Жанчыны ў белым
„Жанчы́ны ў бе́лым“ (па-гішпанску: Damas de Blanco) — кубінскі грамадзкі рух, заснаваны ў 2003 року пасьля хвалі рэпрэсіяў, вядомай як „Чорная вясна“. Пачынаўся як штонядзельныя шэсьці ў белых вопратках (сымбаль чысьціні і цноты) жонак ды іншых сваякоў зьняволеных кубінскіх дысыдэнтаў. Рух пратэстуе супраць таталітарызму кубінскага рэжыму, перасьледу праваабаронцаў, турэмнага зьняволеньня шматлікай колькасьці палітвязьняў.
У 2005 року рух Эўрапейскі парлямэнт узнагародзіў рух „Жанчын у белым“ прэміяй „За свабоду думкі“ імя Сахарава.
Утварэньне
рэдагавацьУ часе „Чорнай вясны“ 2003 року кубінскія ўлады арыштавалі, безсудова катавалі ды зьняволілі 75 праваабаронцаў, незалежных журналістаў ды бібліятэкараў на турэмныя тэрміны да 28 гадоў[1] за патрабаваньне правядзеньня рэфэрэндуму наконт увядзеньня свабодных выбараў, свабоды прэсы, слова і веравызнаньня. Дзяржава абвінаваціла ўсіх у „дзейнасьці супраць незалежнасьці ці тэрытарыяльнай цэласнасьці дзяржавы“, у тым ліку прыналежнасьці да „нелегальных арганізацый“, прыняцьці грошай ад сэкцыі інтарэсаў ЗША ў Гаване(en), „рабаўніцтвах“, „тэрарыстычнай дзейнасьці“ і супрацоўніцтве з замежнымі СМІ.
На думку Камітэту па абароне журналістаў, „Чорная вясна“ парушыла самыя падставовыя нормы міжнароднага права, улучна з артыкулам 19 Міжнароднага пакту па грамадзянскіх і палітычных правох, які гарантуе кожнаму чалавеку права на „пошук, атрыманьне і распаўсюд інфармацыі ды ідэяў любых відаў, незалежна ад межаў, як вусна, так і пісьмова ці друкавана, у мастацкай форме альбо на любым іншым носьбіце па сваім выбары“[2].
Праз два тыдні пасьля прысудаў сваякі зьняволеных склалі ядро руху, лідэркай якога стала Ляўра Палян († 14.10.2011)[3]. Жанчыны пачалі штонядзельныя малітвы за вязьняў ля касьцёлу сьвятой Рыты ў Гаване. Пасьля кожнай імшы яны ладзілі шэсьце ад касьцёлу да найбліжэйшага парку, прычым кожная з жанчын несла фота свайго зьняволенага сваяка з колькасьцю гадоў турмы. Белую вопратку апраналі ў 1970-я рокі аргентынскія Маці з плошчы Траўня, якія такім чынам дамагаліся ад хунты інфармацыі пра сваіх зьніклых дзяцей.
Дзейнасьць
рэдагавацьКубінскія ўлады неаднаразова заяўлялі, што рух „Жанчын у белым“ фінансуецца з ЗША, а сапраўдныя намеры ўдзельніц — разбурэньне дасягненьняў кубінскай рэвалюцыі[4]. Будзь-якія доказы датычнасьці ЗША да стварэньня „Жанчын у белым“ адсутнічаюць, аднак існуюць прадстаўленыя WikiLeaks дакумэнты, якія сьведчаць пра актыўнае супрацоўніцтва зь імі Аддзелу інтарэсаў ЗША ў Гаване і пра запыт сродкаў на дапамогу руху[5].
Акцыі руху рэгулярна сканчаюцца разгонамі і арыштамі[6]. На Вербную нядзелю 2005 року адбыўся напад на пратэстоўцаў 150 удзельніц праўрадавай Фэдэрацыі кубінскіх жанчын.
У сакавіку 2010 року паліцыя затрымала каля 30 удзельніц руху, якія йшлі маршам у падтрымку маці зьняволенага Арлянда Сапаты Тамаё(d), што загінуў падчас галадаваньня[7].
30 лістапада 2010 року прадстаўніца руху Івона Мальеса Галяна з мужам Ігнасыё Мартынэсам Мантэхам былі арыштаваныя за тое, што трымалі плякат „Спыніць голад, пакуты і беднасьць на Кубе“[8]. Разам зь імі была затрыманая Ізабэль Гайдзі Альварэс Маскеда, якая спрабавала перашкодзіць арышту. Іх зьмясьцілі ў турму без прад’яўленьня абвінавачваньняў, што адразу асудзілі шматлікія праваабарончыя групы, у тым ліку і Кубінская камісія правоў чалавека і нацыянальнага прымірэньня. 20 студзеня 2011 року, на 52-і дзень зьняволеньня, усе трое былі вызваленыя празь некалькі гадзінаў пасьля таго, як Міжнародная амністыя прызнала іх „вязьнямі сумленьня“.
Да 2010 року камуністычныя ўлады вызвалілі 23 з 75 зьняволеных, асуджаных на працяглыя тэрміны зьняволеньня пасьля „Чорнай вясны“ — пераважна з прычыны кепскага стану здароўя. 4 траўня 2010 ў акцыі пратэсту „Жанчын у белым“ узяў удзел архібіскуп Гаваны кардынал Хаймэ Люкас Артэга і Аляміна. У гэтым жа месяцы дзякуючы пасярэдніцтву каталіцкай царквы былі вызваленыя яшчэ 52 вязьні, большасьць зь якіх былі вымушаныя эміграваць.
