Судзімонт Доргевіч

Судзімонт Доргевіч
лац. Sudzimont Dorgievič / Dorhievič
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	1390
Памёр	1440
Род	Судзімонты
Бацькі	Дорг;
Дзеці	Алехна, Мікалай Кміта, Іван (Івашка)

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Судзімонт (неадназначнасьць).

Судзімонт Доргевіч (1390-я^[1] — па 15 жніўня 1434) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, чашнік вялікі літоўскі (1409), староста крэўскі (1433—1434).

Валодаў маёнткамі каля Крэва (Хожава, Талятава, Палачаны, Лучаны).

Імя

Суда (Sudo) і Мунд або Монт (Мунд, Mont) — імёны германскага паходжаньня^[2]^[3]. Іменная аснова суд- (сут-) (імёны ліцьвінаў Судзіла, Судар, Сутарт; германскія імёны Sudila, Suderus, Sutardus) паходзіць ад гоцкага sauþa 'вобраз'^[4], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'^[5] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'^[6]. Такім парадкам, імя Судзімонт азначае «вобраз гарлівасьці»^[7]. Адзначалася старажытнае германскае імя Sodilmunt^[8].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Sudimunth nostre curie pincerna (23 траўня 1409 году)^[9]; Sudymunth (29 красавіка 1431 году)^[10]; Sudimundi Dorgyeowicz^[11], Sudimundi Dorgeowycz^[12] (Sudimund Dorgewicz^[13]; 1 верасьня 1431 году); Segmund Dorgewicz (15 траўня 1432 году)^[14]; Sudimundi Creviensis [tenutariorum] [sigilla] (20 студзеня 1433 году)^[15]; Sugimund Crewensis [capitanei] (27 лютага 1434 году)^[16]; пану Судимонъту Доркгевичу (Судимонът Доркгевич^[13], 1440—1492 гады)^[17].

Біяграфія

Зь літоўскага баярскага роду, сын Дорга.

У 1431 годзе быў паслом вялікага князя літоўскага Сьвідрыгайлы да караля польскага Ягайлы. Браў удзел у складаньні 1 верасьня 1431 году замірэньня ў Чартарыйску, якім завяршылася Луцкая вайна 1431 году. Таксама браў удзел у складаньні Хрыстмэмэльскай умовы 1432 году зь Лівонскім ордэнам.

Па прыходзе да ўлады вялікага князя Жыгімонта Кейстутавіча (1432 год) стаў на яго бок. Як староста крэўскі браў удзел у складаньні Троцкай уніі 1433 году і Гарадзенскай умовы 1434 году^[18]. Упамінаецца ў кнізе «данін» Казімера^[19].

Меў сыноў Алехну, Мікалая Кміту і Івана (Івашку).

Мова і культура

Да акту Гарадзенскай умовы (1434 год)^[20] прывесіў пячаць з рускім надпісам^[21]:

ПЕЧ(А)ТЬ П(А)НА С(У)Д(ЫМОНТА)

Крыніцы

^ Насевіч В. Генеалагічныя табліцы старадаўніх княжацкіх і магнацкіх беларускіх родаў. — Менск, 1993.
^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1135, 1367.
^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 439.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 25.
^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18, 25.
^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1352.
^ Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza // Ateneum Wileńskie. Nr. 1, 1923. S. 260.
^ Полехов С.В., Наумов Н.Н. Татарская тематика в переписке сановников Тевтонского ордена. 1431–1432 гг. // Золотоордынское обозрение. 2020. Т. 8. № 4. С. 787.
^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 136.
^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135.
^ ^а ^б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 304.
^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 191.
^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 27.
^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 89.
^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 90.
^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 101.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 205.

Літаратура

Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада / пераклад А. Мікус. — 2-е выд. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 386 с. — ISBN 978-5-00076-015-4
Korczak L. Sudymunt Dorgiewicz h. własnego // PSB. T. XLV/3. — Warszawa; Kraków, 2008. S. 353—354.
Полехов C. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — М.: Индрик, 2015. — 711 с,

Вонкавыя спасылкі

Валеры Пазднякоў, Судзімонт Доргевіч, Электронная энцыкляпэдыя «Вялікае Княства Літоўскае»

[1] Насевіч В. Генеалагічныя табліцы старадаўніх княжацкіх і магнацкіх беларускіх родаў. — Менск, 1993.

[2] Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1135, 1367.

[3] Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 439.

[4] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 25.

[5] Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.

[6] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.

[7] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18, 25.

[8] Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1352.

[9] Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza // Ateneum Wileńskie. Nr. 1, 1923. S. 260.

[10] Полехов С.В., Наумов Н.Н. Татарская тематика в переписке сановников Тевтонского ордена. 1431–1432 гг. // Золотоордынское обозрение. 2020. Т. 8. № 4. С. 787.

[11] Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 136.

[12] Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135.

[Piatrauskas-2014-304-13] а ^б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 304.

[14] Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 191.

[15] Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.

[16] Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.

[17] Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 27.

[18] Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 89.

[19] Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 90.

[20] Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 101.

[21] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 205.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]