Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля (Беняконі)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля
Краіна	Беларусь
Вёска	Беняконі
Каардынаты	54°15′12″ пн. ш. 25°21′35″ у. д.
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Гарадзенская дыяцэзія
Архітэктурны стыль	эклектыка
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля на мапе Беларусі Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля — помнік архітэктуры канца XIX — пачатку XX стагодзьдзя у Беняконях. Знаходзіцца ў паўночнай частцы колішняга мястэчка пад адрасам завулак Касьцельны, 3. Дзее. Твор архітэктуры нэабарока і нэаклясыцызму. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы драўляны касьцёл у Беняконях у 1634 годзе фундаваў тагачасны ўладальнік маёнтку Ян Чаплінскі. У 1737 годзе ў мястэчку збудавалі новы драўляны касьцёл.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Беняконі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць.

Будаваньне новага мураванага касьцёла вялося ў 1900—1902 гадох.

Найноўшы час

У 1925 годзе Беняконі сталі цэнтрам аднайменнага дэканату Віленскай архідыяцэзіі. Да Другой сусьветнай вайны Беняконскі дэканат складаўся з 11 парафіяў: уласна Беняконі, Восава, Вярэнаў, Геранёны, Германішкі і Канвелішкі (цяпер у Беларусі), а таксама Бутрыманцы, Вялікія Салечнікі, Малыя Салечнікі, Дзевянішкі і Падбор’е (цяпер у Летуве).

У 1961 годзе савецкія ўлады зачынілі касьцёл, будынак якога перарабілі пад сховішча паліва. У будынку плябаніі зьмясьцілі школу-інтэрнат, а потым псыхіятрычныю лякарню. 10 сьнежня 1988 году касьцёл вярнулі каталікам.

Архітэктура

Помнік архітэктуры нэабарока і нэаклясыцызму. Гэта 2-вежавая 3-нэфавая базыліка з трансэптам, роўным вышынёй цэнтральнаму нэфу, які мае паўцыркульнае алтарнае завяршэньне. Бакавыя нэфы больш нізкія, з боку галоўнага фасада завяршаюцца магутнымі 3-яруснымі вежамі-званіцамі, а з бакоў алтара — прастакутныя закрысьціямі. Паўцыркульная алтарная частка атачаецца больш нізкай прыбудовай, што надае ёй арыгінальны прыступкавы разьвязак. Цэнтральны нэф і трансэпт накрываюцца ўзаемна пэрпэндыкулярнымі 2-схільнымі дахамі, з трыкутнымі франтонамі на тарцах, бакавыя нэфы — 1-схільнымі дахамі. Над алтарнай часткай дах конусападобны, над вежамі шпілі. Аконныя праёмы прастакутныя, з паўцыркульнымі імпастамі. Сьцены аздабляюцца роўнымі і руставанымі пілястрамі, філёнгавымі нішамі, сандрыкамі ды іншым, завяршаюцца разьвітымі багата прафіляванымі антаблемэнтамі.

Цэнтральны нэф перакрываецца цыліндрычным скляпеньнем з распалубкамі, бакавыя нэфы — крыжовымі скляпеньнямі. Інтэр’ер аздабляецца ў стылі «другога ракако» (нэаракако) арнамэнтальнай ляпнінай, картушамі, размалёўкай (мастак К. Квяткоўскі). Унутраная прастора асьвятляецца двума ярусамі вокнаў, верхні ярус алтара — вялікімі люнэтамі. У інтэр’еры тры 2-ярусныя алтары: галоўны Сьвятога Яна Хрысьціцеля, левы — Божай Міласэрнасьці (у другім ярусе знаходзіцца абраз Найсьвяцейшага Сэрца Пана Езуса), правы — Маці Божай Шкаплернай.

Побач з касьцёлам магіла Марылі Верашчакі, першага каханьня Адама Міцкевіча.

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  Стары касьцёл, каля 1900 г.
• 
  Новы касьцёл, 1906 г.
• 
  1941 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Галоўны фасад
• 
  З боку апсыды
• 
  Алтар
• 
  Магіла Марылі Верашчакі

Літаратура

• Кулагін А. Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. Кулагін; фатограф А. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2008. — 488 с.: іл. ISBN 978-985-11-0395-5.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  413Г000125

• Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля ў Беняконях, Radzima.org