Андрэй Андрэевіч Каляда

беларускі тэатразнаўца, літаратуразнаўца

Андрэ́й Андрэ́евіч Каляда́ (3 чэрвеня 1940, вёска Панямонь, Наваградзкі раён Баранавіцкай вобласьці — 13 кастрычніка 2022[1]) — беларускі літаратуразнавец, тэатразнавец, пэдагог. Кандыдат пэдагагічных навук (1975). Прафэсар (1993).

Андрэй Андрэевіч Каляда
Дата нараджэньня 3 чэрвеня 1940(1940-06-03)
Месца нараджэньня Сьцяг Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі вёска Панямонь, Наваградзкі раён Баранавіцкай вобласьці
Дата сьмерці 13 кастрычніка 2022(2022-10-13) (82 гады)
Месца сьмерці
Месца вучобы Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут
Занятак перакладнік, літаратуразнаўца, тэатразнавец, пэдагог, прафэсар унівэрсытэту, літаратар
Навуковая сфэра літаратуразнаўства
Месца працы
Навуковая ступень кандыдат пэдагагічных навук[d] (1975)
Дзеці Натальля Каляда[d]
Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Каляда.

Жыцьцяпіс

рэдагаваць

У вайну сям’я была вымушаная пераехаць са спаленай нацыстамі вёскі ў Наваградак.

Навучаўся ў наваградзкай школе №1 імя Адама Міцкевіча. Пасьля школы ўладкаваўся на машынабудаўнічы завод імя Кірава ў Горлаўцы (Украінская ССР)[2], дзе вёў драматычныя гурткі, сьпяваў у хоры, танчыў, займаўся боксам.

Пасьля паступіў у Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут (скончыў у 1962). Працаваў у тэатры імя Я. Купалы, выкладаў у Менскім пэдагагічным і Беларускім тэатральна-мастацкім інстытутах. Кандыдацкая дысэртацыя па тэме «Выпрацоўка ўменьня выразнага чытаньня ў студэнтаў-філёлягаў: (на матэрыяле беларускай літаратуры)» (1974). Прарэктар, пасьля выкладчык катэдры сцэнічнае мовы Беларускай акадэміі мастацтваў (1989—2008). Прафэсар (1993)[3].

Дзейнасьць

рэдагаваць

Дасьледаваў праблемы майстэрства вуснай мовы, мэтодыку навучаньня выразнаму чытаньню; аўтар навучальных і мэтадычных дапаможнікаў для студэнтаў і настаўнікаў.

Пераклаў на беларускую мову творы Ф. Дастаеўскага, І. Буніна, У. Набокава, А. Салжаніцына, Б. Пастарнака, В. Астаф’ева.

Выканаў аўдыёзапісы раманаў Івана Мележа «Людзі на балоце», «Подых навальніцы»; Уладзімера Караткевіча «Чорны замак Альшанскі», «Каласы пад сярпом тваім», «Дзікае паляваньне караля Стаха», «Хрыстос прызямліўся ў Гародні»; Уладзімера Арлова «Сны імпэратара»; Міколы Ермаловіча «Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае»; аповесьці Вольгі Іпатавай «Прадслава».

Дачка ― Натальля Халезіна, разам з мужам Мікалаем Халезіным ― стваральнікі Беларускага свабоднага тэатру, пражываюць у Вялікабрытаніі[4].

Бібліяграфія

рэдагаваць
  • Выразнае чытанне: Вучэбны дапаможнік для ВНУ (1970)
  • Выразнае чытанне сатырычных вершаў, баек і драматычных твораў [Камплект]: [вучэбны дапаможнік для філалагічных факультэтаў вышэйшых навучальных устаноў] (1973)
  • Тэхніка мовы лектара: (Дыханне, голас, дыкцыя): [Метадычны дапаможнік] (1976)
  • Квітней, Радзіма. Красуй, жыццё: зборнік для мастацкага чытання / Міністэрства культуры БССР, Рэспубліканскі Дом народнай творчасці (1978)
  • Расказванне і чытанне ў дзіцячым садзе: дапаможнік для работнікаў дашкольных устаноў (1978)
  • Практикум выразительного чтения: учебное пособие; Министерство просвещения БССР, Минский государственный педагогический институт (1979)
  • Голас партыі ― голас міру: зборнік для мастацкага чытання / Рэпертуарна-рэдакцыйная калегія Упраўлення культасветустаноў Міністэрства культуры БССР, Рэспубліканскі навукова-метадычны цэнтр народнай творчасці і культурна-асветнай работы; [укладальнік А. А. Каляда] (1986)
  • Выразнае чытанне: Вучэб. дапам. для студэнтаў філалагічных фак. пед. ін-таў (1989)
  • Мастацкае чытанне ў школе: 5―11-я класы: кніга для настаўніка (1992)
  • Сцэнічная мова: Навучальны дапаможнік (1993)
  • Слоўнік акцёра і рэжысёра (1995)
  • Беларускае літаратурнае вымаўленне: практыкум па дыкцыі і арфаэпіі (2006)
  • Сцэнічная мова : вучэбна-метадычны дапаможнік для студэнтаў спецыяльнасці «Акцёр» (2006)
  • Будзьма, Жываслоў! (2015)

Пераклады

рэдагаваць
  • Фёдар Дастаеўскі. Аповесці. Апавяданні (2002)
  • Фёдар Дастаеўскі. Выбраныя творы (2004)
  • Лялечны дом: п’есы замежных драматургаў (2006)
  • Барыс Пастарнак. Доктар Жывага (2011).
  • Міхаіл Шолахаў. Лёс чалавека)2011)
  • Аляксандр Салжаніцын. Адзін дзень Івана Дзянісавіча (2011)
  • Расповяды пра Каханне…: Любоў, Любасць, Любошчы: [апавяданні і аповесці рускіх і савецкіх класікаў] (2012)
  • Іван Бунін. Акаянныя дні (2013)
  • Фёдар Дастаеўскі. Д’яблы: раман з трох частак (2013)
  • Андрэй Платонаў. Чэвенгур (2014)
  1. ^ Памёр Андрэй Каляда, прафэсар Акадэміі мастацтваў, спэцыяліст у беларускім сцэнічным вымаўленьні, Радыё Свабода, 13-10-2022
  2. ^ Ільніцкі, Кірыла (11 чэрвеня 2010) Андрэй Каляда: «Я буду рабіць сваю справу». Хартыя’97Праверана 15 ліпеня 2016 г.
  3. ^ Прафесара Андрэя Каляду звольнілі за супрацоўніцтва са «Свабодным тэатрам». Хартыя’97 (11 сьнежня 2008). Праверана 15 ліпеня 2016 г.
  4. ^ Bulakhava, Vika (4 лютага 2016) Смысл существования Николая Халезина (рас.) Entertainment. Russian Chicago. Праверана 15 ліпеня 2016 г.

Літаратура

рэдагаваць