Вільгельм
Вільгельм, Вілем, Вілім — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
| Вільгельм лац. Vilhielm | |
| Wilhelm | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Wilo + Helmo |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Вілем, Вілім |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Вільгельм» | |
Паходжаньне
рэдагавацьВільгельм, Вілем або Вілім[1] (Wilhelm, Willem[2]) — імя германскага паходжаньня[3]. Іменная аснова -віл- (імёны ліцьвінаў Вільбут, Вільгейда, Мунтвіл; германскія імёны Willebut, Williheid, Muntwil) паходзіць ад гоцкага wilja 'воля', а аснова -гелм- (-елм-) — ад гоцкага hilms[4], стараверхненямецкага helm 'гелм'[5].
Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Wilim (Wilem, Willem, Wilhelm, Willehelm, Wilam, Wilaham, Wilhalm, Welhelm)[6].
У Прусіі бытавала імя Вілям: Willam (1359 год)[7].
Варыянты імя ў гістарычным крыніцах: на боярина земли Жомоитское Андрушка Вилимовича (25 чэрвеня 1525 году)[8]; присылала к намъ бити чолом арцымагнусовская королева кнежна Маръя, князя Володимерова дочъ, чоловека своего Вилима (люты 1586 году)[9]; его милости пану Вилгелмови Фрыдерихови Тавбе, державцы телшовскому (12 ліпеня 1598 году)[10]; mieszczanie miasta Poniemonskiego. Wilhelm Tornowicz (12 жніўня 1598 году)[11]; Adam Wilimowicz (1621 год)[12]; Michałka Wilimowa (22 студзеня 1624 году)[13]; Я Анна Окгинская Богдановая Вильгельмовая Стеткевичовая, подкоморына Браславская (29 верасьня 1631 году)[14]; по небощику покойномъ его милости пану Вильгельму Стеткевичу Подкоморымъ Браславскимъ (21 студзеня 1636 году)[15]; Wilem Jadwił (15—23 і 20 кастрычніка 1655 году)[16]; Abram Wilamowicz (1667 год)[17]; земенинъ господарский Мартинъ Вилямовичъ оповедалъ и ку уписанью тутъ до книгъ земъскихъ Ошъменьскихъ вечистыхъ покладалъ привилей… бояре замъку Кгераноинъского Янъ а Матысъ и Якубъ Вилямовичове (25 чэрвеня 1677 году)[18]; Andrzej Stanisław Wilamowicz[19], Stanisław Wilamowicz[20] (1690 год); Samuel Wilamowicz Lithuanus (1707 год)[21]; jmp Andrzey Wilimowicz (31 кастрычніка 1713 году, 5 кастрычніка 1714 году)[22][23]; Wilim Wyrwiało Kombulski (1 лютага 1765 году)[24]; Wilim Mozul…. Aloxa Wilim… Samuś, Wilim Dubrowiczowie… Samusia, Michasia, Macieja, Wilima Żurawinkow (1765 год)[25]; Wilim Werza… Tum Grygul Wilima syn (25 сакавіка 1766 году)[26]; Pan Jan Wilhelmowicz Stetkiewicz-Zawierskyi, choruży Orszanski (9 студзеня 1768 году)[27]; Mikołay Semein Wilamowicz (15 траўня 1772 году)[28]; pater Placidus Wilamowicz, filius conventus Giełvanensis (18 траўня 1789 году)[29].
Носьбіты
рэдагаваць- Вільгельм I (900/910—942) — герцаг Нармандыі
- Вільгельм I Заваёўнік (каля 1027—1087) — герцаг Нармандыі і кароль ангельскі з Нармандзкай дынастыі
- Андрушка Вілімавіч — баярын Жамойцкай зямлі, які ўпамінаецца ў 1525 годзе
- Вільгельм Аранскі (1533—1584) — водца паўстаньня ў Нідэрляндах супраць гішпанскага панаваньня, якое паклала пачатак Васьмідзесяцігадовай вайне і прывяло да фармальнай незалежнасьці Нідэрляндаў
- Ян, Матыс і Якуб Вілямавічы — геранёнскія баяры, якія ўпамінаюцца ў 1561 годзе
- Марцін Вілямовіч — ашмянскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1677 годзе
- Казімер, Самуэль, Юры, Крыштоф і Каця Вілімы — жыхары вёсак Жэймаў і Мейлунаў (Браслаўскі павет), якія ўпамінаюцца ў 1759 годзе[30]
- Людвік Вілімовіч — шляхціч Менскага ваяводзтва, які ўпамінаецца ў 1787 годзе[31]
- Георг Вільгельм Фрыдрых Гэгель (1770—1831) — нямецкі філёзаф
- Вільгельм I (1797—1888) — імпэратар Нямеччыны і кароль Прусіі
- Валенці Вільгельм Ваньковіч (1800—1842) — мастак
- Фрыдэрык Вільгельм Радзівіл (1833—1870) — XIII ардынат на Нясьвіжы.
