Вікінт (? — каля 1253) — літоўскі князь, які ў мірнай умове 1219 году разам з Гердзівілам называецца «жамойцкім князем».

Вікінт
Вікінт (уяўны партрэт), 1578 г.
Вікінт (уяўны партрэт), 1578 г.
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся XIII стагодзьдзе
Памёр каля 1253
Дзейнасьць арыстакрат

Імя рэдагаваць

Асноўны артыкул: Вікінт (імя)

Імя Вікінт зьмяшчае той жа фармант (-віг-), што і германскае імя Віганд (найбольш вядомы — Віганд з Марбургу)[1].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Вікінт складаецца з двух фармантаў: другі фармант -кінт- паходзіць ад гоцкага і германскага kinds 'дзіцё, род', тым часам першым фармантам можа быць -віг-, які паходзіць ад гоцкага і германскага wigs 'вайна, бойка', або -віт-, які паходзіць ад гоцкага wit 'веда, розум, закон'[2]. Такім парадкам, імя Вікінт азначае «дзіцё бітвы» (віг + кінт) або «дзіцё мудрасьці» (віт + кінт), у другім выпадку яно цалкам адпавядае германскаму імю Witikind (Witikint)[3].

Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: Выкынтъ (умова 1219 году); со Выконтомъ… пославшима Выкыньта… со Выкынтомь… ко воуеви своемоу Выкынтови… Выкинтовъ именемь Твиреметь (Галіцка-Валынскі летапіс).

Біяграфія рэдагаваць

 
Помнік князю Вікінту ў Цьверымеце

Першы ўпамін пра князя Вікінта датуецца 1219 годам, калі ён разам зь іншымі літоўскімі князямі браў удзел у падпісаньні міру з Галіцка-Валынскім княствам. Ён і Гердзівіл называюцца ў гэтай умове «жамойцкімі князямі»:

  Въ лѣт 6723. Б(о)жиимъ повелениемъ прислаша кнѧзи Литовьскии к великои кнѧгини Романовѣ и Данилови и Василкови, миръ дающе. Бѧхоу же имена Литовьскихъ кнѧзеи: се старѣшеи Живинъбоудъ · Давъѧтъ · Довъспроункъ · братъ его Мидогъ · брат · Довьяловъ · Виликаилъ. А Жемотьскыи: кнѧз Ерьдивилъ · Выкынтъ. А Роушьковичев: Кинтибоуть · Вонибоут · Боутовить · Вижѣикъ и с(ы)н его Вишлии · Китении · Пликосова. А се Боулевичи: Вишимоут, егоже оуби Миндого тъ и женоу его поѧлъ и братью его побилъ · Едивила · Спроудѣика. А се кнѧзи из Дяволтвы: Юдьки · Поукѣикъ · Бикши · Ликиикъ. Си же вси миръ даша кн(я)зю Данилови и Василкоу, и бѣ землѧ покоина.  

Галіцка-Валынскі летапіс[4]

Усходняя частка Жамойці, якой кіраваў Гердзівіл, падтрымлівала літоўскага князя Міндоўга, тым часам як заходняя частка, якой кіраваў Вікінт, была варожай да Міндоўга.

Быў дзядзькам (вуем) пляменьнікаў Міндоўга Таўцівіла і Гедзівіда, г.зн., сястра Вікінта была жонкай Даўспрунга — бацькі Таўцівіла і Гедзівіда[5].

У 1248 годзе Міндоўг паслаў Вікінта і сваіх пляменьнікаў (па мячы) Таўцівіла і Гедзівіда ў выправу на Смаленск. Выправа пачалася ўдала, але ў 1249 годзе ў бітве каля Зубцова літоўскае войска пацярпела паразу. Даведаўшыся пра гэта, Міндоўг надумаў адабраць уладаньні князёў.

Вікінт, Таўцівіл і Гедзівід мусілі бегчы да мужа сястры Таўцівіла князя галіцка-валынскага Данілы Раманавіча. У 1250 годзе супернікам Міндоўга ўдалося ўтварыць моцную кааліцыю, куды ўвайшлі войскі Лівонскага ордэну і Галіцка-Валынскага княства[6]. «Срэбрам і шматлікімі падарункамі» Вікінт пераканаў ваяваць супраць Міндоўга яцьвягаў і палову Жамойці.

Разам з тым, Міндоўгу ўдалося разьяднаць кааліцыю, скіраваную супраць яго. Яму ўдалося вывесьці з вайны Ордэн, прыняўшы каталіцкі хрост і аддаўшы зямлі паўночных балтыйскіх плямёнаў (куршы, зэмгалы ды іншых) у рукі крыжакоў[7].

Прыкладна ў 1253 годзе Вікінт памёр, Таўцівіл мусіў зноў бегчы да Даніла Галіцкага, кааліцыя распалася, а Міндоўг прыняў тытул караля Літвы.

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 20.
  2. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17—18.
  3. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 20.
  4. ^ Договор литовских князей с Галицко-Волынским княжеством (1219), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  5. ^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 143.
  6. ^ Насевіч В. Л. Пакаленне першае: Міндоўг (1230-я — 1250-я гады) // Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: Падзеі і асобы. — Менск, 1993.
  7. ^ Sužiedėlis S. Tautvilas // Encyclopedia Lituanica.

Літаратура рэдагаваць