Георгі Канстанцінавіч Жукаў

Георгі Канстанцінавіч Жукаў (1 сьнежня [ст. ст. 19 лістапада] 1896, в. Стралкоўка, цяпер Жукаўскі раён, Калуская вобласьць, Расея — Масква, цяпер Расея) — савецкі палкаводзец, Маршал Савецкага Саюза (з 1943), міністар абароны СССР (1955—1957). У 1922—1939 гадах, больш за 17 гадоў, служыў у Беларускай вайсковай акрузе (БВА). Стаў найбольш вядомым палкаводцам Вялікай Айчыннай вайны, з імем якога ў савецкі час зьвязвалася большасьць самых гучных перамог у вайне. Чатырохразовы Герой Савецкага Саюзу, кавалер двух ордэнаў «Перамога», мноства іншых савецкіх і замежных ордэнаў і мэдаляў.

Георгі Жукаў
рас. Георгий Константинович Жуков
Масква, 1 верасьня 1941 г.
2-і міністар абароны СССР
9 лютага 1955 — 29 кастрычніка 1957
Прэм’ер-міністар:	Мікалай Булганін
Папярэднік:	М. Булганін
Наступнік:	Радзівон Маліноўскі
Камандзір Уральскай вайсковай акругі(ru)
4 лютага 1948 — сакавік 1953
Папярэднік:	Фёдар Кузьняцоў
Наступнік:	Міхаіл Казакоў(ru)
Галоўны камандзір Групы савецкіх акупацыйных войскаў у Нямеччыне(ru)
10 чэрвеня 1945 — сакавік 1946
Наступнік:	Васіль Сакалоўскі
Камандзір 1-га Беларускага фронту
лістапад 1944 — 10 чэрвеня 1945
Папярэднік:	Канстанцін Ракасоўскі
Камандзір Заходняга фронту
10 кастрычніка 1941 — 26 жніўня 1942
Папярэднік:	Сямён Цімашэнка
Наступнік:	Іван Конеў
Начальнік Генэральнага штаба Чырвонай арміі
14 студзеня — 29 ліпеня 1941
Папярэднік:	Кірыл Мерацкоў
Наступнік:	Барыс Шапашнікаў
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся:	1 сьнежня 1896 вёска Стралкоўка(ru), Малаяраславецкі павет(ru), Калуская губэрня, Расейская імпэрыя
Памёр:	18 чэрвеня 1974 (77 гадоў) Масква, Расейская СФСР, СССР
Партыя:	КПСС (з 1 сакавіка 1919 г.)
Сужэнец:	1) Аляксандра Жукава(ru) (1953—1965), 2) Галіна Жукава(ru) (1965—1973)
Дзеці:	Эра Жукава (нар. 1928), Маргарыта Жукава (1929—2010), Эла Жукава (1937—2009), Марыя Жукава (нар. 1957)
Бацька:	Канстанцін Арцем’евіч Жукаў (1844—1921)
Маці:	Усьціньня Арцем'еўна Жукава (1860—1944)
Адукацыя:	Курсы ўдасканаленьня каманднага складу(ru) (Ленінград, 1925 г.)
Узнагароды:	Мэдаль Залатая Зорка Ордэн «Перамога» Ордэн Леніна Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі Ордэн Чырвонага Сьцягу Ордэн Суворава 1 ступені Мэдаль «За абарону Масквы» Мэдаль «За перамогу над Нямеччынай у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.» Герой Мангольскай Народнай Рэспублікі Ордэн Крыж Грунвальду 1 клясы Кавалер Вялікага Крыжа ордэна Ганаровага легіёну
Георгі Жукаў у Вікісховішчы

Жыцьцяпіс

Дзяцінства і 1-я сусьветная вайна

Нарадзіўся ў расейскай сялянскай сям’і. Скончыў 3-клясную царкоўна-прыхадзкую школу з пахвальным лістом. Затым стаў вучнем кушнерскай майстэрні ў Маскве. Адначасна скончыў 2-гадовыя вечаровыя курсы гарадзкой вучэльні. 7 жніўня 1915 году ў Малаяраслаўцы (Калуская губэрня) стаў рэкрутам 5-га запаснога кавалерыйскага палка ў Балаклеі (Харкаўская губэрня, цяпер Харкаўская вобласьць, Украіна). Увесну 1916 году пачаў навучаньне на кавалерыйскага ўнтэр-афіцэра. У канцы жніўня патрапіў у 10-ы драгунскі полк(ru) на Паўднёва-Заходні фронт 1-й сусьветнай вайны. За ўзяцьцё ў палон нямецкага афіцэра атрымаў Георгіеўскі крыж 4-й ступені. У кастрычніку ў выніку падрыву на міне атрымаў кантузію і пашкодзіў слых, за што атрымаў Георгіеўскі крыж 3-й ступені. Адправіўся на лячэньне ў Харкаўскі вайсковы шпіталь.

