Дзяньніца (1916)
Дзяньні́ца — штотыднёва грамадзка-палітычная газэта лібэральна-асьветніцкага кірунку, якую заснаваў Зьміцер Жылуновіч у лістападзе 1916 году ў Петраградзе.
| Дзяньніца | |
| Тып | штотыднёвая |
|---|---|
| Уладальнік | Цішка Гартны |
| Выдавец | Цішка Гартны |
| Краіна | |
| Галоўны рэдактар | Цішка Гартны |
| Рэдактар | Зьміцер Жылуновіч |
| Заснаваная | 14 лістапада [ст. ст. 1 лістапада] 1916 |
| Закрытая | 13 студзеня [ст. ст. 31 снежня] 1917 |
| Палітыка | грамадзка-палітычная газэта лібэральна-асьветніцкага кірунку |
| Мова | беларуская |
| Штаб-кватэра | Петраград |
| Дзяньніца ў Вікісховішчы | |
Выдавалася на беларускай мове ў Петраградзе (14 лістапада [ст. ст. 1 лістапада] 1916 — 13 студзеня [ст. ст. 31 сьнежня] 1917). Рэдактар-выдавец Зьміцер Жылуновіч. Многія матэрыялы скасаваны, газэта выходзіла зь белымі плямамі. Выйшла 7 нумароў. Выданьне спынена з-за фінансавых і цэнзурных цяжкасьцей.[1][2]
Зьмест
рэдагавацьІнфармавала пра дзейнасьць Беларускіх таварыстваў у Петраградзе й Казані па аказаньні дапамогі пацярпелым ад вайны, беларускую вечарынку ў Петраградзе 12 лістапада 1916 (пастаўлены спектаклі «Як яны жаніліся» А. Валодзьскага й «Па рэвізіі» Марка Крапіўніцкага). Асьвятляла гістарычнае мінулае, культурныя здабыткі Беларусі, эканамічнае й палітычнае становішча ў 1-ю сусьветную вайну. Выступала за права народаў нацыянальных меншасьцей Расеі на свабоду і самастойнасьць, за разьвіцьцё нацыянальнай культуры, асьветы, друку. Адстойвала правы беларускага народа на нацыянальнае адраджэньне, навучаньне на роднай мове, выступала за ўнармаваньне беларускага правапісу (нарыс Эдуарда Будзькі«Думкі да граматыкі»).
Друкавалісь мастацкія й публіцыстычныя творы Цішкі Гартнага (пад псэўданімам Зьмітро Капылянін артыкулы «Аб беларускім універсітэце» у №№ 1, 2 і пад крыптанімам Д. Ж-ч ў № 5 «Яшчэ раз аб беларускім універсітэце», 1-я частка рамана «Бацькава воля», вершы. Максім Багдановіч зьмясціў пад псеўданімам М. Осьмак у № 4 ад 27 лістапада 1916 артыкул «Агляд працы за першы год Менскага аддзела Беларускага таварыства для помачы пацярпеўшым ад вайны» — апошняе прыжыцьцёвае выступленне паэта ў беларускім друку.
Зьмяшчалісь творы Канстанцыі Буйло, Язэпа Дылы, Альбэрта Паўловіча, Хведара Чарнышэвіча (пад псеўданімам Тодар Ч-віч), Фабіяна Шантыра (пад крыптонімам Ф. Ш-р) й інш. Паведаміла пра сьмерць Цёткі й падкрэсліла, што гэта «вялікая страта для беларусаў» (№ 6).
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Wiimased teated. Ajalehed Walge-Wene keeles. Nowembrikuu algusest hakkasid Petrogradis Walge-Wene keeles kaks ajalehte «Dsianiza» ja «Swietotsh» ilmuma. Esimine ilmub Wene keele tähtedega, teine Ladina kirjaga. Wõlemad on nädalalehed. ( (эст.) па-беларуску: Апошнія паведамленьні. Газэты на беларускай мове. Дзьве штотыднёвыя беларускамоўныя газэты «Дзяньніца» і «Śvietač» выдадзены ў Петраградзе. Першая з расейскім шрыфтам, а другая лацінкай) // Tallinna Teataja : газэта. — 30 november 1916. — № 275. — С. 1.
- ^ Газеты Беларусі, 1776—1975: Рэтрасп. бібліягр. паказ. / Склад. Л. М. Няхайчык і інш.; Навук. рэд. В. У. Скалабан. — Менск: Нацыянальная кніжная палата Беларусі, 2003. — С. 34 (№ 303). — 322 с. — 700 ас. — ISBN 985-6020-28-X
Літаратура
рэдагаваць- Сьцяпан Александровіч. Кнігі і людзіь: Літ.-крыт.арт. (У цэнзурных цісках.). — Менск: Беларусь, 1976.
- Говін, С. В. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. — 576 с. — ISBN 985-11-0106-0 — С. 142
- Газеты Беларусі, 1776—1975: Рэтрасп. бібліягр. паказ. / Склад. Л. М. Няхайчык і інш.; Навук. рэд. В. У. Скалабан. — Менск: Нацыянальная кніжная палата Беларусі, 2003. — С. 34 (№ 303). — 322 с. — 700 ас. — ISBN 985-6020-28-X
- Зьміцер Жылуновіч. Эпізод з жыцьця беларускай часопісі. // Полымя : часопіс. — 1923. — № 7—8. — С. 111—117.
- Віталь Скалабан. «Дзяньніца». Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя. — 527 с. — ISBN 985-11-0041-2 — С. 236, 237.
- Віталь Скалабан. Невядомы артыкул паэта. // Полымя : часопіс. — 1981. — № 12. — С. —.
- Газеты дореволюционной России 1703 — 1917. Каталог. / Т. В. Акопян і інш.. — Санкт-Петербург: «Российская национальная библиотека», 2007. — С. 110 (№ 1326). — 592 с. — 500 ас. — ISBN 978-5-8192-0343-9
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- «Дзяньніца» (1916) // Беларуская Палічка
- «Дзяньніца». Расейская нацыянальная бібліятэка — у бібліятэцы захоўваюцца: №№ 1 (1 лістапада) — 7 (31 сьнежня) 1916.