Палац Валовічаў (Сьвяцак)

Славутасьць
Палацава-паркавы комплекс Валовічаў

Краіна	Беларусь
Вёска	Сьвяцак
Каардынаты	53°47′50.75″ пн. ш. 23°39′39.10″ у. д. / 53.7974306° пн. ш. 23.6608611° у. д. / 53.7974306; 23.6608611Каардынаты: 53°47′50.75″ пн. ш. 23°39′39.10″ у. д. / 53.7974306° пн. ш. 23.6608611° у. д. / 53.7974306; 23.6608611
Архітэктурны стыль	барока
Аўтар праекту	Дж. Сака
Заснавальнік	Ю. Валовіч
Дата заснаваньня	1779
Будынкі: флігелі • капліца • парк • склад
Статус	ахоўваецца дзяржавай
Палацава-паркавы комплекс Валовічаў на мапе Беларусі Палацава-паркавы комплекс Валовічаў
Палацава-паркавы комплекс Валовічаў на Вікісховішчы

Пала́цава-па́ркавы ко́мплекс Вало́вічаў — помнік архітэктуры і садова-паркавага мастацтва 2-й паловы XVIII — пачатку XIX стагодзьдзяў. Разьмешчаны ў вёсцы Сьвяцак (цяпер Гарадзенскі раён) у былым маёнтку Валовічаў, на маляўнічай узгорыстай мясцовасьці.

Мінуўшчына

Створаны паводле праекту італьянскага архітэктара Дж. Сака пры гарадзенскім маршалку Юрыю Валовічу і яго сыне Антоніі. Фармаваўся ў два этапы: на першым у 1779 — будаўніцтва і афармленьне інтэр’еру палацу ў раньнеклясычным стылі, на другім у пачатку ХІХ ст. — дапаўненьне агульнай кампазыцыі бакавымі флігелямі з галерэямі-калянадамі. У пачатку ХХ ст. належаў Ю. Гурскаму.

Сьвяцкі палац у 1933 року

На пачатку ХХ стагодзьдзя комплексам валодалі Гурскія. У міжваенны час у палацы знаходзіўся пансіянат для нарказалежных, у якім ад марфінавай і іншай залежнасьці лекаваліся сярод іншых прадстаўнікі гарадзенскіх творчых колаў. У 1930-я палац быў рэканструяваны архітэктарам А. Сасноўскім.

У 1985 парк адноўлены паводле спэцыяльнага праекту. У палацы разьмяшчаўся санаторый «Сьвяцак» для хворых на сухоты. Старадаўні інтэр’ер быў зьнішчаны. У 2000-я санаторый быў выведзены з будынкаў палацу, а палац перададзены на балянс управы адукацыі гарадзенскага райвыканкаму. Палацавы комплекс апынуўся ў занядбаным стане. Мясцовыя ўлады ўскладаюць надзеі на замежныя інвэстыцыі, але пакуль ахвочыя выкупіць комплекс адсутнічаюць.

Архітэктура

Палац

Сучасны выгляд палацу

Палац, які знаходзіцца на ўзвышшы, ўяўляе сабой двухпавярховы мураваны будынак з цокальным паверхам, накрыты высокім ламаным мансардавым дахам. Галоўны фасад расчлянёны трыма рызалітамі, цэнтральны — чатырохкалённы з трыкутным, бакавыя — з лучковымі франтонамі. Дваровы зь пяцігранным эркерам, дэкараваны пілястрамі і завершаны гранёным шатровым дахам. У дэкоры будынка выкарыстаныя дробныя пілястры, парталы ўваходаў, вузкія рызаліты.

Інтэр’ер

Пляніроўка першага паверху калідорная, другога — анфілядная. У цэнтры — вэстыбюль з параднай трохмаршавай лесьвіцай, на другім паверсе — парадная васьмігранная заля з калёнамі. У аздобе інтэр’ераў выкарыстаныя рэльефы, ліштвы дзьвярэй, нішы з камінамі і скульптурай, росьпісы сьценаў (рамантычныя пэйзажы, антычныя статуі, вазы; мастакі Т. Манькоўскі, Ф. Смуглевіч; не захаваліся); мелася зала ў пампейскім стылі. Элемэнты інтэр’еру (панэлі, каміны, дзьверы, люстры, кансолі, вазоны, супрапорты, мэбля) былі зробленыя паводле эскізаў і пад кіраўніцтвам Сакі.

Інтэр'еры палаца

Флігелі

Флігель і аркадная галерэя

Флігелі пастаўленыя пэрпэндыкулярна да асноўнага корпусу, накрытыя вальмавымі дахамі, аздобленыя руставанымі лапаткамі; адзін выкарыстоўваўся пад жыльлё, у другім — манэж. З асноўным корпусам злучаныя паўцыркульнымі галерэямі ў выглядзе аркадаў.

Капліца

Насупраць палацу ў ХІХ ст. ў рэтраспэктыўна-гатычным стылі пабудаваная капліца. Капліца ўяўляе сабой кампактны і прыземісты кубападобны аб’ём з трохсьценнай алтарнай часткай. Сьпічастыя вокны на галоўным фасадзе (суцэльны двухгранны шчыт-вімпэрг) разам са сьпічастым уваходным парталам ствараюць урачыстасьць фасаду і імітуюць грандыёзную трохнэфавую базыліку. Гатычную вэртыкальнасьць будынку надае таксама высокі двухсхільны дах.

За савецкім часам капліца ня дзейнічала. Наноў яе асьвяцілі 6 жніўня 1996. У наш час капліца належыць да Сапоцкінскай парафіі Сапоцкінскага дэканату.

Парк

Сажалка ў парку

Парк пэйзажнага тыпу, плошча 12 га; закладзены ў канцы XVIII — пачатку ХІХ ст. Разьмешчаны на двух пагорках, у лагчыне — сыстэма вадаёмаў на розных узроўнях, за імі лясны масіў. Цэнтар кампазыцыі — палац з партэрам перад ім.

Літаратура

Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. — Мн.: Беларуская савецкая энцыклапедыя, [1986—1988].
. — Мн.: .