Вікіпэдыя

Макс Вэбэр

Макс Вэ́бэр (21 красавіка 1864, Эрфурце, Саксонія, Прусія — 14 чэрвеня 1920, Мюнхэн, Ваймарская рэспубліка) — нямецкі сацыёляг, эканаміст, юрыст. Старэйшы брат вядомага сацыёляга Альфрэда Вэбэра.

Макс Вэбэр
Max Weber
Макс Вэбэр у 1894 годзе
Макс Вэбэр у 1894 годзе
Дата нараджэньня 21 красавіка 1864(1864-04-21)[1][2][3][…]
Месца нараджэньня Эрфурт, Саксонія
Дата сьмерці 14 чэрвеня 1920(1920-06-14)[4][1][2][…] (56 гадоў)
Месца сьмерці Мюнхэн, Баварыя
Прычына сьмерці пнэўманія[5] і гішпанскі грып[5]
Месца пахаваньня
Месца вучобы Гайдэльбэрскі ўнівэрсытэт
Занятак юрыст, эканаміст, сацыёляг, філёзаф, антраполяг, адвакат, прафэсар унівэрсытэту, музыказнаўца, палітык, гісторык
Навуковая сфэра сацыялёгія, эканоміка, права
Месца працы Фрайбурскі ўнівэрсытэт, Гайдэльбэрскі ўнівэрсытэт, Венскі ўнівэрсытэт, Мюнхэнскі ўнівэрсытэт
Навуковы кіраўнік Левін Гольдшміт[d]
Вучні Альфрэд Шуц[d] і Гаральд Гарфінкель[d]
Бацька Макс Вебер[d]
Маці Helene Weber[d]

Ягоныя ідэі глыбока паўплывалі на наступныя сацыяльныя тэорыі і дасьледаваньні. Вэбэр часьцяком цытуецца разам Эмілем Дзюркаймам і Карлам Марксам, бо ўсе трое зьяўляюцца, па сутнасьці, заснавальнікамі сацыялёгіі[7][8][9][10]. Вэбэр зьяўляўся адным з галоўных прыхільнікаў мэтадалёгіі антыпазытывізму, прытрымліваючыся пазыцыі вывучэньня сацыяльнага дзеяньня праз разумеючую сацыялёгію, а не праз чыстую эмпірыку. У аснове такой мэтадалёгіі ляжыць разуменьне мэты і сэнсу, якія людзі надаюць сваім уласным дзеяньням. У адрозьненьне ад Дзюркайма, ён ня верыў у адзіную прычыну і хутчэй выказаў здагадку, што для любога выніку можа быць некалькі прычынаў[11].

Асноўнай інтэлектуальнай праблемай Вэбэра зьяўлялася разуменьне працэсаў рацыяналізацыі, сэкулярызацыі і «вызваленьне ад чараў сьвету», якія ён зьвязваў з ростам капіталізму і ўсталяваньнем эпохі мадэрну[12]. Ён бачыў гэтыя працэсы вынікам новага спосабу мысьленьня аб сьвеце[13]. Вэбэр вядомы дзякуючы тэзу аб тым, што эканамічная сацыялёгія і сацыялёгія рэлігіі спалучаюцца. Такое меркаваньне было распрацавана сацыёлягам у кнізе «Пратэстанцкая этыка і дух капіталізму» (ням. Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus), у якой Вэбэр канстатаваў, што аскетычны пратэстантызм непасрэдна зьвязаны з ростам рынкавага капіталізму і рацыянальна-прававой нацыянальнай дзяржавы ў краінах Захаду. Ён сьцьвярджаў, што ў аснове росту капіталізму ляжаць менавіта дагматы пратэстантызму. Такім чынам, можна сказаць, што духу капіталізму ўласьцівы пратэстанцкія рэлігійныя каштоўнасьці.

БіяграфіяРэдагаваць

Бацька Макса Вэбэра, таксама як і яго сын, быў доктарам права і вядомым палітыкам. Макс быў самым старым зь дзевяці дзяцей у сям’і. Дзяцінства і маладосьць Макс правёў у Бэрліне. У 1882—1884 гадох, ён вывучаў права, філязофію і эканоміку ў Гайдэльбэрскім унівэрсытэце. У 1883-1884 гадох Макс быў вымушаны спыніць вучобу і пайсьці ў войска. Пасьля сканчэньня службы, ён яшчэ год вучыўся ва ўнівэрсытэце ў Бэрліне, а потым перавёўся ў Гётынген, дзе скончыў сваю вышэйшую адукацыю ў 1886 годзе.

