Касьцёл Сьвятога Станіслава Косткі і калегіюм езуітаў (Бабруйск)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Станіслава Косткі і калегіюм езуітаў
Езуіцкі касьцёл, абмеры 1800 г.
Краіна	Беларусь
Места	Бабруйск
Каардынаты	53°8′12.72″ пн. ш. 29°14′54.24″ у. д. / 53.1368667° пн. ш. 29.2484° у. д. / 53.1368667; 29.2484Каардынаты: 53°8′12.72″ пн. ш. 29°14′54.24″ у. д. / 53.1368667° пн. ш. 29.2484° у. д. / 53.1368667; 29.2484
Канфэсія	Каталіцкая царква
Архітэктурны стыль	барока і барокавая архітэктура^[d]
Дата заснаваньня	XVII ст.
Статус	Ахоўная зона
Касьцёл Сьвятога Станіслава Косткі і калегіюм езуітаў на мапе Беларусі Касьцёл Сьвятога Станіслава Косткі і калегіюм езуітаў
Касьцёл Сьвятога Станіслава Косткі і калегіюм езуітаў на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвятога Станіслава Косткі і кале́гіюм езуі́таў — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Бабруйску. Знаходзіцца ў Старым Месьце (цяпер тэрыторыя фартэцыі), на гістарычным Рынку. Твор архітэктуры барока. Разам з кляштарам быў цэнтрам езуіцкай рэзыдэнцыі.

Комплекс складаўся з касьцёла, будынка калегіюму і гаспадарчых пабудоваў. У XIX ст. расейскія ўлады часткова зруйнавалі касьцёл і цалкам зьнішчылі калегіюм.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Плян калегіюму, 2-я пал. XVIII ст.

Абмеры комплекса, 1800 г.

У 1615 годзе староста Пётра Трызна заснаваў у Бабруйску касьцёл. У 1625 годзе драўляны касьцёл перадалі езуітам. Сярод архітэктараў былі Ўладзіслаў Дзягілевіч (1699—1700), Казімер Мацелякоўскі (1735—1736), Тамаш Жаброўскі (1746), Габрыэль Лянкевіч (1747—1748) і Францішак Карава (1757—1758). Вядома таксама пра ўдзел у будаваньні ў 1732—1747 гадох муляра Якуба Руофа.

Мураваны езуіцкі касьцёл, асьвечаны ў імя Сьвятога Станіслава Косткі^{[Крыніца?]}, збудавалі ў стылі барока ў 1745—1747 гадох паводле праекту віленскага архітэктара Тамаша Жаброўскага. Пры касьцёле дзеялі бібліятэка, пяцігадовая школа і тэатар, першы ўпамін пра які датуецца 1760 годам — тут ставіліся п’есы рэлігійнага зместу.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Направа — Фара і вежа езуіцкага касьцёла, 1810 г.

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Бабруйск апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл пэўны час працягваў дзеяць. Аднак пры будаваньні ў першай палове ХІХ ст. крэпасьці расейскія ўлады зачынілі касьцёл і карэнным спосабам перабудавалі яго пад цэйхгаўз^[1] (зьнішчылі вежы).

Найноўшы час

За савецкім часам у будынку касьцёла была гаўптвахта.

Архітэктура

Сучасны стан (выгляд зь пераду)

Помнік архітэктуры барока. Гэта 3-нэфавая базыліка без трансэпту. Над галоўным фасад узвышаліся дзьве вежы, на адной зь якіх быў гадзіньнік з боем, а на другой — матэматычны компас. Вежы падзяліліся на тры ярусы, паміж верхнімі чацьверыкамі зьмяшчаўся фігурны франтон з валютамі. Прэзьбітэрыюм меў паўкруглае завяршэньне, з бакоў вімы месьціліся дзьве сымэтрычныя закрысьціі.

Сучасны стан, выгляд збоку

Усярэдзіне нэфы перакрываліся цыліндрычнымі скляпеньнямі з распалубкамі на здвоеных падпружных арках, якім на фасадах адпавядалі здвоеныя пілястры, у чым можна бачыць прыкмету позьняга барока. Пры ўваходзе месьціўся «хор мураваны на 2 філярах з сходамі з абодвух бакоў». Невялікія хоры разьмяшчаліся таксама над закрысьціямі. Галоўны аўтар, які ўлучаў 8 позьнебарочных скульптураў сьвятых (у тым ліку скульптуры сьвятых Ігната, Бергіяша, Ксавэрыя, Станіслава), 6 бакавых аўтароў, амбон і ўсё сакральнае начыньне інтэр’еру былі драўлянымі. Яго зрабілі майстры Язэп Шыла і Антон Марціноўскі. Сьцены аздаблялі фрэскі, а сярод абразоў знаходзіліся сармацкія данатарскія партрэты караля Жыгімонта Вазы й Пятра Трызны^[2].

Крыніцы

^ Габрусь Т. Мураваныя харалы. — Менск, 2001. С. 158.
^ Габрусь Т. Мураваныя харалы. — Менск, 2001. С. 159.

Літаратура

Габрусь Т. Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока. — Менск: «Ураджай», 2001. — 287 с.: іл. ISBN 985-04-0499-X.
Габрусь Т. Наша «езуіцкае» барока // Наша вера. № 1 (15), 2001.

Вонкавыя спасылкі

[1] Габрусь Т. Мураваныя харалы. — Менск, 2001. С. 158.

[2] Габрусь Т. Мураваныя харалы. — Менск, 2001. С. 159.

[1]

[2]