Аляксандар Юльян Міцкевіч
- Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Міцкевіч.
Аляксандар Юльян Міцке́віч (польск. Aleksander Julian Mickiewicz; 1801, Наваградак[a][1]. Наваградзкага павету Гарадзенскай губэрні, Расейская імпэрыя — 16 лістапада 1871, Кобрынь, Кобрынскі павет, Гарадзенская губэрня — юрыст, прафэсар права, малодшы брат Адама Міцкевіча.
| Aleksander Julian Mickiewicz | |
 Аляксандар Міцкевіч | |
 Герб «Порай» | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 11 жніўня 1801 |
| Памёр | 16 лістапада 1871 (70 гадоў) |
| Пахаваны | |
| Род | Міцкевічы |
| Бацькі | Мікалай Міцкевіч Барбара з Маеўскіх |
| Жонка | Тэрэза Тэраевіч |
| Дзеці | Марыя Аляксандраўна Міцкевіч (Сьвянціцкая), Францішак Міцкевіч |
| Рэлігія | рыма-каталік |
| Дзейнасьць | юрыст |
Паходжаньне
рэдагавацьБацька Аляксандра Мікалай выводзіў сваё паходжаньне са шляхецкага роду Рымвідаў-Міцкевічаў гербу «Порай», заснавальнікам якога нібыта быў літоўскі баярын Рымвід[2]. Брат Аляксандра Адам Міцкевіч пісаў аб баярыне Рымвідзе ў сваёй «Гражыне». Аднак дваранства Рымвідаў-Міцкевічаў не было прызнана й зацьверджана ў Расейскай імпэрыі, бо Міцкевічы не прадставілі слушных доказаў[3]. Маці паэта, Барбара, якая мела сястру-блізьніцу Марыяну, нарадзілася ў 1768 годзе[4], паходзіла з роду Маеўскіх гербу «Стары конь», у Наваградзкім ваяводзтве вядомым зь сярэдзіны XVII ст. Яе бацькамі былі Матэвуш Маеўскі, які пад канец жыцьця быў эканомам у маёнтку Чомбраў, які належаў Вузлоўскім, і Кацярына-Ганна з Арэшкаў, дачка наваградзкага ротмістра Юзэфа Арэшкі.
Жыцьцяпіс
рэдагавацьПачатковую адукацыю атрымаў у Навагрудзкай дамініканскай школе. У 1823 годзе з адзнакай закончыў юрыдычны факультэт Віленскага ўнівэрсытэту. У час студэнцтва актыўна ўдзельнічаў у таварыстве філярэтаў, за што быў арыштаваны й у лістападзе 1823 году — красавіку 1824 году адбываў зьняволеньне ў кляштары францысканцаў у Вільні. Адзін год працаваў у канцылярыі лясных справаў Валынскай губэрні. У 1825 годзе ўдасканальваў юрыдычную адукацыю ў Пецярбурскім і Маскоўскім унівэрсытэтах, дзе быў узнагароджаны як лепшы студэнт і ў 1826 годзе атрымаў званьне «Магістар заканадаўчага й царкоўнага права». Шэсьць гадоў быў выкладчыкам рымскага й літоўска-польскага права ў Крамянецкім ліцэі (Украіна). У год адкрыцьця Кіеўскага ўнівэрсытэту Сьвятога Ўладзіміра абраны сябрам навуковай рады й прафэсарам рымскага права ўнівэрсытэту[b]. Са студзеня 1838 году — прафэсар і дэкан юрыдычнага факультэту Харкаўскага ўнівэрсытэту. У жніўні 1858 году сышоў на пэнсыю.
Каля 1859 г. вярнуўся ў Літву з намерам набыць (а дакладней — выкупіць) фальварак Завосьсе альбо фамільны дом у Наваградку, канфіскаваны падчас рэпрэсый за ўдзел старэйшага брата Францішка ў Лістападаўскім паўстаньні. Пляны Аляксандра не зьдзейсьніліся, таму ён выкупіў невялікі маёнтак Губэрня пад Кобрынам, дзе пражыў больш 10 гадоў. Там ён працягваў займацца гісторыка-літаратурнай дзейнасьцю. У перапынках паміж гаспадарчымі справамі рыхтаваў да друку навуковыя працы «Энцыклапедыя права» і «Курс рымскага права». Выдаў у Варшаве вучэбны дапаможнік па «Літоўскім Статуце» — «Пра ўплыў рымскага права на літоўска-польскае й маскальскае заканадаўства». Публікаваў артыкулы «Пра побыт і этнаграфію сялян Кобрынскага павета». За гады жыцьця на Кобрыншчыне сям’ю Міцкевічаў неаднойчы наведвалі пляменьнікі — дзеці Адама Міцкевіча — Уладзіслаў (упершыню наведаў Кобрын у 1861), Марыя (у 1862), пазьней — Юзэф.
Аляксандар Міцкевіч перажыў свайго старэйшага брата Адама на 16 гадоў. Высока цаніў яго як паэта. Сабраў велізарную бібліятэку ў памяць брата й перадаў у Кобрынскі хрысьціянскі храм і Варшаўскую Акадэмію навук. Публікаваў артыкулы «Пра побыт і этнаграфіі сялян Кобрынскага павета».
Памёр Аляксандар Міхайлавіч Міцкевіч 16 лістапада 1871[c] году й пахаваны на старых кобрынскіх могілках каля Петра-Паўлаўскай царквы.
Сям’я
рэдагавацьУ 1847 годзе ажаніўся з Тэрэзай Тэраевіч, у шлюбе зь якой мелі дачку дачку Марыю Міцкевіч, у замужніцтве — Сьвянціцкая й сына Францішака. Сын Францішак стане ўдзельнікам Студзеньскага паўстаньня й прыхільнікам Рамуальда Траўгута, пасьля ён пабраўся шлюбам у ўдавой Рамуальда Траўгута Антанінай Касьцюшка.
Ушанаваньне памяці
рэдагавацьЗахаваўся помнік на сямейнай магіле Міцкевічаў, дзе пахаваны Аляксандар, яго жонка Тэрэза і сын Францішак. Помнік уяўляе сабой вэртыкальную кампазыцыю зь фігурай анёла з крыжам, абвітым кляновай галінкай. Статуя была выраблена па праекце Андрэя Прушынскага з Варшавы.
Заўвагі
рэдагаваць- ^ Зь ліста Аляксандра Міцкевіча да Францішка Міцкевіча 1860 году: У сваім лісьце ты сумняешся наконт месца нараджэньня брата нашага Адама і выказваеш здагадку пра Літоўку. Мушу таму растлумачыць пра гэта падрабязна. Пытаньне пра месца нараджэньня ўзьнікла з таго, што Бёлт, пакупнік нашага дому, хоча дзеля спэкуляцыі хоча выказаць здагадку, што Адам нарадзіўся ў камяніцы, каб там паставіць помнік і каб ён меў карысьць ад наведвальнікаў, а то і ўвогуле мог прадаць гэтае месца грамадзянам за вялікую суму... Калі ты, будучы старэйшым, ужо навучаўся ў школе, і я доўга сядзеў каля маці, я быў сьведкам яе найбольш сяброўскіх размоваў са старэйшымі жанчынамі, і ўсе дэталі ўрэзаліся ў маю памяць, і многія зь іх пазьней былі пацьверджаны другімі крыніцамі, у тым ліку й месца, дзе жылі нашы бацькі й дзе мы нарадзіліся. Ты нарадзіўся ў доме Дабравольскай, на базыльскім завулку; я ў доме Камінскіх, двое малодшых у доме Дэнейноўскіх, на вуліцы Жыдоўскай. Адам, аднак, нарадзіўся ў Завосьсі.
- ^ Стаў першым прафэсар права ў Кіеўскім унівэрсытэце.
- ^ На надмагільным помніку пазначана: 4 (16) лістапада 1871 году.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Aleksander Mickiewicz Wybór listów Adama Mickiewicza. — Krakow: Spółka wydawnicza Polska, 1899. — С. 241. — 292 с.
- ^ Tomas Venclova Vilniaus vardai. — Vilnius: R. Paknio leidykla, 2017. — С. 134. — 448 с. — ISBN 978-995-57367-21
- ^ Сяргей Рыбчонак. Рыбчонак С. Радавод Адама Міцкевіча: новыя факты і старыя загадкі // Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego nowej serii / Red. S.Górzyński / T. XI (XXII). — Warszawa: DIG, 2012. — S.61-74..
- ^ Сяргей Рыбчонак. Рыбчонак С. Радавод Адама Міцкевіча: новыя факты і старыя загадкі // Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego nowej serii / Red. S.Górzyński / T. XI (XXII). — Warszawa: DIG, 2012. — S.61-74..
Літаратура
рэдагаваць- Franciszek Mickiewicz Pamiętnik Franciszka Mickiewicza. — Lwów [etc.]: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923. — С. 78.
- Мііцкевіч Юльян Аляксандр // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2000. — Т. 10. — С. 489—490.
- Міцкевіч Юльян Аляксандр // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 1999. — Т. 5. — С. 218.
- Міцкевіч Юльян Аляксандр // Памяць. Кобрынскі раён : гісторыка-дакументальная хроніка. — Мінск, 2002. — С. 64. — (Лёсам звязаны з Кобрыншчынай).
