Дзяньніца
«Дзяньніца» ― беларуская газэта, заснаваная Зьмітром Жылуновічам у Пецярбургу ў 1916 року. Адноўленая ў 1918 року, стала першай савецкай газэтай на беларускай мове.
| Дзяньніца: Вестка Беларускаго нацыянальнаго камісарыяту | |
_1919.jpg) | |
| Тып | штотыднёвая |
|---|---|
| Фармат | 32 см × 45 см; з № 34 (15 кастрычніка 1918 г.) 35 см × 51 см |
| Уладальнік | Орган Беларускага Нацыянальнага камісарыята |
| Выдавец | Веснік Беларускага Нацыянальнага камісарыята і Маскоўскай Беларускай секцыі РКП(б) |
| Краіна | |
| Рэдактар | Зьміцер Жылуновіч, Янка Нёманскі і Павал Каравайчык[d] |
| Заснаваная | 1 сакавіка 1918 |
| Закрытая | 24 лютага 1919 |
| Палітыка | грамадзка-палітычная й літаратурная |
| Мова | беларуская |
| Штаб-кватэра | |
| Наклад | 2500 — 6000 |
Мінуўшчына
рэдагавацьДзянніца ўпершыню паўстала ў Петраградзе ў 1916 року, дзе існавала беларуская суполка ўцекачоў з акупаванай кайзэраўскай Нямеччынай тэрыторыі Беларусі. Выдавалася на ўласныя сродкі Зьмітра Жылуновіча. Выходзіла з кастрычніка па сьнежань 1916.[1][2].
Выхад аднавіўся[3] з 1 сакавіка 1918 як друкаваны орган Белнацкаму. З 6-га нумару 6 красавіка 1918 па 24 лютага 1919 выходзіла ў Маскве. З № 40 выходзіла як весьнік Белнацкаму і маскоўскай беларускай сэкцыі РКП(б)(ru). Агулам выйшла 49 нумароў: 1918 год №№ 1—44; 1919 год №№ 1—5.[4]
Рэдактарамі былі Зьміцер Жылуновіч, Янка Нёманскі, Павал Каравайчык.
Зьмест
рэдагавацьЗьмяшчала артыкулы на агульнапалітычную, эканамічную і нацыянальную тэматыку, беларускія літаратурныя творы. Асьвятляла дзейнасьць Белнацкаму, беларускіх арганізацыяў у Расеі, жыцьцё беларускіх уцекачоў, заклікала да змаганьня за вызваленьне акупаванай Нямеччынай тэрыторыі Беларусі.
У 1-м нумары апублікаваная «Дэклярацыя правоў працоўнага і эксплюатаванага народу». У № 8 артыкул «Беларусь як частка Савецкай Фэдэратыўнай Рэспублікі». Друкаваўся тэкст Маніфэсту Часовага рабоча-сялянскага ўраду Беларусі пра абвяшчэньне БССР, пастанова Прэзыдыюма УЦВК(ru) пра прызнаньне незалежнасьці БССР, першыя пастановы беларускага савецкага ўраду і 1-га Ўсебеларускага зьезду Саветаў.
На старонках газэты з мастацкімі і публіцыстычнымі творамі друкаваліся Якуб Колас, Цішка Гартны, Канстанцыя Буйло, Альбэрт Паўловіч, Фабіян Шантыр[5], Максім Гарэцкі, Аляксей Гурло, Ігнат Дварчанін[6].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Газеты Беларусі, 1776—1975: Рэтрасп. бібліягр. паказ. / Склад. Л. М. Няхайчык і інш.; Навук. рэд. В. У. Скалабан. — Менск: Нацыянальная кніжная палата Беларусі, 2003. — С. 34 (№ 303). — 322 с. — 700 ас. — ISBN 985-6020-28-X
- ^ Беларускі нацыянальны рух у нады Першай Сусветнай вайны Гісторыя Беларусі. Беларуская лічбавая бібліятэка (21 лістапада 2010). Праверана 5 сакавіка 2011 г.
- ^ Віталь Скалабан Пасля «Нашай Нівы» Бібліятэка Цэнтру экстрэмальнай журналістыкі. Медиа Эксперт №3, 2004. Праверана 5 сакавіка 2011 г.
- ^ Газеты Беларусі, 1776—1975: Рэтрасп. бібліягр. паказ. / Склад. Л. М. Няхайчык і інш.; Навук. рэд. В. У. Скалабан. — Менск: Нацыянальная кніжная палата Беларусі, 2003. — С. 34 (№№ 302). — 322 с. — 700 ас. — ISBN 985-6020-28-X
- ^ «Дзянніца». Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал. Праверана 4 сакавіка 2011 г.
- ^ «Дзянніца». Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал. Праверана 4 сакавіка 2011 г.
Літаратура
рэдагаваць- Сьцяпан Александровіч. Гісторыя і сучаснасць: Літ.-крыт.арт. (Першая беларуская савецкая.). — Менск: Беларусь, 1968. — 255 с. — 4000 ас.
- Говін, С. В. «Дзянніца». Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. — 576 с. — ISBN 985-11-0106-0 — С. 142
- Натальля Калесьнік. «Дзянніца». Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя. — 527 с. — ISBN 985-11-0041-2 — С. 237.
- Перыядычны друк Беларускай ССР. Вып. 2. Газеты (1917—1959 гг.): (папярэдні спіс). — Менск: Рэдакцыйна-выдавецкі аддзел Кніжнай палаты БССР пры Дзяржаўнай бібліятэцы БССР, 1960. — 116 с. — 50 ас.
- Бугаев, Евгений Иосифович. Возникновение большевистских организаций и образование Компартии Белоруссии.. — Москва: Госполитиздат, 1959. — 270 с. — 10 000 ас.
- Газеты СССР 1917—1960. Том 1 Газеты Москвы, Ленинграда и столиц союзных республик.. — М: «Книга», 1970. — Т. 1. — С. 21 (№ 101). — 278 с.
- Зерницкий М. С. Белорусская советская печать в годы иностранной военной интервенции и гражданской войны (1918—1920 гг.). — Мн.: Высшая школа, 1963. — 123 с. — 700 ас.
- Круталевич В. А.. Рождение Белорусской Советской Республики (на пути к провозглашению республики. Октябрь 1917 — декабрь 1918 г.). — Мн.: Навука і тэхніка, 1975. — С. 305—312. — 336 с. — 5000 ас.
- Віталь Скалабан. Издательская деятельность Белорусского национального комисариата (1918—1919 гг.) / рэдактары: Стрижонок, Михаил, Голенченко, Георгий, Збралевич, Лидия, Мальдис, Адам, Мархель, Владимир // История книги, книжного дела и библиографии в Белоруссии : зборнік навуковых артыкулаў. — Менск: Цэнтральная навуковая бібліятэка імя Якуба Коласа, 1986. — С. 26—48.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- «Дзяньніца» у фондзе Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі
- «Дзянніца» ― беларуская газэта ў Кнігазборы: KAMUNIKAT
- А. Калубовіч — «Айцы» БССР і іхны лёс
- У. І. Ленін і ўтварэньне Беларускай ССР(недаступная спасылка) (рас.)