Камуністычная партыя Беларусі (1918)

Камуністычная па́ртыя Белару́сі (скар. КПБ) — камуністычная партыя ў Беларускай ССР у 1918—1991 роках.

Камуністычная партыя Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі
па-беларуску: Камуністычная партыя Беларусі
Лідэр партыі	Першы сакратар ЦК
Дата заснаваньня	30 сьнежня 1918 (105 гадоў таму)
Распушчаная	25 жніўня 1991 (33 гады таму)
Штаб-кватэра	Менск, БССР, СССР
Ідэалёгія	марксізм-ленінізм
Моладзевая арганізацыя	Ленінскі камуністычны саюз моладзі Беларусі[d]
Колькасьць	697 000
Гімн	Інтэрнацыянал

Мінуўшчына

Камуністычная партыя (бальшавікоў) Беларусі была створаная 30 сьнежня 1918 року ў Смаленску на VI Паўночна-Заходняй абласной канфэрэнцыі РКП(б), самаабвешчанай першым і ўстаноўчым зьездам новай партыі. Зьезд абраў Цэнтральнае бюро КП(б) Беларусі (старшыня Аляксандар Мясьнікян), а таксама прыняў рашэньне пра ўтварэньне Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусі.

У сакавіку 1919 аб’яднаная з Кампартыяй Летувы ў Камуністычную партыю (бальшавікоў) Літвы і Беларусі (КП(б)ЛіБ). Пасьля ліквідацыі Літоўска-Беларускай ССР партыі былі падзеленыя ў лістападзе 1920 року.

У лютым — траўні 1924 року кіроўным органам КП(б)Б было Часовае Беларускае бюро ЦК РКП(б), створанае ў сувязі зь вяртаньнем у Беларускую ССР усходнебеларускіх тэрыторыяў са складу РСФСР. У траўні 1924 адбылася XIII канфэрэнцыя Кампартыі Беларусі, дзе быў абраны Цэнтральны камітэт КП(б)Б.

У гады Вялікай Айчыннай вайны КП(б)Б кіравала партызанскім антынацысцкім рухам. У партызанскіх аддзелах і ў падпольлі на акупаванай тэрыторыі БССР налічвалася больш за 35 тыс. камуністаў, дзейнічала 10 абкамаў, 185 міжраённых і раённых камітэтаў КП(б)Б і 1316 першасных партыйных арганізацыяў.

У 1970 колькасьць сябраў КПБ склала 416 тыс. чалавек, у 1990 — 697 тыс.

25 жніўня 1991 року, пасьля здушэньня жнівеньскага путчу, Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусі прыпыніў дзейнасьць Кампартыі на тэрыторыі рэспублікі. У адказ частка камуністаў у кастрычніку 1991 року стварыла камітэт па ўзнаўленьні дзейнасьці КПБ, які ў сьнежні на ўстаноўчым зьезьдзе абвясьціў стварэньне Партыі камуністаў Беларусі (ПКБ).

У лютым 1993 року пасьля скасаваньня Вярхоўным Саветам рашэньня аб прыпыненьні дзейнасьці КПБ ейныя чальцы прынялі рашэньне далучыцца да ПКБ зь перадачай ёй усіх правоў і паўнамоцтваў палітычнай, юрыдычнай і маёмаснай правапераемнасьці Камуністычнай партыі БССР. Фактычнае аб’яднаньне адбылося на 2-м зьезьдзе Партыі камуністаў Беларускай у траўні 1993 року.

У 1996 року частка сябраў ПКБ, якія падтрымалі палітыку Аляксандра Лукашэнкі, выйшла з партыі і стварыла са старой назвай «Камуністычная партыя Беларусі».

Кіраўнікі партыі

Сакратары — першыя сакратары ЦК КП(б)/КП Беларусі

• 1918—1919 — Аляксандар Мясьнікян
• 1919 — Вінцас Міцкявічус-Капсукас
• 11 лістапада 1920 — 1921 — Яўхім Генкін
• 25 лістапада 1920 — травень 1922 — Вільгельм Кнорыньш
• травень 1922 — 4 лютага 1924 — Вацлаў Багуцкі
• 4 лютага — 14 траўня 1924 — Аляксандар Асаткін-Уладзімерскі
• верасень 1924 — 7 траўня 1927 — Аляксандар Крыніцкі
• 7 траўня 1927 — 4 сьнежня 1928 — Вільгельм Кнорыньш
• 4 сьнежня 1928 — 8 студзеня 1930 — Ян Гамарнік
• 8 студзеня 1930 — 18 студзеня 1932 — Канстанцін Гей
• 18 студзеня 1932 — 18 сакавіка 1937 — Мікалай Гікала
• 14 сакавіка — 27 ліпеня 1937 — Васіль Шаранговіч
• 27 ліпеня — 11 жніўня 1937, в. а. — Якаў Якаўлеў
• 11 жніўня 1937 — чэрвень 1938, в. а. — Аляксей Волкаў
• 18 чэрвеня 1938 — 7 сакавіка 1947 — Панцеляймон Панамарэнка
• 7 сакавіка 1947 — 3 чэрвеня 1950 — Мікалай Гусараў
• 3 чэрвеня 1950 — 28 ліпеня 1956 — Мікалай Патолічаў
• 28 ліпеня 1956 — 30 сакавіка 1965 — Кірыла Мазураў
• 30 сакавіка 1965 — 4 кастрычніка 1980 — Пётар Машэраў
• 16 кастрычніка 1980 — 11 студзеня 1983 — Ціхан Кісялёў
• 13 студзеня 1983 — 6 лютага 1987 — Мікалай Сьлюнькоў
• 6 лютага 1987 — 28 лістапада 1990 — Яфрэм Сакалоў
• 30 лістапада 1990—1993 — Анатоль Малафееў