Войшвіл або Вайшвілт[1] (? — 1370)  — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, трымаў Лагойскае княства.

Войшвіл
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся не пазьней за 1340
Памёр 1370(1370)
Бацькі Кейстут (?)
Дзейнасьць арыстакрат

Магчыма, яго ўладваньнем былі Вайшвільцы (упамінаюцца як Waysevilte у 1372 годзе) каля Панявежу.

Імя рэдагаваць

Асноўны артыкул: Войшвіл (імя)

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, фармант -войш- паходзіць ад гоцкага і бургундзкага waiþs 'паляваньне', гоцкага waiþja 'паляўнічы', а фармант -віл- (усходнегерманскія імёны Willimeres, Badvila) — ад гоцкага wilja 'воля'[2]. Такім парадкам, імя Войшвіл азначае «воля паляваньня»[3].

У выпадку напісаньня імя як Войшвілт, другім фармантам выступае -вілт- (-вільд-) (гоцкія імёны Arvildis, Savildi, Vivildus), які тлумачыцца ад гоцкага wilþeis 'дзікі'[2]. Адпаведна, імя Войшвілт азначае «дзікае паляваньне»[3].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Woyszwylt (14 жніўня 1358 году)[4], Wayseuilt (7 лістапада 1367 году)[5], Wezewilte, nobilis satrapa (1370 год)[6].

Біяграфія рэдагаваць

Магчыма, сын вялікага князя літоўскага Кейстута (паводле храніста XV стагодзьдзя Яна Длугаша).

Разам з Рытам трымаў Лагойскае княства. У 1358 годзе браў удзел у вызначэньня граніцы з Мазоўшам, а таксама ў падрыхтоўцы ўмовы 1367 году, дзе рэглямэнтавалася граніца паміж ВКЛ і Тэўтонскім ордэнам у Інфлянтах[7].

Паводле Хронікі Вартбэрга, загінуў у 1370 годзе пры адступленьні літоўскага войска па паразе пад Рудавай.

Мова і культура рэдагаваць

Асноўныя артыкулы: Ліцьвіны і Русіны

У лацінскім акце разьмежаваньня, выдадзеным у Горадні 13 жніўня 1358 годзе князямі Кейстутам, Патрыкеем і Войшвілтам і баярамі Айкшам, Алізарам і Васком Кірдзеевічамі, ужываюцца трансьлітараваныя ў лаціну «гутарковыя» назвы памежных пунктаў «Каменны брод» (in vulgari a Kamyoni brod) і «вусьце вялікай стругі» (uscze welikey strugi)[8]. Гэта адпавядае многім іншым тагачасным лацінскім граматам літоўскіх князёў і баяраў, дзе з азначэньнем «народны» («гутарковы») падаваліся менавіта беларускія словы[9].

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Пазднякоў В. Лагойск // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 177.
  2. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  3. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21.
  4. ^ Kodeks dyplomatyczny Księstwa Mazowieckiego. — Warszawa, 1863. S. 73.
  5. ^ Договор между Тевтонским орденом в Ливонии и ВКЛ о пограничном режиме на реке Двине (1367), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  6. ^ Scriptores rerum Prussicarumю Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 96.
  7. ^ Ліцкевіч А. Гародня і Гарадзенскі рэгіён у другой палове XIII—XIV ст. назва і межы // Гарадзенскі палімпсест 2012. Людзі даўняй Гародні. XV—XX стст. / Пад рэд. А. Смаленчука, Н. Сліж. — Шаблён:Гародня (Гродна), 2013. С. 25.
  8. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 62.
  9. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 39—46.

Літаратура рэдагаваць