- Міцкевіч Юльян Аляксандр // Людзі навукі нашага краю : біябібліяграфічны даведнік з серыі «Імёны на карце Кобрыншчыны» / ДУК «Кобрынская раённая цэнтралізаваная бібліятэчная сістэма», цэнтральная раённая бібліятэка, аддзел абслугоўвання і інфармацыі; склад. : С. Д. Курачук, Л. С. Дардзюк. — Кобрын, 2017. — С. 102—104.
- Помнік на магіле сям’і Міцкевічаў каля Петрапаўлаўскай царквы // Захавальнікі гісторыі роднага краю : турыстычна-бібліяграфічны даведнік / Кобрынская раённая цэнтралізаваная бібліятэчная сістэма, цэнтральная раённая бібліятэка, аддзел абслугоўвання і інфармацыі; склад. :
- С. Д. Курачук, Л. С. Дардзюк. — Кобрын, 2016. -С. 152—153 : каляр. фота.
- 215 гадоў з дня нараджэння Ю. А. Міцкевіча (1801) // Зводны Каляндар дат і падзей Кобрыншчыны : краязнаўча-бібліяграфічны каляндар на 2016—2020 гг. / Кобрынская раённая цэнтралізаваная бібліятэчная сістэма, цэнтральная раённая бібліятэка, аддзел абслугоўвання і інфармацыі; склад. : С. Д. Курачук, Л. С. Дардзюк. — Кобрын, 2018. — С. 14.
- Zofia Makowiecka, Mickiewicz Julian Aleksander (1801—1871) w Polski Słownik Biograficzny, — Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1975, tom XX/…, zeszyt 8…, s. 706.
- І. Дуда, С. Ткачов. Міцкевич Олександр / Тернопільський енциклопедичний словник : у 4 т. / редкол.: Г. Яворський та ін. — Тернопіль : Видавничо-поліграфічний комбінат «Збруч», 2005. — Т. 2 : К — О. — С. 538. — ISBN 966-528-199-2.
- Денисюк, О. Александру Мицкевичу 210 лет / Ольга Денисюк // Кобрин-информ. — 2012. — 5 января. — C. 6.
- В 2011 году исполнилось 210 лет со дня рождения человека, чьё имя связано с историей Кобрина.
- Шевченко, А. Памятник Александру Мицкевичу в Кобрине / Алла Шевченко // Кобрин-информ. — 2007. — 19 апреля. — С. 14.
- Агеявец, А. М. Маршрутны ліст экскурсійнай паездкі па славутых мясцінах Адама Міцкевіча / А. М. Агеявец // Народная асвета. — 2005. — № 11. — С. 68.
- Адзін з маршрутаў — г. Кобрын, помнік брату пісьменніка — Ю. А. Міцкевічу.
- Климец, М. Младший брат Адама Мицкевича / Михаил Климец // Заря. — 2002. — 9 апреля.
- А. М. Мицкевич прожил на Кобринщине более 10 лет.
- Сущук, А. Сближение литератур — сближение народов / А. Сущук // Кобрынск веснік. — 1997. — 6 снежня. — С. 2.
- Упоминается брат Адама Мицкевича — А. Мицкевич, живший в Кобрине.
Вонкавыя спасылкі
рэдагавацьКрыштап Міцкевіч───────┐
├──Ян Міцкевіч──────────┐
Хрысьціна Закржэўская──┘ │
├──────Якуб Міцкевіч──┐
?──────────────────────┐ │ │
├──Марыяна Лешчылоўская─┘ │
?──────────────────────┘ │
├─Мікалай Міцкевіч─┐
Стэфан Пянкальскі──────┐ │ │
├──Ян Пянкальскі────────┐ │ │
Гелена Цадроўская──────┘ │ │ │─Францішак Міцкевіч
├──Тэадора Пянкальская┘ │
Ян Крыштап Краінскі────┐ │ │
├──Зузана Краінская─────┘ │
Кацярына Барымоўская───┘ │
Маеўскі────────────────┐ │─Адам Міцкевіч
├──Міхал Маеўскі────────┐ │
?──────────────────────┘ │ │
├──Матэвуш Маеўскі─────┐ │
?──────────────────────┐ │ │ │
├──Багуміла Вольская────┘ │ │─Аляксандар Міцкевіч
?──────────────────────┘ │ │
├─Барбара Маеўская┘
Мэльхіёр Арэшка────────┐ │
├──Юзэф Арэшка──────────┐ │
Пэтранэла Сянкевіч─────┘ │ │
├──Ганна Арэшка────────┘
Юзэф Эйдзятовіч────────┐ │
├──Зузана Эйдзятовіч────┘
Тэрэза Астроўская──────┘