У сакавіку 2011 року кубінскія ўлады вызвалілі апошніх з 75 палітвязьняў[9]. Аднак рух жанчынаў працягнуў праваабарончую дзейнасьць, нягледзячы на затрыманьні, дыскрымінацыю дзяцей, праблемы з працай.
У студзені 2012 року „Жанчыны ў белым“ удзельнічалі ў посьце салідарнасьці з зьняволеным дысыдэнтам Вільмарам Вільярам Мэндосам, які абвясьціў галадаваньне і пазьней памёр ад зьнясіленьня[10].
16—17 сакавіка 2012 року каля 70 удзельніц руху на чале зь лідэркай Бэртай Солер былі арыштаваныя па дарозе ў касьцёл ці пасьля імшы. 19 сакавіка ўсе былі вызваленыя без прад’яўленьня абвінавачваньняў[4], аднак з папярэджаньнямі ад таемнай паліцыі пра цяжэйшыя наступствы ў выпадку далейшых пратэстаў. Такім чынам улады ізалявалі „Жанчын у белым“ на час візыту папы рымскага Бэнэдыкта XVI[11].
21 сакавіка Міжнародная амністыя прызнала вязьнямі сумленьня ўдзельніцу руху Ясьмін Канеда Рывэрон і ейнага мужа Юсмані Рафаэля Альварэса Эсморы, арыштаваных у студзені пасьля канфлікту з прадстаўніком камуністычнай партыі і абвінавачаных у „гвалце з службовай асобы“. 5 красавіка сямейная пара была вызваленая пад заклад[12].
9 сьнежня 2012 року кубінская паліцыя зноўку арыштавала з прымяненьнем гвалту каля 100 „Жанчын у белым“, сарваўшы сьвяткаваньне Дня правоў чалавека[13].
У студзені 2015 року дзякуючы дзейнасьці „Жанчын у белым“ былі вызваленыя 53 палітвязьні[14].
19 сакавіка 2016 року перад прыездам на Кубу прэзыдэнта ЗША Барака Абамы кубінскія ўлады арыштавалі на шэсьці больш як 50 „Жанчын у белым“.
Прэмія Сахарава
рэдагавацьУ 2005 прэмія Сахарава за свабоду думкі была ўручаная некалькім ляўрэатам: „Рэпартэрам бязь межаў“, нігерыйскай праваабаронцы Хауве Ібрагім ды „Жанчынам у белым“. Для атрыманьня ўзнагароды былі выбраныя пяць прадстаўніц руху: Ляўра Палян, муж якой Эктар Масэда атрымаў 20-гадовы вырак; Мірыям Лэйва, муж якой Оскар Эсьпіноза Чэпэ быў вызвалены датэрмінова з прычыны цяжкай хваробы; Бэрта Солер, муж якой Анхель Моя Акоста атрымаў 20-гадовы вырак; Лёйда Вальдэс, муж якой Альфрэда Фэліпэ Фуэнтэс атрымаў 26-гадовы вырак; Хулія Нуньес, муж якой Адольфа Фэрнандэс Сайнс атрымаў 15-гадовы вырак. Аднак кубінскі ўрад ня выпусьціў лідэрак руху на цырымонію ўзнагароджаньня прэміі ў Страсбуры[15]. У 2013 року Бэрта Солер змагла выехаць за мяжу і атрымаць узнагароду.
Глядзіце таксама
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ On Fourth Anniversary of Clampdown, Rights Group Calls for Release of Prisoners (анг.). Human Rights First (19 сакавіка 2007). Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Carlos Lauria, Monica Campbell, María Salazar. (18 сакавіка 2008) Cuba’s Long Black Spring (анг.). Committee To Protect Journalists. Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Laura Pollán (анг.) The Telegraph Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ а б Cuba's Ladies in White released after weekend arrest (анг.) BBC News Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Bayard de Volo, Lorraine (19 кастрычніка 2011) Heroines With Friends in High Places: Cuba’s Damas de Blanco (анг.) Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Sara Miller Llana. (22 красавіка 2008) Cuba arrests Ladies in White (анг.). Christian Science Monitor. Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Арышты на Кубе і акцыя „Вясны“. „Вясна“ (18 сакавіка 2010). Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Cuban activist in incommunicado detention (анг.) (pdf). Amnesty International (9 сьнежня 2011). Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Voss, Michael (24 сакавіка 2011) Dissidents' release draws line under Cuba crackdown BBC News Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Cuban authorities 'responsible' for activist's death on hunger strike (анг.). Amnesty International. Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Куба: арышты „Дам у белым“. Ватыканскае радыё (19 сакавіка 2012). Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Cuba: Further information: Prisoners of conscience released on bail (анг.). Amnesty International (11 красавіка 2012). Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Сто жанчын-праваабаронцаў затрымалі на Кубе напярэдадні Дня правоў чалавека. Праваабарончы цэнтар „Вясна“ (11 сьнежня 2012). Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Куба звільнює усіх 53 ув’язнених згідно угоди із США (укр.). УНТ (14 студзеня 2015). Праверана 11 сакавіка 2021 г.
- ^ Cuban group not allowed collect award. RTÉ News (14 сьнежня 2005). Праверана 11 сакавіка 2021 г.