюнд (швэд. Lillian Gertrud Asplund), якой падчас крушэньня было 5 гадоў, страціла ў ёй бацьку і 3 братоў. Выжылі яе маці і брат, якому тады было 3 гады. Яны былі пасажырамі 3-й клясы і выратаваліся ў шлюпцы № 15. Асплюнд была апошняй, хто памятаў пра тое, як адбылося бедзтва, аднак пазьбягала публічнасьці і рэдка казала пра гэту падзею. Апошняя з пасажыраў «Тытаніка», Мілвіна Дын, якой на момант патапленьня лайнэра было 2 з паловай месяцы, сканала 31 траўня 2009 году ва ўзросьце 97 гадоў.

Ураджэнцы Беларусі сярод пасажыраў

Сярод пасажыраў адзінага рэйсу «Тытаніка» была прынамсі адна ўраджэнка Беларусі, у сьпісах яе імя — Джэні Дропкін (Jennie Dropkin), 24 гады, родны горад — Магілёў. Яна села на борт у Саўтгэмптане і сьледвала да Нью-Ёрку. Ёй атрымалася выжыць у катастрофе, яна выратавалася на шлюпцы нумар 13. Акрамя гэтага на борце было пяць пасажыраў з габрэйскімі імёнамі, чыя краіна паходжаньня пазначаная як «Расея», але гарады не вядомыя. Яны маглі паходзіць з рысы аселасьці, у тым ліку зь Беларусі.

Музэй

Будынак музэю ў Бэлфасьце

31 сакавіка 2012 г. побач з былым партовым докам Бэлфаста (Паўночная Ірляндыя) адчынілі 6-павярховы музэй у выглядзе носу карабля, які складаецца з 9 галерэяў, прысьвечаных «Тытаніку».

Вонкавыя спасылкі

Тытанік — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў