Ліпа

Ліпа (па-лацінску: Tilia) — род лістападных дрэваў сямейства ліпавых.

Ліпа
Ліпа буйналістая
Клясыфікацыя
Царства	Расьліны
Аддзел	Пакрытанасенныя
Кляса	Двудольныя
Атрад	Мальвакветныя
Сямейства	Мальвавыя
Падсямейства	Ліпавыя
Род	Ліпа
Бінамінальная намэнклятура
Tilia
Ліпа на Віківідах  Ліпа ў Вікісховішчы ITIS 21535 · NCBI 64580

Біялягічнае апісаньне

Кветкі ліпы

Дрэвы вышынёй да 15—20 м (часам да 40 м), дыямэтрам да 2 м. Лісьце нераўнабокае, круглавата-сэрцападобнае, завостранае, пілаватае. Кветкі жоўтыя, або жоўта-белыя, духмяныя, у паўпарасоніках. Плод — арэшак. Садовыя формы адрозьніваюцца сылюэтам кроны, афарбоўкай лісьця й кветак.

Цене-, мароза- і ветраўстойлівае дрэва. Жыве 300—400 гадоў.

Лісьце й ствол ліпы эўрапейскай

У Беларусі расьце паўсюдна.

Выкарыстаньне

Ліпа ў гісторыі, паэзіі й культуры

Назвы

• ліпа «дала» назву аднаму зь беларускіх месяцаў — ліпень. Таксама й у іншых славянскіх мовах: па-ўкраінску: Липень, па-польску: Lipiec, па-баўгарску: Ліпень, па-харвацку: Lipanj
• назва гэтае расьліны прысутнічае ў шматлікіх мястэчках і вёсках Беларусі: Вялікая Ліпа, Высокая Ліпа, Высокая Ліпа, Ліпкі, Ліпляні, Ліпляны, Ліпнякі, Ліпнішкі.
• да жніўня 2009 году ў месцы Слонім у былым маёнтку Пуслоўскіх «Албэртын» захадзіўся амаль 100-гадовы экзот — ліпа Каралінская. На жаль, падчас моцнага ветру дрэва ня вытрымала й напалову зламалася.

Паэзія

Ліпа на паштовай марцы Беларусі

Ліпа Высока, разлажыста Расьселася пры хаце Стара-старая ліпа, Паважная, як свацьця. Сто лет ужо старухе, А можа, нават болей, Ад віхраў і ад бураў Ня мела век патолі. Сто лет – кавалак часу, Ня сто дзён, ня сто тыдняў, Якіх зайшло праменаў Збадаці ўсё абрыдне. Няшчасьцяў, кляцьбы, плачу Было, што, Божа мілы! Нябожчыкаў бязь ліку Сыходзіла ў магілу. А ліпа ані дбае, Жыве, стаіць пры хаце Высока, разлажыста, З павагай, нібы свацьця. —Янка Купала

Літаратура

• М. Зьбіткоўскі. «Ліпа» / Плаўнік С. // «Наш край» : часопіс. — Менск: Штомесячнік Цэнтральнага Бюро Краязнаўства пры Беларускай Акадэміі Навук., 1926. — № 12. — С. 23–24.
• А. А. Чахоўскі. «Ліпа» // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 3: Катэнарыя ― Недайка / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1984. — 485 с. С. 184—185.
• Манина Л. Лекарственные растения. — 4-е. — Минск: Наука и техника, 1968. — С. 161-163. — 340 с. — 55 000 ас.

Вонкавыя спасылкі

Ліпа — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў