Барут (імя)
Барут (Парут), Барута — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
| Барут лац. Barut | |
| Baruth | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Baro + суфікс з элемэнтам -т- (-t-) |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Барута, Парут |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Барут» | |
Паходжаньне
рэдагаваць- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Барут (Baruthus) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова -бар- (-бор-) (імёны ліцьвінаў Барвід, Барвін, Вісбар; германскія імёны Barvid, Barwin, Wisbar) паходзіць ад гоцкага bara, baur 'чалавек, дзіця' (літаральна — «народжаны»)[2]. Антрапанімічны суфікс-пашыральнік -ут- (-ut-) адзначаецца як у германскіх, так і ў славянскіх мовах[3][a].
Імя Барут гістарычна бытавала ў Польшчы: Paulo dicto Baruth (1296 год), Henrico Baruth (1347 год), Zifrido Baruth (1423 год), Sigmund Baruth (1470—1480 гады)[8].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Скомондъ и Бороуть (Галіцка-Валынскі летапіс)[9]; Борута Микулич Мстиславец (1512 год)[10]; terrarum desertarum in districtu Nowogrodensi… Boruthyewsczyna… Boruthiewsczyna (2 ліпеня 1519 году)[11]; Ян, Борутинъ зять[12], Шимко Борутичъ[13], Немера Борутичъ[14], Станиславъ Борута[15] (1528 год); земяне Ганязскіи… Борута Жаконскій (1536 год)[16]; на бояр господаръскихъ судеревскихъ… а Миколая Борутевича (22 чэрвеня 1538 году)[17]; Boruta Klimasz (1558 год)[18]; Станиславъ сынъ Яна Борутича… Станиславъ Борута[19], Войтехъ Борута… Себестыянъ Борута[20], Павелъ Борутичъ… Себестыянъ Борутичъ… Михалъ Борутичъ[21] (1567 год); Стасюкъ Барутовичъ (24 красавіка 1580 году)[22]; Jakub Parota (29 кастрычніка 1698 году)[23].
Носьбіты
рэдагаваць- Барут († 750) — князь Карантаніі
- Барута Мікуліч — літоўскі баярын з Амсьціслава, які ўпамінаецца ў 1512 годзе
- Барута — падляскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
- Шымка Баруціч — падляскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Нямера Баруціч — падляскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Станіслаў Барута — падляскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Мікалай Баруцевіч — судэраўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1538 году
- Амбражэй Барутавіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1598 годзе[24]
Прыдомкам Барута карыстаўся літоўскі княскі род Чартарыйскіх гербу Любіч[25].
Баруты — путныя баяры маёнтку Койданава, вядомыя з XVII стагодзьдзя[26].
Баруты — парафіяне Катэдральнага касьцёла ў Менску на 1851—1857 гады[27].
Баруты-Клімашэўскія[28] і Баруты-Цераховічы[29] — літоўскія шляхецкія роды.
Парутовічы (Porutowicz) гербу Радван — літоўскі шляхецкі род з ваколіцаў Цельшаў[30].
На гістарычнай Ашмяншчыне існуе вёска Баруцішкі.
Заўвагі
рэдагаваць- ^ Іншыя германскія імёны на -ут[4][5][6]: Diemut, Forut, Gamuth, Gersuth, Haruth, Helut, Kerdut (Гердут), Liuzut, Ramut (Рамут), Ricsut, Samut, Sambut, Tarut (Тарут), Warmut, Welut (Велют), Wermut, Wirut. Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы наступных германскіх імёнаў з суфіксам -ут (-ut): Barnut, Hajuta, Harnut, Owruta, Rangut[7]
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Björkman E. Nordische Personennamen in England in alt- und frühmittel-englischer Zeit: Ein Beitrag zur englischen Namenkunde. — Halle, 1910. S. 25.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 204.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 385.
- ^ Bach A. Deutsche Namenkunde: Die deutschen Personennamen. — Heidelberg, 1952. S. 119.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 204.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 3, 8, 16, 89, 204.
- ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 1. — Wrocław, 1965—1967. S. 105.
- ^ ПСРЛ. Т. 2. — СПб., 1845. С. 182.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 8 (1499—1514). — Vilnius, 1995. P. 163.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 11 (1518—1523). — Vilnius, 1997. P. 92.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 113.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 126.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 131.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 146.
- ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 1. — Вильна, 1867. С. 23.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 8 (1499—1514). — Vilnius, 1995. P. 159.
- ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 430.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 902.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 950—951.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1164.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 213.
- ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 433.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 5. ― Вильна, 1907. С. 66.
- ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 19.
- ^ Калечыц В. Зямяне і баяры маёнтка Койданаў Менскага павета ў XVI―XVIII стст. // Герольд Litherland. № 22, 2021. С. 57.
- ^ Яўген Анішчанка, Минский кафедральный костел. Список прихожан 1851—1857, Архіў гісторыка Анішчанкі, 29 студзеня 2016 г.
- ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на К, Згуртаваньне беларускай шляхты
- ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Ц, Згуртаваньне беларускай шляхты
- ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 4. — Rzeszów, 2001. S. 386.