Райгорад

	Райгорад; лац. Rajhorad
	польск. Rajgród
	; Прыстань на Райгародзкім возеры
Герб Райгораду
Краіна:	Польшча
Ваяводзтва:	Падляскае
Павет:	Граеўскі
Гміна:	Райгорад
Плошча:	35,18 км²;
Насельніцтва:	1571 чал. (2018)
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+48 86
Паштовы індэкс:	19-206
Нумарны знак:	BGR
Геаграфічныя каардынаты:	53°43′49″ пн. ш. 22°41′33″ у. д. / 53.73028° пн. ш. 22.6925° у. д.Каардынаты: 53°43′49″ пн. ш. 22°41′33″ у. д. / 53.73028° пн. ш. 22.6925° у. д.
	Райгорад на мапе Польшчы Райгорад
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Райгорад (неадназначнасьць).

Райгорад (польск. Rajgród) — места ў Польшчы, на беразе Райгародзкага возера. Цэнтар меска-сельскай гміны Граеўскага павету Падляскага ваяводзтва. Насельніцтва на 2018 год — 1571 чалавек. Знаходзіцца на аўтамабільнай дарозе 61.

Райгорад — магдэбурскае места гістарычнага Падляшша каля мяжы з Мазовіяй, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага, на этнічнай тэрыторыі беларусаў.

Гісторыя

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім

Паводле летапісных зьвестак, Райгорад заснаваў у XIII ст. князь яцьвяскі, падляскі і дайноўскі Трайдзень як умацаваны пункт на сумежжы з прусамі і мазурамі^[1]. У 1358 годзе места ўпамінаецца ў гэтай якасьці ў акце разьмежаваньня Вялікага Княства Літоўскага з Падляшшам. Райгорад знаходзіўся ў дзяржаўнай уласнасьці, пазьней перайшоў да роду Глінскіх. Па пакараньні Міхала Глінскага за ўдзел у змове супраць караля і вялікага князя Жыгімонта Старога места перайшло да ваяводы віленскага Мікалая Радзівіла. У XVI ст. Райгорад атрымаў мескі герб: «у чырвоным полі мур з адчыненай брамай над ім, тры вежы»^[1]. У 1568 годзе за Ганна Кішкай (з Радзівілаў) места атрымала Магдэбурскае права.

У 1569 годзе згодна з умовамі Люблінскай уніі Райгорад перайшоў да Каралеўства Польскага. Паводле люстрацыі Райгародзкага староства, на 1576 год у месьце было 145 будынкаў і 56 незабудаваных пляцаў. У 1593 годзе Райгародзкае староства перайшло да каралевы і вялікай княгіні Ганны, жонкі Жыгімонта Вазы. У 1679 годзе месту пацьвердзілі Магдэбурскае права.

Пад уладай Прусіі і Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Райгорад апынуўся ў складзе Прусіі, з 1807 году — у складзе Расейскае імпэрыі, у Шчучынскім павеце Ломжынскай губэрні^[2]. У час вызвольнага паўстаньня (1830—1831) Райгорад як ключавую пазыцыю займаў расейскі 7-тысячны корпус генэрала Остэн-Сакена, аднак паўстанцам пад камандаю Антонія Гелгуда ўдалося 29 траўня 1831 году на пэўны час вызваліць места.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Райгорад занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Райгорад абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году места апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.

З пачаткам Другой сусьветнай вайны 15 верасьня 1939 году Райгорад акупавалі войскі Трэцяга Райху, але праз тыдзень места перадалі СССР згодна з пактам Молатава-Рыбэнтропа. У лістападзе 1939 году Райгорад увайшоў у склад БССР. У 1941—1944 гадох места зноў знаходзілася пад акупацыяй нацысцкай Нямеччыны. 16 жніўня 1945 году ўлады СССР перадалі Райгорад Польскай Народнай Рэспубліцы.

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагодзьдзе: ~1867 год — 3916 чал.
XX стагодзьдзе: 1921 год — 2291 чал.
XXI стагодзьдзе: 2018 год — 1571 чал.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

Забудова гістарычная (XIX — пачатак XX ст.; фрагмэнты)
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі (1905—1912)
Могілкі: каталіцкія, капліца (XIX ст.); юдэйскія
Сядзіба Апартова (канец XIX ст.)

Страчаная спадчына

Замак

Галерэя

Славутасьці Райгораду
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі
Сядзіба Апартова
Капліца на могілках
Гістарычная забудова

Крыніцы

^ ^а ^б Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 226.
^ Witanowski M. Rajgród // Słownik geograficzny... T. IX. — Warszawa, 1888. S. 495.

Літаратура

Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888.

Вонкавыя спасылкі

Райгорад , Radzima.org

[Citou-1] а ^б Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 226.

[2] Witanowski M. Rajgród // Słownik geograficzny... T. IX. — Warszawa, 1888. S. 495.

[1]

[2]