Яраслаў Гашак

	Яраслаў Гашак
	Jaroslav Hašek
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	30 красавіка 1883[…]; Прага, Каралеўства Багеміі[d], Аўстра-Вугоршчына[…];
Памёр	3 студзеня 1923[…] (39 гадоў); Ліпніцы-над-Сазаваю[d], Чэхаславаччына[…];
Пахаваны	Старыя могілкі[d];
Бацькі	Ёзэф Гашак[d]
Сужэнец	Ярміла Гашкава[d] і Alexandra Lvova[d]
Дзеці	Рыхард Гашак[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	аўтар, сатырык, навэліст, журналіст, пісьменьнік, публіцыст, гумарыст
Гады творчасьці	з 1900
Жанр	сатыра
Мова	чэская мова і расейская мова
Значныя творы	«Прыгоды ўдалага ваякі Швэйка»
Подпіс
	Пераклады на беларускую ў Вікікрыніцах
	Яраслаў Гашак у Вікісховішчы

Я́раслаў Га́шак (па-чэску: Jaroslav Hašek; 30 красавіка 1883, Прага — 3 студзеня 1923, Ліпніцы) — чэскі пісьменьнік-сатырык.

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Гашак (неадназначнасьць).

Біяграфія

Сын настаўніка. Адукацыю атрымаў у камэрцыйнай акадэміі. Літаратурную дзейнасьць пачаў з 18-гадовага веку ў газэтах і гумарыстычных часопісах кароткімі апавяданьнямі чэхаўскага тыпу, якія ён называў «гумарэскамі». Ужо ў гэтых апавяданьнях высьмейваюцца рэлігійныя забабоны, сямейны побыт дробнага буржуа, парлямэнт і іншыя зьявы ў тагачасным чэхаславацкім грамадзтве.

Мабілізацыя перапыніла літаратурную дзейнасьць Яраслава Гашака. У час Першай сусьветнай вайны яго накіравалі на фронт. Празь некаторы час Гашак трапляе ў Расею як палонны. Тут ён удзельнічаў у кастрычніцкім перавароце, уступіў у бальшавіцкую партыю і працаваў ва Ўфе падчас грамадзянскай вайны. Па сканчэньні вайны вярнуўся ў Прагу і з гэтага часу займаўся выключна літаратурай.

Гашакаў помнік у Празе

Раман пра бравага салдата Швэйка

Помнік браваму салдату Швэйку ў Гуменным, Славаччына

Вайна і рэвалюцыя вызначылі другі пэрыяд ягонай творчасьці. Ад дробных побытавых апавяданьняў Гашак перайшоў да эпапэі. Ягоныя «Прыгоды бравага салдата Швэйка ў часе сусьветнай вайны» (Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války, 1921—1923) прынесьлі Гашаку сусьветную славу. Раман быў перакладзены на мноства моваў. Твор Гашака, напісаны сакавітай мовай, з прымесьсю салдацкага жаргону і праскага арго, пабудаваны на чаргаваньні падзеяў у салдацкім жыцьці галоўнага героя, якое перарываецца характэрнымі адступленьнямі — успамінамі Швэйка, анэгдотамі, прыкладамі зь ягонага жыцьцёвага досьведу. Самі чэхі апраўдана называюць раман самай сьмешнай кніжкай у сьвеце.

Заўчасная сьмерць на сухоты ў 1923 годзе пакінула раман Швэйка няскончаным. Зь імем Гашака злучана мноства легендаў. Піварня, дзе любіў бавіць час пісьменьнік — самае прыцягальнае месца для турыстаў, якія прыяжджаюць у Прагу. Яраслаў Гашак — самы вядомы чэскі пісьменьнік мінулага стагодзьдзя.

Сучасным перакладчыкам «Швэйка» зьяўляецца Аляксандар Мажэйка.

