Беняконі

вёска ў Вярэнаўскім раёне Гарадзенскай вобласьці Беларусі

Беняко́ні[3] — вёска ў Беларусі, каля ракі Сольчы. Цэнтар сельсавету Вярэнаўскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 1279 чалавек. Знаходзіцца за 12 км на поўнач ад Вярэнава, на шашы Ліда — Вільня; чыгуначная станцыя на лініі Ліда — Вільня.

Беняконі
лац. Bieniakoni
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля
Першыя згадкі: 1529
Краіна: Беларусь
Вобласьць: Гарадзенская
Раён: Вярэнаўскі
Сельсавет: Беняконскі
Вышыня: 182[1] м н. у. м.
Насельніцтва: 1279 чал. (2010)
Часавы пас: UTC+3
Тэлефонны код: +375 1594
Паштовы індэкс: 231381[2]
СААТА: 4213804011
Нумарны знак: 4
Геаграфічныя каардынаты: 54°15′2″ пн. ш. 25°21′22″ у. д. / 54.25056° пн. ш. 25.35611° у. д. / 54.25056; 25.35611Каардынаты: 54°15′2″ пн. ш. 25°21′22″ у. д. / 54.25056° пн. ш. 25.35611° у. д. / 54.25056; 25.35611
Беняконі на мапе Беларусі ±
Беняконі
Беняконі
Беняконі
Беняконі
Беняконі
Беняконі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Беняконі — даўняе мястэчка гістарычнай Лідчыны (частка Віленшчыны).

Гісторыя рэдагаваць

Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць

Першы пісьмовы ўпамін пра Беняконі (Бенекойны) датуецца 1529 годам, калі паселішча знаходзілася ў валоданьні сясьцёр Ядвігі і Алены Томкавен, якія атрымалі яго па сьмерці бацькі Томка. У 1542 годзе маёнтак Беняконі перайшоў ў валодваньне баяраў Віленскага павету Ятаўтавічаў, у 1553 годзе — Ямантовічаў. Пад 1556 годам Беняконі ўпамінаюцца як сяло гаспадарскага двара «Рудомино», уладаньне вялікага князя Жыгімонта Аўгуста. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў паселішча ўвайшло ў склад Лідзкага павету Віленскага ваяводзтва. У гэты час тут існавала карчма.

У першай палове XVII стагодзьдзя Беняконі знаходзіліся ў валоданьні Яна Чаплінскага, які ў 1634 годзе заснаваў тут драўляны касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля.

Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Беняконі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе сталі цэнтрам воласьці Лідзкага павету Віленскай губэрні. У 1880-я гады тут працаваў млын, існавала пачатковая школа. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, назву Беняконі мелі: сяло ў межах Лідзкага павету (26 двароў), дзе існаваў касьцёл, валасная ўправа, народная вучэльня, 2 хлебазапасныя магазыны; сяло ў Ашмянскім павеце, дзе была багадзельня, 2 крамы, піцейны дом; рымска-каталіцкая плябанія і маёнтак. На 1905 год назву Беняконі мелі: сяло Дзевянішкаўскай воласьці, чыгуначная станцыя і сяло Беняконскай воласьці. У 1910 годзе непадалёк ад Беняконяў утварылася досьледная сельскагаспадарчая станцыя (дзейнічала да 1959 году).

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Беняконі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час рэдагаваць

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Беняконі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР[4]. У 1920 годзе Беняконі апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Лідзкага павету Наваградзкага ваяводзтва. У гэты час назву Беняконі мелі мястэчка, фальварак (Беняконі Старыя) і лясная асада. У 1933 годзе ў мястэчку дзейнічала пошта, кожную сераду праводзіліся таргі.

У 1939 годзе Беняконі ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету Вярэнаўскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1970 год тут было 502 двары, на 1991 год — 545, на 1995 год — 569, на 2004 год — 515. У 2000-я гады Беняконі атрымалі афіцыйны статус «аграгарадку».

Насельніцтва рэдагаваць

Дэмаграфія рэдагаваць

  • XIX стагодзьдзе: 1880 год — 63 чал.[5][6]; 1897 год — 149 чал.
  • XX стагодзьдзе: 1905 год — 203 чал.; 1921 год — 162 чал.; 1970 год — 1726 чал.[7]; 1991 год — 1512 чал.[8]; 1995 год — 1511 чал.[9]; 1999 год — 1382 чал.
  • XXI стагодзьдзе: 2004 год — 1319 чал.; 2010 год — 1279 чал.

Інфрастуктура рэдагаваць

У Беняконях працуюць сярэдняя школа, 2 лякарні, клюб, бібліятэка і пошта.

Забудова рэдагаваць

Вуліцы і пляцы рэдагаваць

Афіцыйная назва Гістарычная назва
Дзяржынскага вуліца ?
? Рынак пляц

З урбананімічнай спадчыны Беняконяў да нашага часу гістарычныя назвы захавалі вуліцы Вакзальная, Віленская, Касьцельная і Чыгуначная.

Турыстычная інфармацыя рэдагаваць

 
Магіла Марыі Верашчакі

Славутасьці рэдагаваць

На могілках у Беняконях спачыла Марыля Верашчака — каханая Адама Міцкевіча, сяброўка Яна Чачота і іншых філяматаў.

Страчаная спадчына рэдагаваць

  • Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля (XVII ст.)

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Бенякони Фото Планета (рас.)
  2. ^ Бенякони — список улиц. Телефонный код 8-01594
  3. ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9. (pdf) С. 141.
  4. ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
  5. ^ Соркіна І. Мястэчкі Лідскага ўезда ў XIX — пачатку ХХ ст. // Ліда і Лідчына: да 685-годдзя з дня заснавання горада: матэрыялы рэспуб. навук.-практ. канф., (Ліда, 3 кастр. 2008 г.) / рэдкал.: Худык А. П. (гал. рэд.). — Ліда, 2008.
  6. ^ Słownik geograficzny... T. I. — Warszawa, 1880. S. 218.
  7. ^ Шаблюк В. Беняконі // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 15.
  8. ^ Шаблюк В. Беняконі // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 14.
  9. ^ БЭ. — Мн.: 1996 Т. 3. С. 102.

Літаратура рэдагаваць

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць