Мікола Байкоў
Мікола Якаўлевіч Байкоў[3] (10 лютага [ст. ст. 22 лютага] 1889, Бежацк, цяпер Цьвярская вобласьць, Расея — пасьля 1945[4], Менск, цяпер Беларусь) — беларускі літаратуразнавец, лінгвіст, пэдагог.
Мікола Байкоў лац. Mikoła Bajkoŭ | |
 | |
| Дата нараджэньня | 10 (22) лютага 1889 |
|---|---|
| Месца нараджэньня | Бежацк, Цьвярская губэрня, Расейская імпэрыя |
| Дата сьмерці | не раней за 1945 або 23 чэрвеня 1945 (56 гадоў) |
| Месца сьмерці | |
| Месца вучобы | Маскоўская духоўная акадэмія (1913) |
| Занятак | літаратуразнаўца, мовазнавец, пэдагог, лексыкограф, беларусазнавец, літаратар |
| Навуковая сфэра | мовазнаўства |
| Месца працы | Менская духоўная сэмінарыя Менскі настаўніцкі інстытут Менскі беларускі пэдагагічны тэхнікум Інстытут мовазнаўства АН БССР |
| Вядомы як | складальнік слоўнікаў |
| Псэўданімы | Мікола Крывіч[2] |
| Сябра ў | Навукова-тэрміналагічная камісія[d] |
| Навуковая ступень | кандыдат багаслоўя[d] |
Дацэнт філялёгіі[5]. Аўтар звыш 100 працаў па літаратуразнаўстве, мовазнаўстве і пэдагогіцы[6]. Карыстаўся псэўданімамі: Мікола Крывіч (М. Кр., М. К-ч і Кр-iч), Агляднік, Асьветнік і Настаўнік.
Біяграфія
рэдагавацьНарадзіўся ў сям'і сьвятара турэмнай царквы[6]. Пачатковую асьвету атрымаў у Бежацкай духоўнай вучэльні (Цьвярская губэрня), пасьля якой скончыў Цьвярскую духоўную сэмінарыю. У 1913 годзе скончыў Маскоўскую духоўную акадэмію. Выкладаў філязофскія і пэдагагічныя дысцыпліны ў Менскай духоўнай сэмінарыі, у мескай гімназіі ды прыватных навучальных установах. З 1918 чытаў лекцыі ў Менскім настаўніцкім інстытуце. З 1921 выкладнік Менскага беларускага пэдагагічнага тэхнікуму (МБПТ), вучоны сакратар Навукова-тэрміналягічнай камісіі Наркамасьветы БССР, у 1922—1928 Слоўнікавай камісіі Інбелкульту, потым Інстытуту мовазнаўства АН БССР.
Аўтар працаў па літаратуразнаўстве, крытыцы і пэдагогіцы, укладальнік слоўнікаў: «Практычны расійска-беларускі слоўнік» (1924, разам з М. Гарэцкім), «Беларуска-расійскі слоўнік» (1925), «Расійска-беларускі слоўнік» (1928, абодва разам з С. Некрашэвічам), «Практычны беларускі вайсковы слоўнік» (1927, разам з А. Бараноўскім).
Арыштаваны ДПУ БССР 19 ліпеня 1930 па абвінавачаньні ў прыналежнасьці да «Саюзу вызваленьня Беларусі». Вызвалены 2 верасьня 1930. На акадэмічную працу вярнуцца яму не дазволілі.
Падчас нямецкай акупацыі працаваў у Інспэктараце беларускіх школаў і ў Выдавецтве школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі ў Менску. Улетку 1944 выехаў у Нямеччыну[7], працаваў у рэдакцыі часопіса «Малады змагар». У 1945 арыштаваны савецкімі акупацыйнымі органамі, утрымліваўся ў менскай вязьніцы. Далейшы лёс невядомы[7].
Бібліяграфія
рэдагаваць- М. Байкоў. «Аб творчасьці Натальлі Арсеньевай». / Рэдакцыйная калегія: Зьміцер Жылуновіч, Янка Ліманоўскі, Ігнат Шыпіла // Полымя : часопіс. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1927. — № 8. — С. 186–194.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/02/22lut-5.indd_.pdf
- ^ http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&tq=v0&name_view=va_all&a001=BY-NLB-ar2259616&strq=l_siz=20
- ^ Байкоў Мікалай Якаўлевіч // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1996. — Т. 2: Аршыца — Беларусцы. — С. 225. — 480 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0061-7
- ^ Біяграмы ўдзельнікаў кнігадрукавання // Туронак Ю. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Менск: Беларускі Гістарычны Агляд, 2002. — (Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»).
- ^ Ігар Кузняцоў. Носьбіты ідэі беларускай дзяржаўнасці — ахвяры таталітарнага рэжыму // Беларускі Гістарычны Зборнік — Białoruskie Zeszyty Historyczne nr 16
- ^ а б Даты, падзеі, людзі // Зьвязда : газэта. — 22 лютага 2014. — № 34 (27644). — С. 5. — ISSN 1990-763x.
- ^ а б БАЙКОЎ Мікола // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
Літаратура
рэдагаваць- Туронак Ю. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Менск: Беларускі Гістарычны Агляд, 2002. — (Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»).
- Германовіч І.К. Байкоў Мікалай Якаўлевіч // Германовіч І.К. Беларускія мовазнаўцы. У двух тамах. Том 1. Мн., 2006. С. 44—62.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Др. В. Сянькевіч. Уклад М.Байкова ў беларускую вайсковую тэрміналёгію (бел.) // Зважай. — Таронта: Чырвень, 1989. — № 2 (52). — С. 4-6. — ISSN 5172.