Грамадзянская вайна

У сьнежні 1917 году пасьля роспуску эскадрону вярнуўся ў Маскву. Затым хварэў на тыф у бацькоўскай вёсцы. У жніўні паступіў на службу ў Чырвоную армію. 1 сакавіка 1919 году ўступіў у Расейскую камуністычную партыю (бальшавікоў). У траўні—чэрвені ў складзе 1-й Маскоўскай кавалерыйскай дывізіі ваяваў супраць ўральскіх казакоў(ru) каля чыгуначнай станцыі Шыпава(ru) (Уральская вобласьць, цяпер Казахстан). У чэрвені—жніўні браў удзел у баях за Ўральск. Затым ваяваў пад Мікалаеўскам(ru) (Самарская губэрня, цяпер Сатараўская вобласьць). У верасьні — кастрычніку браў удзел у абароне Царыцына(ru). Пад Сярэдняй Ахтубай(ru) (Царыцынская губэрня, цяпер Валгаградзкая вобласьць) атрымаў раненьне асколкам гранаты. У жніўні 1920 году пад Кацярынадарам браў удзел у баях супраць дэсанта Ўлагая(uk). Увосень скончыў Разанскія кавалерыйскія курсы і атрымаў прызначэньне камандзірам узводу, пазьней — эскадрону. У сьнежні 1920 — жніўні 1921 году ўдзельнічаў у здушэньні Тамбоўскага сялянскага паўстаньня(ru), за што атрымаў ордэн Чырвонага Сьцяга.

Беларусь

Пры канцы траўня 1923 году стаў камандзірам 39-га палка 7-й кавалерыйскай дывізіі(ru), разьмешчанай са сьнежня 1921 г. у Менску (Беларуская ССР). У 1924 годзе атрымаў накіраваньне на Вышэйшыя кавалерыйскія курсы ў Ленінград (Расейская СФСР), якія скончыў праз год у складзе кавалерыйскіх Курсаў удасканаленьня каманднага складу(ru). У 1925 годзе вярнуўся ў Менск за 7 сутак на конях празь Віцебск, Воршу і Барысаў, праехаўшы 963 км. У 1926—1931 гадах выкладаў на вайсковай катэдры Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту вайскова-дазакліковую падрыхтоўку. У 1929 годзе скончыў у Ленінградзе Курсы вышэйшага начальніцкага складу Чырвонай арміі. У траўні стаў камандзірам 2-й брыгады 7-й кавалерыйскай дывізіі. Пры канцы году — памочнікам інспэктара кавалерыі Чырвонай арміі. У 1933—1937 гадах — камандзір 4-й кавалерыйскай дывізіі(ru) (Слуцак, Беларуская ССР). Затым — камандзір 5-га і 6-га кавалерыйскіх корпусаў. 22 лютага 1938 году загадам Народнага камісарыяту абароны СССР(ru) (НКА СССР) № 0170 «датэрмінова і па-за чаргой» займеў званьне камдыў (камандзір дывізіі). У ліпені 1938 году стаў намесьнікам камандзіра Беларускай вайсковай акругі.

2-я сусьветная вайна

З 11 чэрвеня 1939 году — камандзір 57-ага асобнага корпусу(en) Чырвонай арміі ў Мангольскай Народнай Рэспубліцы (Улан-Батар). 31 ліпеня атрымаў званьне камкор (камандзір корпусу). 28 жніўня — званьне героя Савецкага Саюзу (Залатая зорка № 435) за перамогу ў бітве(en) на рацэ Халхін(en). Таксама атрымаў мангольскі ордэн Чырвонага Сьцягу. У траўні 1940 году атрымаў званьне генэрал арміі. 7 чэрвеня загадам НКА СССР № 02469 атрымаў прызначэньне камандзірам Кіеўскай вайсковай акругі. 28 чэрвеня дырэктывай № А00149 загадаў захапіць румынскую «тэрыторыю Букавіны і Бэсарабіі» (Бэсарабска-Букавінскі паход(uk)). 3 ліпеня ў якасьці камандзіра Паўднёвага фронту прыняў савецкі парад на Саборнай плошчы Кішынёва (цяпер Малдова).

14 студзеня 1941 году Пастановай Палітбюро Цэнтральнага камітэту ЎКП(б) «Аб начальніку Генэральнага штаба і камандзірах войскамі вайсковых акругаў» атрымаў прызначэньне на пасаду начальніка Генэральнага штаба Чырвонай арміі, якую займаў да ліпеня. 23 чэрвеня, на 2-і дзень нямецкага ўварваньня ў СССР, стаў сябрам Стаўкі галоўнага камандаваньня(ru). 14 верасьня — 10 кастрычніка быў камандзірам Ленінградзкага фронту. 10 кастрычніка 1941 — 26 жніўня 1942 году ў якасьці камандзіра Заходняга фронту загадваў абаронай Масквы(en) і наступным контрнаступам. 26 жніўня 1942 г. стаў намесьнікам вярхоўнага галоўнага камандзіра, на пасадзе якога ўзгадняў узаемадзеяньне франтоў. 27 жніўня стаў 1-м намесьнікам народнага камісара абароны СССР. 18 студзеня 1943 году 1-м з пачатку вайны атрымаў званьне маршала Савецкага Саюзу. У сакавіку — траўні 1944 г. загадваў 1-м Украінскім фронтам, за што 10 красавіка атрымаў найвышэйшы вайсковы ордэн «Перамога» за № 1. Улетку 1944 г. узгадняў дзеяньні франтоў у наступальнай апэрацыі «Багратыён», у ходзе якой Чырвоная армія заняла Беларусь і Летуву. Зь лістапада 1944 году да канца нямецка-савецкай вайны загадваў 1-м Беларускім фронтам. 8 траўня 1945 году а 22:43 (паводле маскоўскага часу 9 траўня а 0:43) у Бэрліне прыняў паўторную нямецкую капітуляцыю ад генэрал-фэльдмаршала Вільгельма Кейтэля.

Палітычная кар'ера

З 10 чэрвеня 1945 году па сакавік 1946 году быў галоўным камандзірам Групы савецкіх акупацыйных войскаў у Нямеччыне(ru). У сакавіку — чэрвені 1946 году займаў пасаду галоўнага камандзіра Сухапутных войскаў СССР, на якой вывеў палітычныя аддзелы(ru) са складу сухапутных войскаў. 9 чэрвеня 1946 г. яго накіравалі камандзірам Адэскай вайсковай акругі (Украінская ССР). У лютым 1948 — сакавіку 1953 г. быў камандзірам Уральскай вайсковай акругі. У сакавіку 1953 г., адразу пасьля атручаньня Сталіна, заняў пасаду 1-га намесьніка міністра абароны СССР. 26 чэрвеня падчас паседжаньня Прэзыдыюма ЦК КПСС затрымаў міністра ўнутраных справаў СССР Лаўрэнція Берыю на загад старшыні ўраду СССР Георгія Малянкова. У ліпені стаў сябрам ЦК КПСС.

14 верасьня 1954 г. правёў Тоцкія вайсковыя вучэньні (Арэнбурская вобласьць, Расейская СФСР) з выкарыстаньнем ядравай зброі пры ўдзеле 45 тыс. савецкіх жаўнераў. 9 лютага 1955 — 29 кастрычніка 1957 году займаў пасаду міністра абароны СССР, на пасадзе якога задушыў Вугорскую рэвалюцыю ў кастрычніку — лістападзе 1956 году. У чэрвені 1957 г. Пленум Цэнтральнага камітэту (ЦК) КПСС абраў яго на пасаду сябра Прэзыдыюму ЦК КПСС, зь якой зьняў 29 кастрычніка за «ліквідацыю кіраўніцтва і кантролю над арміяй і Вайскова-марскім флётам з боку партыі». У той самы дзень, 29 кастрычніка 1957 г., Прэзыдыюм Вярхоўнага Савету СССР зьняў яго з пасады міністра абароны СССР.

Улетку 1966 году зьняўся ў 2 з 7 сэрыяў дакумэнтальнага фільму Віктара Магатаева «Старонкі Сталінградзкай бітвы». У сакавіку 1969 году выдаў кнігу «Успаміны і развагі»(ru), якую пачаў пісаць у 1958 годзе. Пры канцы 1973 году зь ім здарыўся інфаркт. 30 траўня 1974 году ўпаў у кому ў Крамлёўскай лякарні. 18 чэрвеня памёр, не вярнуўшыся да прытомнасьці. Насуперак перадсьмяротнаму пажаданьню аб пахаваньні ў зямлі і адпаведнай просьбы сваякоў яго цела спалілі, заклаўшы ўрну з попелам у Крамлёўскую сьцяну.

Вонкавыя спасылкі

Георгі Канстанцінавіч Жукаў — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў