Бірыла
Бірыла (Бірыль, Біруль), Бярэла (Берыль), Берла — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
| Бірыла лац. Biryła | |
| Berilo | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Bero + суфікс з элемэнтам -л- (-l-) |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Бярэла, Бірыль, Берыль, Біруль, Берла |
| Вытворныя формы | Барыла |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Бірыла» | |
Паходжаньне
рэдагавацьБерыла, Берэла або Берул (Berilo, Berila, Berela[1], Berul[2]) — імя германскага паходжаньня[3][4]. Іменная аснова -бер- (-бір-) (імёны ліцьвінаў Бірын, Бірыбольд, Бэрвольд; германскія імёны Birin, Beribald, Berwoldus) паходзіць ад гоцкага baira[5], германскага bero 'мядзьведзь'[6].
Імя Бярыла гістарычна бытавала ў Польшчы: Berilo (1428, 1440, 1442, 1456 і 1489 гады)[7].
Імя Бірыль бытавала ў Ноўгарадзе: Бириль Васко (1539 год)[8].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: соудилъ есмь Биреля съ Армановичемь про колоколъ про немецьскыи: Бирель правъ (1284 год)[9]; купил у воита ковенского на имя у Бириля у Tpoцкомъ повете в Жижморскои волости именье на имя Бирилявское (22 ліпеня 1501 году)[10]; Pawel Birulicz… Liewon a Miron Biruliczy… Janko a Trochim Birulicy… Wasiuk Birulic (1558 год)[11]; Федко Бирел (красавік — травень 1580 году)[12], Хведко Бирел (травень 1580 году)[13]; Janowa Berelowa (1624 год)[14]; Pana Berelewicza (1666 год)[15]; Biryło (1670 год)[16]; Pawluć Magdalena z Biriłów (1879 год)[17].
Носьбіты
рэдагаваць- Бірыль — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, ковенскі войт у 1501 годзе
- Ян і Юры Венцлававічы Берлы Бярловічы — расенскія зямяне, якія ўпамінаюцца ў 1599 годзе[18]
- Фёдар Бірыловіч — жыхар вёскі Цны (Наваградзкае ваяводзтва), які ўпамінаецца ў 1696 годзе[19]
- Міхаіл Берыль — жыхар вёскі Нізоўкі (каля Ігумену), які ўпамінаецца ў 1701 годзе[20]
- Зьміцер, Андрэй, Фёдар, Аксіньня і Юстыніяна Бірылы — жыхары вёскі Сянежыцаў (Наваградзкае ваяводзтва), якія ўпамінаюцца ў 1726 годзе[21]
- Эльяш Бераловіч — жыхар вёскі Белічанаў (Гарадзенскі павет), які ўпамінаецца ў 1773 годзе[22]
- Мікалай Бірыла (1923—1992) — беларускі мовазнаўца
Бярулі — парафіяне касьцёла ў Асьвеі на 1812 год[23].
На 1901 год існавала вёска Бірылаўка на поўначы Гараднянскага павету Чарнігаўскай губэрні[24].
У 1905 годзе існавала вёска Бірылы ў Беняконскай воласьці[25].
На гістарычнай Гарадзеншчыне існуе вёска Бірулічы. Назву Бірулі маюць вёскі на гістарычных Амсьціслаўшчыне і Полаччыне.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Briggs K. An index to personal names in English place-names. — Nottingham, 2023. P. 58.
- ^ Ao. Prof. Dr. Hermann Reichert, Lexikon der altgermanischen Namen
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 261, 991.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 253—254.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 52.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
- ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 1. — Wrocław, 1965—1967. S. 127.
- ^ Новгородские писцовые книги, изданные Археографической комиссией. Т. 4. — СПб., 1886. С. 477.
- ^ Грамота смоленского князя Федора Ростиславича по судному делу о колоколе (1284), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 257.
- ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 109.
- ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 39. — Вильна, 1915. С. 584, 588.
- ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 39. — Вильна, 1915. С. 595.
- ^ Ragauskaitė A. Kėdainiečių moterų įvardijimo tendencijos XVII—XVIII a. Kėdainių miesto istorijos šaltiniuose // Acta linguistica Lithuanica. T. 87, 2022. P. 144.
- ^ Ragauskaitė A. XVII a. kėdainiečių asmenvardžių darybos tendencijos // Baltu filoloģija. T. 27, nr. 1 (2018). P. 104.
- ^ Bystroń J. Nazwiska polskie. — Lwów, 1936. S. 283.
- ^ Сакалоўская А. Кальварыя. — Менск, 1997. С. 119.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 5. ― Вильна, 1907. С. 208.
- ^ Яўген Анішчанка, Кожан Городок, Цна, Дребск, Вичин, Ракитна, Бродница в 1696(недаступная спасылка), Архіў гісторыка Анішчанкі, 22 студзеня 2016 г.
- ^ Яўген Анішчанка, Игумен инвентарь 1701 г. в Минском воеводстве(недаступная спасылка), Архіў гісторыка Анішчанкі, 17 сакавіка 2018 г.
- ^ Яўген Анішчанка, Cенежицы, Матешицы, Сапотница, Краевичи, Лаготки инвент.(недаступная спасылка), Архіў гісторыка Анішчанкі, 20 лютага 2016 г.
- ^ Яўген Анішчанка, Гольны инвентарь в Гродненском повете 1773, Архіў гісторыка Анішчанкі, 14 траўня 2016 г.
- ^ Яўген Анішчанка, Освея. Костел. Список прихожан 1812 г.(недаступная спасылка), Архіў гісторыка Анішчанкі, 24 студзеня 2016 г.
- ^ Список населенных мест Черниговской губернии, имеющих не менее 10 жителей, по данным за 1901 год. — Чернигов, 1902. С. 14.
- ^ Виленская губерния: полный список населенных мест со статистическими данными о каждом поселении. — Вильна, 1905. С. 186.