Віжайны
Віжа́йны (польск. Wiżajny) — вёска ў Польшчы, паміж азёрамі Вістуцьцю і Віжайнамі. Цэнтар сельскай гміны Сувальскага павету Падляскага ваяводзтва. Знаходзяцца за 35 км на поўнач ад Сувалак, за 143 км на поўнач ад Беластоку; каля граніцы зь Летувой.
| Віжайны | |||||
| польск. Wiżajny | |||||
 Касьцёл Сьвятой Тэрэзы | |||||
| |||||
| Краіна: | Польшча | ||||
| Ваяводзтва: | Падляскае | ||||
| Павет: | Сувальскі | ||||
| Гміна: | Віжайны | ||||
| Вышыня: | 243 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва: | 882 чал. (2011) | ||||
| Часавы пас: | UTC+1 | ||||
| летні час: | UTC+2 | ||||
| Паштовы індэкс: | 16-407 | ||||
| Нумарны знак: | BSU | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°22′59.9″ пн. ш. 22°51′0.0″ у. д. / 54.383306° пн. ш. 22.85° у. д.Каардынаты: 54°22′59.9″ пн. ш. 22°51′0.0″ у. д. / 54.383306° пн. ш. 22.85° у. д. | ||||
Віжайны на мапе Польшчы   Віжайны | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
Віжайны — даўняе магдэбурскае места гістарычнай Гарадзеншчыны (частка Троччыны), колішні цэнтар староства на граніцы з Прусіяй. Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Сьвятой Тэрэзы ў стылі клясыцызму, помнік архітэктуры XIX ст.
Назва
рэдагавацьАпроч формы Віжайны, таксама сустракаюцца варыянты Віжаны[1] і Візуны[2].
Гісторыя
рэдагаваць.jpg)
Вялікае Княства Літоўскае
рэдагаваць.jpg)
Першы пісьмовы ўпамін пра Віжайны (Weyze) датуецца 1253 годам[3]. Відаць, тут існавала яцьвяскае паселішча.
У 1413 годзе Віжайны ўвайшлі ў склад Гарадзенскага павету Троцкага ваяводзтва. У гэты час імі валодалі Лазавіцкія, з 2-й паловы XVI ст. — Радзівілы. На загад апошніх тутэйшы касьцёл Сьвятога Юрыя ператварылі ў кальвінскі збор, у якім у 1603 годзе пахавалі гетмана Крыштапа Мікалая Радзівіла «Перуна».
На 1629 год у Віжайнах было 285 дымоў, якія разьмяшчаліся на 7 вуліцах (найбольшая зь іх Павісульская з 27 дымамі, найменшая — Канецпольская з 6). У 1664 годзе касьцёл вярнулі каталікам. 11 траўня 1693 кароль і вялікі князь Ян Сабескі надаў Віжайнам Магдэбурскае права і герб: у чырвоным полі белы арол з залатой перавязьзю на персях (пацьвержаны 14 лютага 1792 году)[2]. Па Радзівілах местам валодалі Пуслоўскія, Плятэры, Струтынскія.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьУ выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Віжайны апынуліся ў складзе Прусіі, у 1807 годзе згодна з Тыльзіцкай мірнай дамовай — у складзе Расейскай імпэрыі, у Сейненскім павеце Аўгустоўскай губэрні. На 1827 год тут было 165 будынкаў. У 1870 годзе расейскія ўлады пазбавілі мястэчка Магдэбурскага права.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Віжайны занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час
рэдагавацьЗгодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Віжайны апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.
За часамі Другой сусьветнай вайны зь верасьня 1939 да 1945 году Віжайны знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. У 1975—1998 гадох яны ўваходзілі ў склад Сувальскага ваяводзтва.
Насельніцтва
рэдагавацьДэмаграфія
рэдагаваць- XIX стагодзьдзе: 1827 год — 1342 чал.[4]
- XXI стагодзьдзе: 2002 год — 1 тыс. чал.; 2011 год — 882 чал.
Турыстычная інфармацыя
рэдагавацьСлавутасьці
рэдагаваць- Касьцёл Сьвятой Тэрэзы (1825), званіца (1862)
- Могілкі: старыя каталіцкія, пратэстанцкія
Галерэя
рэдагаваць- Краявіды Віжайнаў
-
Касьцёл Сьвятой Тэрэзы -
Касьцёл, званіца -
Могілкі каталіцкія -
Адміністрацыя гміны
.jpg)
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 2. — Мінск, 2013. С. 86.
- ^ а б Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 131.
- ^ Bednarczyk-Rzepko W. Przewodnik Pascala. Pojezierze Suwalskie i Puszcza Augustowska. — Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2005. S. 203—215.
- ^ Witanowski M., Chlebowski B. Wiżajny // Słownik geograficzny... T. XIII. — Warszawa, 1893. S. 687.
Літаратура
рэдагаваць- Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIII: Warmbrun — Worowo. — Warszawa, 1893.