- Антоні Вільгельм Радзівіл (1833—1904) — вайсковы дзяяч Прусіі, генэрал артылерыі
- Вільгельм Стэйніц (1836—1900) — першы афіцыйны чэмпіён сьвету ў шахматах
- Вільгэльм Конрад Рэнтген (1845—1923) — нямецкі фізык
- Вільгельм II (1859—1941) — імпэратар Нямеччыны і кароль Прусіі
- Вілем Мэнгельбэрг (1871—1951) — нідэрляндзкі дырыгент
- Яганэс Вільгельм Енсэн (1873—1950) — дацкі пісьменьнік і паэт, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі ў галіне літаратуры
- Станіслаў Вільгельм Радзівіл (1880—1920) — вайсковы дзяяч
- Альбрэхт Антоні Вільгельм Радзівіл (1885—1935) — перадапошні XVI ардынат на Нясьвіжы
Вілямовічы (Wilamowicz) і Вілімовічы (Wilimowicz) — літоўскія шляхецкія роды з Троцкага павету[32].
Вільгельмовічы (Wilhelmowicz) гербу Грымала — літоўскі шляхецкі род[33], які меў маёнткі ў Віцебскім ваяводзтве[34].
У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналіся сяло Вілімішкі каля Палангі і маёнтак Вілямавічы (Вилямовичи) у Берасьцейскім ваяводзтве[35].
На гістарычнай Вількаміршчыне існуе вёска Вілемішкі, на гістарычным Падляшшы — Вілямаўка.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Усціновіч А. Слоўнік асабовых уласных імён. — Менск, 2011. С. 59.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1602.
- ^ Суперанская А. В. Словарь русских личных имён: Сравнение. Происхождение. Написание. — М.: Айрис-пресс, 2005. С. 64—65.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 147.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 98.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 99, 288.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 117.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 167.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 593 (1585—1604). — Vilnius, 2008. P. 26.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 495.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 497.
- ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 101.
- ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 30. — Витебск, 1903. С. 38.
- ^ Вестник Западной России. Т. 3, 1865. С. 6.
- ^ Вестник Западной России. Т. 4, 1866. С. 2.
- ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 312, 332.
- ^ Błaszczyk G. Herbarz szlachty żmudzkiej. T. 6. — Warszawa, 2016. S. 173.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 229.
- ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 104.
- ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 182.
- ^ Aeltere Universitäts-Matrikeln: I. Universität Frankfurt. Bd. 2. — Leipzig, 1888. S. 276.
- ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 21. — Витебск, 1891. С. 196.
- ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 22. — Витебск, 1891. С. 202.
- ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 31. — Витебск, 1903. С. 42.
- ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 31. — Витебск, 1903. С. 314, 328, 352, 391.
- ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 35. — Вильна, 1910. С. 150.
- ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 30. — Витебск, 1903. С. 45—46, 53.
- ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 35. — Вильна, 1910. С. 201.
- ^ Memoriale Fratrum Minorum Conventualium Vilnensium (1702—1832). — Vilnae, 2020. P. 208.
- ^ Яўген Анішчанка, Гудишки инвентарь 1759 г. Браславский повет, Архіў гісторыка Анішчанкі, 13 ліпеня 2018 г.
- ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Минского воеводства на сеймике 1787 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 23 сьнежня 2016 г.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 444.
- ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты
- ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 5. — Rzeszów, 2001. S. 361.
- ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 143, 155.