Даўмонт
Даўмонт (? — 5 жніўня 1285) — меркаваны вялікі князь літоўскі (канец XIII ст.). На думку гісторыкаў, мог быць сынам і беспасярэднім наступнікам Трайдзеня[1].
| Даўмонт лац. Daŭmont | |
.jpg) | |
| Даўмонт (уяўны партрэт), М. Барвіцкі, 1908 г. | |
| вялікі князь літоўскі | |
| Папярэднік | Трайдзень |
| Наступнік | Будзікід |
| Асабістыя зьвесткі | |
| Нарадзіўся | XIII стагодзьдзе |
| Памёр | 5 жніўня 1285 |
Імя
рэдагаваць- Асноўныя артыкулы: Даўмонт (імя) і Імёны ліцьвінаў
Дамунд або Дамонд (Damundus[2], Damondus) — імя германскага паходжаньня[3][4]. Іменная аснова -даў(г)- (імёны ліцьвінаў Даўгерд, Даўгер, Даўят; германскія імёны Daugaard, Dauharjis, Dowyatt) паходзіць ад гоцкага daug 'годна', бургундзкага daugjis 'здольны, годны'[5][6], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[7] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[8]. Такім парадкам, імя Даўмонт азначае «здольны да гарлівасьці»[4].
Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: Dovmundus (1292 год)[9].
Біяграфія
рэдагавацьУпамінаецца ў Траецкім летапісе і пазьнейшых летапісах, якія на ім грунтуюцца, як князь, што камандаваў буйным нападам ліцьвінаў на воласьці Алешня і іншыя цьвярскога япіскапа Сімяона і загінуў у бітве з аб’яднаным войскам зь Цьверы, Масквы, Волака Ламскага, Таржка, Дзьмітрава, Зубцова і Ржэвы. Тым часам Васкрасенскі летапіс сьцьвярджае, што Даўмонта захапілі ў палон.
Наступнікам Даўмонта быў, магчыма, Будзікід[10].
| Папярэднік Трайдзень |
Вялікі князь літоўскі ?—1285 |
Наступнік Будзікід |
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Пазднякоў В. Даўмонт // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 582.
- ^ Anhang 3 Wörterbuch der gotischen Namen // Köbler G. Gotisches Wörterbuch. — Leiden — Köln, 1989.
- ^ Piel J. M., Kremer D. Hispano-gotisches Namenbuch. Der Niederschlag des Westgotischen in den alten und heutigen Personen- und Ortsnamen der Iberischen Halbinsel. — Heidelberg, 1976. S. 112.
- ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 22.
- ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 112.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Hansisches Urkundenbuch. Bd. 1. — Halle, 1876. S. 378.
- ^ Пазднякоў В. Даўмонт // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 583.
Літаратура
рэдагаваць- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)