Беларускія пераклады

Яраслаў Гашак. Цьвёрдая скура: апавяданьні для дзяцей сярэдняга і старэйшага ўзросту / Пераклад з расейскай мовы. — Менск: БВД, 1931. — 34 с. — 3000 ас.
Яраслаў Гашак. Швейк за дзеншчыка ў фельдкурата / Пераклад з расейскай: Міхася Зарэцкага. — Менск: Дзяржаўнае Выдавецтва Беларусі, 1931. — 87 с. — 7000 ас.
Яраслаў Гашак. Прыгоды ўдалога ваякі Швейка. Частка другая / Пераклад з расейскай мовы: Максіма Лужаніна. — Менск: Дзяржаўнае Выдавецтва Беларусі, 1931. — 120 с. — 7000 ас.
Яраслаў Гашак. Швейк за дзеншчыка ў фельдкурата / Пераклад з расейскай мовы: Міхася Зарэцкага. — Выд. 2-е. — Менск: Дзяржаўнае ваеннае выдавецтва БССР, 1932. — 85 с. — 7000 ас.
Яраслаў Гашак. Прыгоды ўдалога ваякі Швейка. Частка трэцяя / Пераклад з расейскай мовы: Максіма Лужаніна. — Менск: Дзяржаўнае Выдавецтва Беларусі, 1932. — 223 с. — 5000 ас.
Яраслаў Гашак і Карэл Ванек. Прыгоды ўдалога ваякі Швейка. Частка чацьвёртая / Пераклад з расейскай мовы: К. Вашына. — Менск: Дзяржаўнае Выдавецтва Беларусі, 1932. — 224 с. — 5000 ас.
Карэл Ванек. Прыгоды ўдалога ваякі Швейка. Частка пятая / Пераклад з расейскай мовы: Т. Кляшторнага й Зьмітра Астапенкі. — Менск: Дзяржаўнае Выдавецтва Беларусі, 1932. — 204 с. — 5000 ас.
Карэл Ванек. Прыгоды ўдалога ваякі Швейка. Частка шостая / Пераклад з расейскай мовы: Кузьмы Чорнага. — Менск: Дзяржаўнае Выдавецтва Беларусі, 1932. — 174 с. — 5000 ас.
Яраслаў Гашак. Партрэт імпэратара Франца Іосіфа. // Пераклад з чэшскай мовы: Валеры Буйвал Jaroslav Hašek. Třetí dekameron. Grotesky a mystifikace. Praha, 1977.
Яраслаў Гашак. Госць у хату: апавяданні / пераклад з чэшскай мовы, укладаньне А. Мажэйкі; пасляслоўе Тамары Кароткай. — Менск: Мастацкая літаратура, 1984. — 277 с. — (Бібліятэка замежнай прозы). — 12 000 ас.
Яраслаў Гашак. Прыгоды бравага салдата Швейка ў Сусветнай вайне. Пераклаў з чэскай Іван Лучыц-Федарэц. // Крыніца : часопіс. — 1995. — № 6 (11). — С. 97—108.
Яраслаў Гашак. Прыгоды ўдалага салдата Швейка / Пераклад з чэшскай мовы і ўступны артыкул А. Мажэйкі; Мастак Віктар Пятровіч Калінін. — Менск: Ураджай, 1997. — 496 с. — (Школьная бібліятэка). — 5000 ас. — ISBN 985-04-0208-3
Яраслаў Гашак. Дваццаць гадоў таму // Пераклад з чэшскай мовы і ўступны артыкул Лявона Баршчэўскага Бабілёнская бібліятэка : замежная літаратура ў перакладах Нашай Нівы. — Менск: Кнігарня «Наша Ніва», 2007. — ISBN 978-985-6800-46-0.

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г Востокова С. И. Гашек // Краткая литературная энциклопедия (рас.) — Москва: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 2.
^ ^а ^б Jaroslav Hasek // Encyclopædia Britannica (анг.)
^ Jaroslav Hasek // Babelio (фр.) — 2007.
^ ^а ^б Востокова С. И. Гашек Ярослав // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 6 : Газлифт — Гоголево. — С. 148—149.
^ ^а ^б ^в Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
^ The Fine Art Archive
^ Каталёг Нямецкай нацыянальнай бібліятэкі (ням.)
^ Hašek, Jaroslav, 1883-1923 // CONOR.SI
^ Гашек Ярослав // ПроДетЛит (рас.) — 2019.

Літаратура

Міхась Тычына. Утаймаваньне абсурду. // Крыніца : часопіс. — 1995. — № 6 (11). — С. 100—108.
Шаблоўская І. В. Гашак (Hašek) Яраслаў. // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 1997 Т. 5: Гальцы — Дагон. — С. 95. — С. 95, 96.
Ірына Шаблоўская. Зялёная галінка. Яраслаў Гашак і Франц Кафка. Антыгероі абсурду. // Крыніца : часопіс. — 1995. — № 6 (11). — С. 73—80.
Трус М. Творы Яраслава Гашака ў Беларусі 1930-х гадоў: рэпрэзентацыя, рэцэпцыя, кантэкст // Полымя. — 2018. — № 4. — С. 112—121.
Трус М. Беларуская швейкіяна Яраслава Гашака: канец 1920 — пачатак 1930-х гг. // Роднае слова. ‒ 2023. ‒ № 4. ‒ С. 27 ‒ 30.

[_edb29a9f5dd2b049-1] а ^б ^в ^г Востокова С. И. Гашек // Краткая литературная энциклопедия (рас.) — Москва: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 2.

[_517705d71bac6c7f-2] а ^б Jaroslav Hasek // Encyclopædia Britannica (анг.)

[_7afada722e23767e-3] Jaroslav Hasek // Babelio (фр.) — 2007.

[_6ebf71fb24fd310c-4] а ^б Востокова С. И. Гашек Ярослав // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 6 : Газлифт — Гоголево. — С. 148—149.

[_ef0a513fc3a4b0f5-5] а ^б ^в Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі

[_582db90b6d06d1a8-6] The Fine Art Archive

[_d31af8e5f98f091e-7] Каталёг Нямецкай нацыянальнай бібліятэкі (ням.)

[_7a6187b7bf359053-8] Hašek, Jaroslav, 1883-1923 // CONOR.SI

[_4cb7b57da0edd18e-9] Гашек Ярослав // ПроДетЛит (рас.) — 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]