Міхаіл Кулеша
Міхаі́л (Міхал) Куле́ша (па-летувіску: Mykolas Kuleša, па-польску: Michał Kulesza; 26 лістапада 1799 — 6 лістапада 1863) — беларуска-польскі мастак, адзін зь першых літографаў на тэрыторыі былога Вялікага Княства Літоўскага. Шмат вандруючы па тэрыторыях сучасных паўднёвай Летувы, паўднёва-ўсходняй Беларусі і паўночна-ўсходняй Польшчы, Кулеша стварыў рэдкія выявы мясьцінаў першай паловы XIX стагодзьдзя.
Міхаіл Кулеша | |
.jpg) | |
| Імя пры нараджэньні | Міхаіл Аляксандар Пётар Кулеша |
|---|---|
| Дата нараджэньня | 26 лістапада 1799 |
| Месца нараджэньня | Вільня |
| Дата сьмерці | 6 лістапада 1863 |
| Месца сьмерці | Беласток |
| Адукацыя | Віленскі ўнівэрсытэт |
| Месца вучобы | |
| Занятак | алейны жывапіс, літаграфія |
| Навуковая сфэра | алейны жывапіс |
| Плынь | рамантызм |
| Працы | «Гусары ў чаканьні атакі», «Барбара Радзівіл», «Барысаглебская (Калоская) царква, Горадня» |
| Пад уплывам | Ян Дамель |
Жыцьцяпіс
рэдагавацьМіхаіл Кулеша нарадзіўся ў Вільні ў зьбяднелай шляхецкай сям’і. Жывучы і працуючы ў шматэтнічным асяродку тагачаснай сталіцы Віленскай губэрні Расейскай імпэрыі, карыстаўся польскім напісаньнем свайго прозьвішча, Kulesza, і падчас выставаў у Францыі называў сябе «польскім мастаком».
Вучыўся ў цыстэрцыянскай пачатковай школе ў Трашкунах, мастацтву пачаў навучацца ў гімназіі ў нэаклясыцысцкага мастака Яна Дамеля. Вучобу працягваў у Імпэрскім унівэрсытэце Вільні, дзе асвойваў літаграфію ў Яна Рустэма[1]. Міхаіла Кулешу лічылі адным з найбольш здольных вучняў. Пра ягоную працаздольнасьць сьведчыць той факт, што Міхаіл прадаставіў на факультэцкую выставу 25 твораў — малюнкі пер’ем, эскізы, копіі карцінаў Рэмбранта.
Падчас вучобы ў каледжы далучыўся да філяматаў[2] і быў арыштаваны за сувязь зь імі ў 1823. У 1829 Міхаіл Кулеша атрымаў званьне доктара філязофіі мастацтва[3].
Доўгі час быў вольны мастаком, даючы прыватныя заняткі па выяўленчым мастацтве, дапамагаў у літаграфічнай краме Юзэфа Азямблоўскага. Падчас падарожжа ў Крым спыняўся на нейкі час у Менску[4].
У 1837 року пераехаў зь Вільні ў Крожы дзеля выкладаньня. Праз два рокі быў пераведзены ў Горадню, дзе выкладаў у прыватнай школе[5]. У 1844 перайшоў на працу ў новаадчынены Інстытут шляхетных дзяўчынаў у Беластоку Гарадзенскай губэрні, дзе й застаўся жыць да сьмерці[6]. У 1845, падчас паездкі па Берасьцейшчыне, гасьцяваў у свайго сябра Фэлікса Влодка[7].
Творчасьць
рэдагаваць
Падарожнічаючы па Беларусі й Летуве, маляваў відарысы, этуды мясьцінаў. Плянаваў выдаць сэрыю альбомаў з выявамі найцікавейшых мясьцін Беларусі, Летувы, Валыні. Аднак пры ягоным жыцьці выйшаў толькі адзін альбом, выдадзены пры дапамозе Язэпа Крашэўскага[8].
Пасьля сьмерці ягоныя творы да Першай сусьветнай вайны ўпрыгожвалі хаты ў Менску, Горадні, Беластоку, Вільні, Варшаве[9]. Малая частка карцін, што захавалася, цяпер знаходзіцца ў Мастацкім музэі ў Вільні.
Крыніцы і заўвагі
рэдагаваць- ^ Антон Лещинский. Основы графики. — Горадня: Гродненский государственный университет имени Янки Купалы, 2003. — ISBN 985-417-503-0
- ^ Korespondencja filomatów: wybór / Zbigniew Sudolski, ed. — Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1999. — ISBN 83-04-04473-0
- ^ Tadas Adomonis, Nijolė Adomonytė. Lietuvos dailės ir architektūros istorija. — Vilnius: Vilniaus dailės akademijos leidykla, 1997. — ISBN 9986-571-21-9
- ^ Светлана Базылева-Ланько. Яблоки с Марса и книги с Венеры или как сбываются мечты // Библиотечное Дело. — № 24 (114). — ISBN 1727-4893.
- ^ Józef Jodkowski. Świątynia warowna na Kołoży w Grodnie. W świetle badań archiwalnych i archeologicznych dokonanych w 1935 r. — Prace i sprawozdania Muzeum w Grodnie. Hrodna: Muzeum w Grodnie, 1936. — Т. 1.
- ^ Rima Rutkauskienė. Mykolas Kuleša // Visuotinė lietuvių enciklopedija / Zenonas Rokus Rudzikas, Juozas Tumelis, et al. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2007. — Т. 11. — ISBN 978-5-420-01613-8
- ^ С.Я. Сяльверстава Культурнае жыццё Брэста-Літоўскага ў першай палове XIX ст. Мястэчкі Беларусі. Андрэй Гяцэвіч. Праверана 17 кастрычніка 2011 г.
- ^ Лідскі замак у мастацтве: Міхаіл Кулеша История Лидчины. Новая Лида (11 жніўня 2011). Праверана 22 лютага 2012 г.
- ^ Барыс Крэпак. Эцюд вандроўніка на Белым возеры // Культура. — 10-17 сьнежня 2011. — № 50 (1021).
Літаратура
рэдагаваць- Дробаў Л. М. Беларускія мастакі XIX стагоддзя. — Мн.: 1971.
- Rosińska-Derwojed Anna. Z twórczości malarza białostockiego Michała Kuleszy // Rocznik białostocki. — Т. 1. — ISSN 0080-3421.
- Rutkauskienė R. Mykolas Kuleša / Zenonas Rokus Rudzikas, Juozas Tumelis, et al. // Visuotinė lietuvių enciklopedija. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2007. — Т. 11. — ISBN 978-5-420-01613-8.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць
Міхаіл Кулеша — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў