Алена Мазанік

	Алена Мазанік
	22 сакавіка 1914 — 7 красавіка 1996
Мянушка	Галіна
Месца нараджэньня	Паддзягцярня, Пухавіцкая воласьць, Ігуменскі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
Месца сьмерці	Менск, Беларусь
Частка	партызанская брыгада «Дзіма»
Сувязі	Марыя Восіпава
	Алена Мазанік у Вікісховішчы

Алена Рыгораўна Мазанік (22 сакавіка (4 красавіка) 1914 — 7 красавіка 1996) — савецкая выведніца, непасрэдная выканаўца зьнішчэньня генэральнага камісара Беларусі Вільгельма Кубэ. Герой Савецкага Саюзу (1943).

Жыцьцяпіс

Нарадзілася ў шматдзетнай сям'і ў вёсцы Паддзягцярня Пухавіцкай воласьці (Ігуменскі павет). Скончыла 6 клясаў школы ў Блужы. У 17 гадоў уладкавалася афіцыянткай у сталовую Савета народных камісараў Беларускай ССР. Неўзабаве выйшла замуж за кіроўцу Браніслава Антонавіча Тарлецкага, які працаваў у Народным камісарыяце ўнутраных справаў Беларускай ССР^[1].

Улетку 1941 году ў выніку нямецкага ўварваньня ў Савецкі Саюз згарэў дом, у якім яна жыла, а муж эвакуяваўся на ўсход. На прапанову нямецкага афіцэра ўладкавалася прыбіральніцай у вайсковую часьць. Пазьней перавялася працаваць афіцыянткай на фабрыку-кухню, зь якой у казіно для афіцэраў, якое адчыніў Генэральны камісарыят Беларусь. На пачатку чэрвеня 1943 году паступіла на працу ў 3-павярховы асабняк генэральнага камісара Вільгельма Кубэ на 18 пакояў паводле парады яго ад'ютанта Ота Вільдэнштайна. Працавала на 3-м паверсе, дзе месьціўся працоўны кабінэт. Жыла на вуліцы Алаізы Пашкевіч, д. 9^[1].

У 1948 годзе скончыла Найвышэйшую рэспубліканскую партыйную школу пры ЦК КПБ. У 1952 годзе скончыла Менскі дзяржаўны пэдагагічны інстытут і да 1960 году працавала намесьніцай кіраўніка Фундамэнтальнай бібліятэкі Акадэміі навук Беларускай ССР. У 1958 годзе «Беларусьфільм» выпусьціў фільм «Гадзіньнік спыніўся апоўначы» паводле матываў забойства Кубэ. У 1980 годзе атрымала годнасьць заслужанай працаўніцы культуры Беларусі. У 1981 годзе выдала кнігу «Помста».

Забойства Вільгельма Кубэ

На пачатку верасьня 1943 году ў вёцы Янушкавічы (Лагойскі раён) камандзір выведвальна-дывэрсійнай групы партызанскай брыгады «Дзіма» Пётар Трашкоў навучыў Марыю Восіпаву ставіць міну на баявы зарад, каб замінаваць ложак. У доме Пятра і Фёклы Вярбіцкіх з памагатым камандзіра атрада Сяргеем Хрэнавым распрацавалі спосаб дастаўкі мінаў у Менск. Міну ўклалі ў кошык з брусьніцамі, які прынесла зь лесу суседзкая дзяўчынка Надзея Бялькевіч. На ягады вырашылі пакласьці паўдзясятак яек, каб пару зь іх разьбіць і тым адахвоціць немцаў на кантрольна-прапускным пункце ад адбіраньня тых ягадаў^[1].

3 верасьня Восіпава пазнаёмілася ў Менску з Валянцінай Шуцкай, якая была сястрой Алены Мазанік. 20 верасьня 1943 году Восіпава прынесла міну на кватэру Мазанік, дзе растлумачыла, як ёй карыстацца. У ноч на 21 верасьня Мазанік і Шуцкая зарадзілі міну, бо гадзіньнікавы мэханізм меў спрацаваць праз содні ў часе сну Кубэ. А палову на 7-ю гадзіну раніцы Мазанік паклала загорнутую ў насоўку міну ў сваю сумку і пайшла на працу ў асабняк Кубэ. Пасьля таго, як а 10-й гадзіне Кубэ выйшаў з дома на працу, зайшла ў яго спальню на 2-м паверсе і падклала зараджаную міну пад спружыны матраца. Затым спаслалася на выправу да зубніка з дазволу гаспадыні Аніты і сышла з працы. Тым часам, Восіпава загадзя дамовілася з шафёрам адвезьці Мазанік і Шуцкую ў партызанскі атрад за горад. Апоўначы адбыўся выбух міны, у выніку якога Вільгельм Кубэ загінуў^[1].

У кастрычніку 1943 году ў Маскве пра абставіны падрыву Мазанік распыталі народны камісар дзяржаўнай бясьпекі СССР Усевалад Мяркулаў, ягоны намесьнік Багдан Кабулаў і начальнік выведвальнай управы Генэральнага штабу Чырвонай арміі Фёдар Кузьняцоў. Па выніках справаздачы 29 кастрычніка атрымала годнасьць Героя Савецкага Саюзу і ордэн Леніна. 1 ліпеня 1945 году ў газэце «Зьвязда» выйшаў артыкул Т. Міхайлава «Па прыгаворы народа», у якім упершыню назвалі поўныя імёны Алены Рыгораўны Мазанік і Марыі Барысаўны Восіпавай як выканаўцаў забойства Кубэ^[1].

11 лістапада 1967 году супрацоўнікі партыйнага архіва Інстытуту гісторыі партыі пры Цэнтральным камітэце Камуністычнай партыі Беларусі паведамілі 1-му сакратару ЦК КПБ Пятру Машэраву пра заключэньне кіраўніка бэрлінскай камісіі Бэндорфа аб забойстве Кубэ 22 верасьня 1943 году. Заключэньне знайшлі ў Кіеве (Украінская ССР) сярод набытых у ЗША мікрафільмаў. З заключэньня стала вядома пра ўдзел у падрыхтоўцы падрыву, разам з Мазанік і Восіпавай, Марыі Дубровай, Георгія Кулікова і Галіны Ліпскай^[1].

Памяць

У Менску па вуліцы Пашкевіч, д. 9 усталяваная памятная дошка са словамі: «У гэтым доме жыла ўдзельніца Менскага антыфашысцкага падпольля ў часы Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюзу, заслужаны работнік культуры БССР Алена Рыгораўна Мазанік»^[1].

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Яўген Бараноўскі. Хто спыніў гадзіньнік апоўначы // Зьвязда : газэта. — 10 траўня 2014. — № 85 (27695). — С. 4. — ISSN 1990-763x.

Гэта — накід артыкула пра біяграфію асобы. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[а-1] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Яўген Бараноўскі. Хто спыніў гадзіньнік апоўначы // Зьвязда : газэта. — 10 траўня 2014. — № 85 (27695). — С. 4. — ISSN 1990-763x.

[1]