Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак (Вільня)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак
Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак
Краіна	Летува
Места	Вільня
Каардынаты	54°40′33″ пн. ш. 25°17′08″ у. д. / 54.67583° пн. ш. 25.28556° у. д. / 54.67583; 25.28556Каардынаты: 54°40′33″ пн. ш. 25°17′08″ у. д. / 54.67583° пн. ш. 25.28556° у. д. / 54.67583; 25.28556
Архітэктурны стыль	барока
Заснавальнік	Стэфан Пац
Дата заснаваньня	1668
Дата скасаваньня	1876
Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак на мапе Летувы Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак
Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Вільні. Знаходзіўся ў Старым Месьце, пры зьбегу вуліцаў Конскай і Ўсіх Сьвятых, на сучасным пляцы Сьвятога Язэпа^[a]. Твор архітэктуры барока.

Комплекс Віленскага жаночага кармэліцкага кляштару складаўся з касьцёла і кляштарнага корпуса. У 1876—1877 гадох помнік зьнішчылі ўлады Расейскай імпэрыі.

Гісторыя рэдагаваць

Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць

Кляштар кармэлітак у Вільні заснавалі ў 1838 годзе падканцлер Стэфан Пац і яго жонка Ганна Мацыбэла з Рудамінаў-Дусяцкіх^[1]. Дзеля патрэбаў кляштару яны набылі ў месьце некалькі камяніцаў.

Па бацьку новым фундатарам стаў Крыштап Жыгімонт Пац, зь ініцыятывы якога замест драўляных касьцёла і кляштару збудавалі мураваныя. Будаваньне кляштару вялося ў 1646—1649 гадох, касьцёла — пачалося ў 1655 годзе, але спынілася праз вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў. У 1667 годзе сёстры-кармэліткі вярнуліся ў Вільню і будаваньне працягнулася. У 1692 годзе віленскі біскуп Канстантын Казімер Бжастоўскі асьвяціў касьцёл.

На 1772 году ў кляштары было 15 сёстраў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Вільня апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзейнічаць. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1865 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар і гвалтоўна зачынілі касьцёл, а ў 1876—1877 гадох — зруйнавалі комплекс дзеля будаваньня на гэтым месцы рынку, які віленцы з часамі назвалі «Басячкамі» ў памяць пра кляштар. Аднак празь нязручнае месца знаходжаньня рынак праіснаваў тут толькі да 1906 году.

Архітэктура рэдагаваць

Касьцёл — помнік архітэктуры барока. Гэта была выцягнутая ў пляне бязьвежавая 1-нэфавая базыліка з трансээптам у форме лацінскага крыжа. На скрыжаваньні нэфу і трансэпту над дахам узвышалася сыгнатурка. Галоўны фасад завяршаўся фігурным шчытом з валютамі, аздабляўся калёнамі і пілястрамі тасканскага ордэру. Уваходны партал вылучаўся паўкалёнамі, злучанымі аркавым карнізам. У нішах знаходзіліся фігуры сьвятых апосталаў Пятра і Паўла.

Інтэр’ер аздаблялі пяць алтароў.

Галерэя рэдагаваць

Гістарычная графіка рэдагаваць

Старая графіка
Н. Орда, 1875 г.
С. Каліноўскі, 1877 г.
Л. Балзункевіч, 1877 г.

Гістарычныя здымкі рэдагаваць

Старыя здымкі
Ю. Чаховіч, 1870—1876 гг.
Ю. Чаховіч, 1876—1877 гг.
Ю. Чаховіч, 1877 г.

Заўвагі рэдагаваць

^ Цяпер тут сквэр і помнік Лазьдзіну Пеледа

Крыніцы рэдагаваць

^ Ярашэвіч А. Віленскі кляштар кармелітаў босых // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 431.

Літаратура рэдагаваць

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар кармэлітак у Вільні, Radzima.org

[1] Цяпер тут сквэр і помнік Лазьдзіну Пеледа

[2] Ярашэвіч А. Віленскі кляштар кармелітаў босых // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 431.

[a]

[1]