Рэжыца

горад у Латвіі

Рэ́жыца (па-латыску: Rēzekne) — места ў Латвіі, на рацэ Рэжыцы. Адміністрацыйны цэнтар Рэжыцкага краю (не ўваходзіць у яго склад). Плошча 17,48 км². Насельніцтва на 2016 год — 31 216 чалавек. Знаходзіцца за 238 км на паўднёвы ўсход ад Рыгі.

Рэжыца
лац. Režyca
лат. Rēzekne
На Замкавай гары
На Замкавай гары
Герб Рэжыца Сьцяг Рэжыца
Дата заснаваньня: 1773
Краіна: Латвія
Рэгіён: Латгалія
Мэр: Aleksandrs Bartaševičs[d]
Плошча: 17,48 км²
Вышыня: 158 м н. у. м.
Насельніцтва (2016)
колькасьць: 31 216 чал.[1]
шчыльнасьць: 1785,81 чал./км²
Часавы пас: UTC+2
летні час: UTC+3
Тэлефонны код: +371
Паштовы індэкс: LV-46(01-06)
Геаграфічныя каардынаты: 56°30′24″ пн. ш. 27°19′51″ у. д. / 56.50667° пн. ш. 27.33083° у. д. / 56.50667; 27.33083Каардынаты: 56°30′24″ пн. ш. 27°19′51″ у. д. / 56.50667° пн. ш. 27.33083° у. д. / 56.50667; 27.33083
Рэжыца на мапе Латвіі
Рэжыца
Рэжыца
Рэжыца
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
https://www.rezekne.lv/

Рэжыца — даўняе мястэчка гістарычных Інфлянтаў (Латгаліі). Да нашага часу тут захаваліся замак, саборная царква Раства Багародзіцы і Зялёная сынагога, помнікі архітэктуры XIII—XIX стагодзьдзяў.

Гісторыя

рэдагаваць

Раньнія часы

рэдагаваць

Паселішча ўзьнікла вакол латгальскай фартэцыі, якая існавала ў IX—XIII стагодзьдзях да ейнага зруйнаваньня Лівонскім Ордэнам. Рыцары гэтага Ордэну збудавалі новы замак (захаваліся руіны). Першы пісьмовы ўпамін пра Рэжыцу (ням. Rositten, Разы́тэн) датуецца 1285 годзе

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім

рэдагаваць

30 жніўня 1559 году Лівонскі ордэн перайшоў пад пратэктарат Вялікага Княства Літоўскага. У 1566 годзе Рэжыца ўвайшла ва ўтворанае Задзьвінскае княства. У 1677 годзе мястэчка ўвайшло ў склад Інфлянцкага ваяводзтва.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

рэдагаваць

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Рэжыца апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, сьпярша ў Пскоўскай губэрні, з 1776 у Полацкай губэрні, а з 1802 — у Віцебскай губэрні. У 1772 годзе яна стала цэнтрам павету, а ў 1773 годзе атрымала статус места. На 1867 год у Рэжыцы быў 771 будынак (зь іх 14 мураваных), на 1884 год — 1397 будынкаў (148 мураваных). У 1917 годзе тут адбыўся Першы зьезд латышоў і латгалаў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1918 годзе Рэжыцу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

рэдагаваць

1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэжыца ўвайшла ў склад Беларускай ССР[2]. У 1920 годзе бальшавікі перадалі места Латвіі.

Насельніцтва

рэдагаваць

Дэмаграфія

рэдагаваць
  • XIX стагодзьдзе: 1837 год — 3 тыс. чал.; 1867 год — 7306 чал.; 1884 год — 10 580 чал., зь іх 810 каталікоў, 628 праваслаўных, 73 пратэстанты, 2490 раскольнікаў, 22 адзінаверцы, 7336 юдэяў і 1 мусульманін[3]; 1897 год — 10 795 чал.
  • XX стагодзьдзе: 1925 год — 12 620 чал.; 1935 год — 13 139 чал.; 1989 год — 42 477 чал., зь іх латышоў 37,29%, расейцаў 55,04%, палякаў 2,75%, беларусаў 2,03%, украінцаў 1,58%, жыдоў 0,50%, летувісаў 0,24% і 0,58% іншай нацыянальнасьці
  • XXI стагодзьдзе: 2011 год — 32 328 чал., зь іх латышоў 46,97% (у тым лік 37,24% латгальцаў), 46,49% расейцаў, 2,46% палякаў, 1,51% беларусаў, 1,17% украінцаў, 0,20% летувісаў, 0,17% жыдоў і 1,03% іншай нацыянальнасьці; 2016 год — 31 216 чал.

Адукацыя

рэдагаваць

У Рэжыцы працуюць 11 дашкольных установаў, 6 сярэдніх школаў (4 расейскія і 2 латыскія), каталіцкая сярэдняя школа, Польская дзяржаўная гімназія, Лягапэдычная школа-інтэрнат, Дзяржаўны каледж пагранічнай аховы, Рэжыцкі тэхнікум, Рэжыцкая вышэйшая школа, Рэжыцкая філія Балтыйскай міжнароднай акадэміі, Латгальская філія Латвійскай акадэміі мастацтваў, Рэжыцкая філія Рыскага інстытуту аэранавігацыі.

Турыстычная інфармацыя

рэдагаваць

Інфраструктура

рэдагаваць

Дзее Музэй гісторыі і культуры Латгаліі.

Славутасьці

рэдагаваць
  • Замак (1285; руіны)
  • Касьцёл Маці Божай Балеснай (1936)
  • Катэдра Найсьвяцейшага Сэрца Езуса (1888)
  • Лютэранская царква Сьвятой Тройцы (1938)
  • Помнік «Latgales Mara»
  • Стараверская малельня Сьвятога Мікалая (1895)
  • Сынагога Зялёная (1845)
  • Царква саборная Раства Багародзіцы (1846)
  1. ^ «Latvijas iedzīvotāju skaits pašvaldībās pagastu dalījumā»
  2. ^ Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 4. — Мінск, 2018. С. 20.
  3. ^ Manteuffel G. Rzeżyca // Słownik geograficzny... T. X. — Warszawa, 1889. S. 158.

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць