Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак (Вільня)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак
Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак
Краіна	Летува
Места	Вільня
Каардынаты	54°40′33″ пн. ш. 25°17′08″ у. д.
Архітэктурны стыль	барока
Заснавальнік	Стэфан Пац
Дата заснаваньня	1668
Дата скасаваньня	1876
Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак на мапе Летувы Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак
Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Вільні. Знаходзіўся ў Старым Месьце, пры зьбегу вуліцаў Конскай і Ўсіх Сьвятых, на сучасным пляцы Сьвятога Язэпа. Твор архітэктуры барока.

Комплекс Віленскага жаночага кармэліцкага кляштару складаўся з касьцёла і кляштарнага корпуса. У 1876—1877 гадох помнік зьнішчылі ўлады Расейскай імпэрыі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Кляштар кармэлітак у Вільні заснавалі ў 1838 годзе падканцлер Стэфан Пац і яго жонка Ганна Мацыбэла з Рудамінаў-Дусяцкіх. Дзеля патрэбаў кляштару яны набылі ў месьце некалькі камяніцаў.

Па бацьку новым фундатарам стаў Крыштап Жыгімонт Пац, зь ініцыятывы якога замест драўляных касьцёла і кляштару збудавалі мураваныя. Будаваньне кляштару вялося ў 1646—1649 гадох, касьцёла — пачалося ў 1655 годзе, але спынілася праз вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў. У 1667 годзе сёстры-кармэліткі вярнуліся ў Вільню і будаваньне працягнулася. У 1692 годзе віленскі біскуп Канстантын Казімер Бжастоўскі асьвяціў касьцёл.

На 1772 году ў кляштары было 15 сёстраў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Вільня апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1865 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар і гвалтоўна зачынілі касьцёл, а ў 1876—1877 гадох — зруйнавалі комплекс дзеля будаваньня на гэтым месцы рынку, які віленцы з часамі назвалі «Басячкамі» ў памяць пра кляштар. Аднак празь нязручнае месца знаходжаньня рынак праіснаваў тут толькі да 1906 году.

Архітэктура

Касьцёл — помнік архітэктуры барока. Гэта была выцягнутая ў пляне бязьвежавая 1-нэфавая базыліка з трансээптам у форме лацінскага крыжа. На скрыжаваньні нэфу і трансэпту над дахам узвышалася сыгнатурка. Галоўны фасад завяршаўся фігурным шчытом з валютамі, аздабляўся калёнамі і пілястрамі тасканскага ордэру. Уваходны партал вылучаўся паўкалёнамі, злучанымі аркавым карнізам. У нішах знаходзіліся фігуры сьвятых апосталаў Пятра і Паўла.

Інтэр’ер аздаблялі пяць алтароў.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  Н. Орда, 1875 г.
• 
  С. Каліноўскі, 1877 г.
• 
  Л. Балзункевіч, 1877 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  Ю. Чаховіч, 1870—1876 гг.
• 
  Ю. Чаховіч, 1876—1877 гг.
• 
  Ю. Чаховіч, 1877 г.

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4

Вонкавыя спасылкі

• Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак у Вільні, Radzima.org