Гердут (імя)
Гердут (Кердут, Гердуць, Кердуць, Гірдут, Гірдуць) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
| Ґердут лац. Gierdut / Hierdut | |
| Kerdut | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Gerd + суфікс з элемэнтам -т- (-t-) |
| Іншыя формы | |
| Вытворныя формы | Кердут, Гірдут, Гердуць, Кердуць, Гірдуць |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Ґердут» | |
Паходжаньне
рэдагаваць- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Кердут (Kerdut) — імя германскага паходжаньня[1][2]. Іменная аснова -гард- (-герд-, -герт-) (імёны ліцьвінаў Альгерд, Мундыгерд, Тэўтыгерд; германскія імёны Algardus, Mundgerd, Teutgerdis) паходзіць ад гоцкага gairdan 'падпяразваць' (пераноснае 'ахоўваць'), garda 'агароджа' (пераноснае 'ахова, бясьпека')[3]. Антрапанімічны суфікс-пашыральнік -ут- (-ut-) адзначаецца як у германскіх, так і ў славянскіх мовах[4]. Такім парадкам, імя Гердут азначае «ахоўнік»[2].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Saymunt Girdutten son (29 верасьня 1379 году[5])[6]; Кердути (1387—1392 гады[7])[8][9]; Girde Skamunden son[10], Gyrde, Schamunti filius[11] (12 кастрычніка 1398 году); cum Gerdud[12], Gerdud[13] (2 кастрычніка 1413 году); Кгирдутю чоловек (20 чэрвеня 1413—1424 гадоў[14] паводле выпісу 30 студзеня 1607 году)[15]; Кгирдутьево именье (Кгирдуть[16], 20 лютага 1466 году)[17]; Кердити[16]; сельцу своему Кгердутишкам (10 кастрычніка 1499 году)[18]; земль пустовских… Бутковы Кгердутевича (3 студзеня 1522 году)[19]; Стан Кгирдутовичъ (1528 год)[20]; Кгирдутевая вдова (1538 год)[21]; зъ Кгердутишокъ въ повете Менскомъ (1567 год)[22]; пан Лаврин Кгердудъ Ульчицъский… Lawryn Gierdud Ulczicki… я Лаврин Кгердуд Улъчицский (3 верасьня 1596 году)[23]; сеножати Кгердуты (16 чэрвеня 1633 году)[24]; Walęty Gierdut… na miejscu Walętego Gierducia… Stefan Michałowicz Kierdutowicz na miejscu rodzica swego Michała Kierdutowiczą z Gierduciów (1667 год)[25]; Gierduciszki (1744 год)[26].
Носьбіты
рэдагаваць- Саймонт Гердутавіч — літоўскі баярын, які засьведчыў умову 1379 году
- Гердут († па 1413) — літоўскі баярын, сын Скамонта
- Стань Гірдутавіч — бяржанскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
- Андрэй Янавіч Гердуць — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1595 годзе[27]
- Мікалай Станіслававіч Гірдутовіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1595 годзе[28]
Гертут (Gertut) гербу Ліс[29] — літоўскі шляхецкі род[30].
Гердуд (Gierdud) гербу Яліта — літоўскі шляхецкі род з Ашмянскага павету[31].
Кертут (Kiertut) гербу Грыф — шляхецкі род Рэчы Паспалітай[32].
У ваколіцах Путыўлю па 1499 годзе ўпаміналася сяльдо Гердутышка (Гердутишко)[33]. У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналася сяло Гердуцішкі ў Менскім ваяводзтве[34].
На гістарычнай Меншчыне існуе вёска Гердуцішкі.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 578.
- ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 204.
- ^ Договор о перемирии на 10 лет между ВКЛ и Тевтонским орденом (1379), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
- ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 55.
- ^ Поручная грамота за Гридка Константиновича (1387—1392), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
- ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 108.
- ^ Українські грамоти. Т. 1. — Київ, 1928. С. 47.
- ^ Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert. Bd. 1. — Marburg, 1970. S. 12.
- ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 4. — Reval, 1859. S. 227.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57, 70.
- ^ Saviščevas E. Polityka nadań wielkich książąt litewskich na Żmudzi w pierwszej połowie XV wieku // Prace historyczne 141, z. 2 (2014). S. 499.
- ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 386.
- ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 235.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 20.
- ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 492.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 10 (1440—1523). — Vilnius, 1997. P. 97.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 169.
- ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 184.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 508.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 32. — Вильна, 1907. С. 405, 411.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 11. — Вильна, 1880. Т. 11. — Вильна, 1880. С. 106.
- ^ Błaszczyk G. Herbarz szlachty żmudzkiej. T. 2. — Warszawa, 2015. S. 78.
- ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 3. ― Вильна, 1904. С. 137.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 4. ― Вильна, 1905. С. 53.
- ^ Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 272.
- ^ Wittyg W. Nieznana szlachta polska i jej herby. — Kraków, 1908. S. 90.
- ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 5. — Warszawa, 1936. S. 281.
- ^ Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 281.
- ^ Непокупный А. П. Балто-севернославянские языковые связи. — Киев, 1976. С. 166.
- ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 192.
Літаратура
рэдагаваць- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)