У 1886—1893 гадох Макс Вэбэр пасяліўся ў Шарлётэнбургу, прадмесьці Бэрліну, дзе працаваў над сваёй доктарскай дысэртацыяй, якую пасьпяхова абараніў у 1889 годзе. Пасьля атрыманьня доктарскай ступені ў 1892 годзе, Макс Вэбэр атрымаў пасаду прафэсара і пачаў выкладаць права ў Бэрлінскім унівэрсытэце. У 1893 годзе ён ажаніўся з Мар’янай Шнітгер.

У 1894 годзе Макс Вэбэр атрымаў пасаду прафэсара на катэдры палітычнай эканоміі ў Фрайбурскім унівэрсытэце, якую займаў да 1897 году, калі перайшоў у Гайдэльбэрскі ўнівэрсытэт. Там ён стаў прафэсарам эканомікі і захапіўся нэакантыянскай бадэнскай школы. Пасьля сьмерці бацькі ў 1897 годзе Макс Вэбэр перажыў цяжкае псыхалягічнае захворваньне, якое на некаторы час спыніла ягоную навуковую кар’еру.

У 1903 годзе была выдадзена кніга Вэбэра «Пратэстанцкая этыка і дух капіталізму». У 1912 годзе Макс Вэбэр спрабаваў стварыць левацэнтрысцкую партыю, якая павінна была спалучыць ідэі сацыял-дэмакратыі і лібэралізму, але з гэтага нічога не атрымалася.

У 1915 годзе, пад час Першай сусьветнай вайны, Вэбэр стаў дырэктарам вайсковага шпіталю ў Гайдэльбэргу, а пасьля вайны, у 1918 годзе, стаў саветнікам Нямецкай камісіі па разбраеньню, якая працавала над Вэрсалькай мірнай дамовай. Прыймаў значны ўдзел у стварэньні Ваймарскай Канстытуцыі, актыўна выступаючы за артыкул 48, які дазваляў кіраваць Нямеччынай пад час выключных сытуацыяў з дапамогай дэкрэтаў, дзякуючы якой, некалькі гадоў пазьней, Гітлер змог усталяваць сваю дыктатуру.

Вэбэр вярнуўся ва ўнівэрсытэт у 1918 годзе, атрымаўшы катэдру ў Вене, а ў наступным годзе атрымаў першую ў Нямеччыне катэдру сацыялёгіі ў Мюнхэне. На гэтай пасадзе ён працаваў да самай сьмерці.

Памёр праз запаленьне лёгкіх 14 чэрвеня 1920 году.

Навуковыя працыРэдагаваць

Асноўнымі навуковымі працамі Макса Вэбэра сталі «Пратэстанцкая этыка і дух капіталізму» (ням. Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus), 1905 год і «Эканоміка і грамадзтва» (ням. Wirtschaft und Gesellschaft), 1922 год.

КрыніцыРэдагаваць

  1. ^ а б Max Weber // Encyclopædia Britannica (анг.)
  2. ^ а б Max Weber // Babelio (фр.) — 2007.
  3. ^ Max Weber // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  4. ^ Девяткова Р. П. Вебер Макс // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 4 : Брасос — Веш. — С. 348.
  5. ^ а б https://link.springer.com/article/10.1007/s11609-021-00441-x
  6. ^ Find a Grave (анг.) — 1996.
  7. ^ «Max Weber». Encyclopaedia of Philosophy. Stanford.
  8. ^ Max Weber; Hans Heinrich Gerth; Bryan S. Turner (7 March 1991). «From Max Weber: essays in sociology». Psychology Press. — С. 1. — ISBN 978-0-415-06056-1.
  9. ^ Radkau, Joachim and Patrick Camiller (2009). «Max Weber: A Biography». Trans. Patrick Camiller. Polity Press. ISBN 978-0-74564147-8.
  10. ^ Giddens, Anthony (1971). «Capitalism and Modern Social Theory: an Analysis of the Writings of Marx, Durkheim and Max Weber». Cambridge University Press. ISBN 0-52109785-1.
  11. ^ Tiryakian, Edward A. (2009). «For Durkheim: Essays in Historical and Cultural Sociology». Routledge. — С. 321. — ISBN 0-75467155-0.
  12. ^ Habermas, Jürgen, «The Philosophical Discourse of Modernity», Polity Press (1990). — С. 2. — ISBN 0-7456-0830-2.
  13. ^ Macionis, John J. (2012). «Sociology» (14th ed.). Boston: Pearson. — С. 88. — ISBN 978-0-205-11671-3.

Вонкавыя спасылкіРэдагаваць

  Макс Вэбэр — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Макс_Вэбэр&oldid=1983944»