Вуліца Камсамольская (Менск)

	Камсамольская
	Менск
Агульная інфармацыя
Раён гораду	Цэнтральны; ; ; ;
Былыя назвы	Фэліцыянаўская, Багадзельная
Даўжыня	800 м
На мапе
	Google · Яндекс
	Вуліца Камсамольская ў Вікісховішчы

Ву́ліца Камсамо́льская, гістарычная Фэліцыя́наўская — вуліца ў цэнтральнай частцы Менску, якая зьвязвае Нямігу зь Верхняй Ляхаўкай праз Высокі Рынак і Новае Места. Існуе з XVI ст. Гістарычная назва ўтварылася ад капліцы Сьвятога Фэліцыяна пры Катэдральным касьцёле. Цяперашняя афіцыйная назва ўжываецца з савецкіх часоў, калі вуліцу перайменавалі ў гонар Камуністычнага саюзу моладзі.

Дамінантай вуліцы быў кляштар бэнэдыктынаў з касьцёлам Сьвятога Міхала Арханёла, помнік архітэктуры XVIII ст., зруйнаваны расейскімі ўладамі. У наш час на вуліцы месьціцца клюб імя Дзяржынскага, грамадзкая прыёмная КДБ Беларусі, гімназія, цэнтральная кнігарня.

Гісторыя

Узьнікла ў XVI ст. Першапачаткова мела назву Фэліцыянаўская. Вуліца праходзіла каля Марыінскага касьцёла (Катэдральны касьцёл на Высокім Рынку), у адной вежы якога захоўваліся мошчы Сьвятога Фэліцыяна, абаронцы места^[1]. У пачатку XIX ст. у выніку ажыцьцяўленьня першага праектнага пляну Менску, зацьверджанага 21 лютага 1817 году, вуліцу выпрасталі^[2].

Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1866 годзе з мэтай маскалізацыі краю ўлады Расейскай імпэрыі перайменавалі вуліцу ў Багадзельную. Афіцыйную назву надалі паводле багадзельні, што ў той час знаходзілася на вуліцы^[1]. Па ўсталяваньні савецкай улады вуліцу ў 1922 годзе перайменавалі ў Камсамольская.

Гістарычныя здымкі і графіка
Дрэварыт, 1881 г.
Малюнак, 1899 г.
Абмеры, XIX ст.
Паштоўка, 1910 г.
Паштоўка, 1910 г.
Паштоўка, 1913 г.
Паштоўка, 1915 г.
Здымак, да 1950 г.

Будынкі

Няцотны бок

Дом № 5

Дом № 7

Дом № 9/16

Дом № 11

Дом № 13

Дамы № 13, 15

№ 5 — будынак, збудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Трохпавярховы прамавугольны ў пляне, зь неглыбокім рызалітам у дваровай частцы. Накрыты двухсхільным дахам. Сымэтрыя кампазыцыі галоўнага фасаду парушаная арачным праездам у вуглавой частцы. Плоскія сьцены без дэкору прарэзаныя прамавугольнымі аконнымі праёмамі. Тарцы будынку завершаныя трохвугольнымі шчытамі^[3]. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі^[2]
№ 7 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Стары адрас — Багадзельная, 5. Тут месьціўся цэнтральны вінны склад братоў Хаецкіных. У магазыне мелася й аддзяленьне цэйлёнскага чаю, кавы й какава слыннай маскоўскай фірмы М. Пажывю^[4]. Двухпавярховы прамавугольны ў пляне будынак зь неглыбокім рызалітам у дваровай частцы. Накрыты пакатым двухсхільным дахам. Галоўны фасад несымэтрычны, па вуглах крапаваны плоскімі пілястрамі, на другім паверсе члянёны вялікімі прамавугольнымі вокнамі зь ліштвамі. У трохвугольным шчыце тарцовай часткі будынку сэгмэнтная люкарня^[3]. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі^[2].
№ 9/16 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Аднапавярховы Г-падобны ў пляне будынак накрыты вальмавым дахам. Фасады вырашаныя строга, збаўленыя дэкору. Па вуглах сьцены ўмацаваныя плоскімі лапаткамі. Аконныя праёмы прамавугольныя. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі^[2].
№ 11 (вуліца Рэвалюцыйная, 7) — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Стары адрас — Багадзельная, 15. Першапачаткова ў гэтым будынку месьцілася гасьцініца Дрэйцэра на 40 нумароў^[4]. У савецкі час тут месьцілася «Першая савецкая гасьцініца»^[5]. Трохпавярховы, трохчасткавая асымэтрычная кампазыцыя. Складаецца з трох рознавысокіх пабудоваў, якія шчыльна прымыкаюць адна да адной^[3]. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі^[2].
№ 13 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Першапачаткова выкарыстоўваўся як гасьцініца. Трохпавярховы з паўпадвалам прамавугольны ў пляне будынак накрыты двухсхільным дахам. Галоўны фасад строга сымэтрычны. Помнік архітэктуры эклектызму з элемэнтамі клясыцызму^[3]. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі^[2].
№ 15 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Двухпавярховы, амаль квадратны ў пляне будынак, з мансардай. Помнік архітэктуры эклектызму з выкарыстаньнем элемэнтаў стыляў клясыцызму й ампір^[3]. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі^[2].

Цотны бок

Дом №6

Дом № 8

№ 6 — будынак, пабудаваны ў канцы XVIII ст. з цэглы, перабудаваны ў XIX ст. Трохпавярховы будынак складанай канфігурацыі ў пляне, накрыты сыстэмай аднасхільных дахаў. Кампазыцыя галоўнага фасаду сымэтрычная. Помнік грамадзянскай архітэктуры з элемэнтамі клясыцызму^[3]. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі^[2].
№ 8 (Рэвалюцыйная, 18) — будынак, пабудаваны ў 1954—1955 гадах. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня^[2].
№ 12 — будынак, гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі^[2].
№ 14 — будынак, пабудаваны ў 1954—1955 гадах. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня^[2].
№ 16 — пабудаваны ў 1951 годзе. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня^[2].
№ 18 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі^[2].
№ 20а — гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі^[2].
№ 22 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня^[2].
№ 24 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. Стары адрас — Багадзельная, 28. У гэтым будынку прадпрымальнікі І. Ш. Блох і І. Я. Ісакаў прымалі замовы па будове вадаправодаў, каналізацыяў, артэзіянскіх калодзежаў, утрымлівалі склад тэхнічнага абсталяваньня^[4]. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня^[2].

Сквэр імя Дзяржынскага

Сквэр месьціцца на скрыжаваньні праспэкта Незалежнасьці і вуліцы Камсамольскай. Сквэр атрымаў сваю назву ў гонар Фэлікса Дзяржынскага, рэвалюцыянэра, савецкага дзяржаўнага дзеяча, заснавальніка УНК.

У сквэры ў 1955 годзе ўсталяваны бюст Ф. Дзяржынскаму (скульптар — З. Азгур, архітэктар — В. Волчак); граніт, бронза; вышыня бюста 1,5 м., пастамэнту 2,5 м.)^[3]. Сквэр зьяўляецца гісторыка-культурнай каштоўнасьцю рэспубліканскага значэньня^[2].

Заўвагі

^ ад вуліцы Нямігі да вуліцы Кірава

Крыніцы

^ ^а ^б Сацукевіч І.. Тапанімія вуліцаў і плошчаў Менска ў XIX — пачатку XX ст. // Беларускі калегіюм Праверана 27 жніўня 2013 г.
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н ^о ^п ^р Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь / склад. В. Абламскі, І. Чарняўскі, Ю. Барысюк. — Менск: БелТА, 2009. — 684 с. — ISBN 978-985-6828-35-8
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё
^ ^а ^б ^в Шыбека З., Шыбека С. Мінск: Старонкі жыцця дарэв. горада / Пер. з рускай мовы М. Віжа; Прадмова С. Станюты. — Менск: Полымя, 1994. — 341 с. [1] асобн. арк. карт.: іл. ISBN 5-345-00613-X.
^ Ад гасцініцы «Белорусь» да гасцініцы Crowne Plaza(недаступная спасылка)

Вонкавыя спасылкі

Вуліца Камсамольская (Менск) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[1] ад вуліцы Нямігі да вуліцы Кірава

[baj-2] а ^б Сацукевіч І.. Тапанімія вуліцаў і плошчаў Менска ў XIX — пачатку XX ст. // Беларускі калегіюм Праверана 27 жніўня 2013 г.

[сьпіс-3] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н ^о ^п ^р Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь / склад. В. Абламскі, І. Чарняўскі, Ю. Барысюк. — Менск: БелТА, 2009. — 684 с. — ISBN 978-985-6828-35-8

[збор-4] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё

[старонкі-5] а ^б ^в Шыбека З., Шыбека С. Мінск: Старонкі жыцця дарэв. горада / Пер. з рускай мовы М. Віжа; Прадмова С. Станюты. — Менск: Полымя, 1994. — 341 с. [1] асобн. арк. карт.: іл. ISBN 5-345-00613-X.

[6] Ад гасцініцы «Белорусь» да гасцініцы Crowne Plaza(недаступная спасылка)

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]