Адыгея
Рэспу́бліка Адыге́я (па-адыгейску: Адыгэ Республик; па-расейску: Республика Адыгея) — суб’ект Расейскае Фэдэрацыі, уваходзіць у склад Паўднёвае фэдэральнае акругі. Сталіца — горад Майкоп. Мяжуе з Краснадарскім краем. Створаная 27 ліпеня 1922 году.
| Рэспубліка Адыгея | |
| адыг. Адыгэ Республик рас. Республика Адыгея | |
 |  Сьцяг |
| Гімн | Гімн Адыгеі |
|---|---|
| Агульныя зьвесткі | |
| Краіна | Расея |
| Статус | рэспубліка |
| Уваходзіць у | Паўднёвую фэдэральную акругу |
| Адміністрацыйны цэнтар | Майкоп |
| Улучае | 7 раёнаў, 2 мескія акругі |
| Найбольшы горад | Майкоп |
| Іншыя буйныя гарады | Майкоп, Ябланоўскі, Энем, Гіягінская, Адыгейск, Ханская, Тульскі |
| Дата ўтварэньня | 27 ліпеня 1922 (як Чаркеская (Адыгейская) аўтаномная вобласьць) 24 жніўня 1922 (як Адыгейская (Чаркеская) аўтаномная вобласьць) 13 жніўня 1928 (як Адыгейская аўтаномная вобласьць) 5 кастрычніка 1990 (як Адыгейская АССР) 3 ліпеня 1991 (як ССР Адыгея) 24 сакавіка 1992 (як Рэспубліка Адыгея) |
| Кіраўнік Рэспублікі | Аслан Тхакушынаў |
| Прэм’ер-міністар | Мурат Кумпілаў |
| Афіцыйныя мовы | адыгейская, расейская |
| Насельніцтва (2013) | ▲444 403[1] (74-е месца) |
| Шчыльнасьць | 57,03 чал./км² |
| Нацыянальны склад | расейцы, адыгейцы |
| Плошча | 7792[2] км² (80-е месца) |
| Месцазнаходжаньне Адыгеі | |
| |
| Мэдыя-зьвесткі | |
| Часавы пас | UTC+4 |
| Код ISO 3166-2 | RU-AD |
| Тэлефонны код | 877 |
| Код аўтам. нумароў | 01 |
| Афіцыйны сайт | |
 Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы | |
Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел
рэдагавацьУ складзе рэспублікі 2 гарадзкія акругі — Майкоп і Адыгейск, 7 муніцыпальных раёнаў, 5 гарадзкіх пасёлкаў, 43 сельскія пасяленьні, 225 сельскія населеныя пункты (2006).
Гарадзкія акругі:
Раёны:
Насельніцтва
рэдагавацьНасельніцтва — 442,7 тыс. чалавек (2006). Гарадзкое насельніцтва — 52,6 % (2006). Шчыльнасьць насельніцтва — 56,8 чал/км² (2006).
У рэспубліцы пражываюць прадстаўнікі больш як 80 нацыянальнасьцяў. Па дадзеных Усерасейскага перапісу насельніцтва 2002 году, нацыянальны склад рэспубліки быў наступным:
| Народ | Колькасьць, 2002, тыс.[3] |
|---|---|
| Расейцы | 288,3 (64,5 %) |
| Адыгейцы | 108,1 (24,2 %) |
| Армяне | 15,3 (3,4 %) |
| Украінцы | 9,1 (2 %) |
| Курды | 3,6 |
| Татары | 3,5 |
| Туркі | 3,4 |
| Беларусы | 1,9 |
| Цыганы | 1,8 |
| Грэкі | 1,7 |
| Азэрбайджанцы | 1,4 |
| Немцы | 1,2 |
| Чачэнцы | 1,1 |
| паказаныя народы з колькасьцю больш за 1000 чалавек | |
Адыгі (чаркесы) пражываюць у асноўным у 44 аулах, а таксама ў некалькіх іншых буйных населеных пунктах. Найкампактней яны разьмешчаныя ў Тахтамукайскім, Таўчэскім, Шаўгенаўскім, Кашахабльскім і Чырвонагвардзейскім раёнах. У 1998 з аўтаномнага краю Косава і Мятохія (Сэрбія) рэпатрыювала група чаркесаў (каля 200 асобаў), разселеная ў Майкопе і новым аўле Мафэхабль (Майкопскі раён). Рэшта насельніцтва ў сельскай мясцовасьці пражывае ў станіцах, хутарох, сёлах і пасёлках.
Расейцы разселеныя па ўсёй тэрыторыі рэспублікі, кампактна — у Гіагінскім і Майкопскім раёнах, вялікая іх колькасьць у Чырвонагвардзейскім і Тахтамукайскім раёнах.
Украінцы разселеныя дыспэрсна па ўсёй Адыгеі. Яны паддаліся моцнай асыміляцыі з расейцамі.
Кампактна ў Адыгеі жывуць татары: хутар Кіраў (Шаўгенаўскі раён), хутары Палітаддзел, Атрадны (Кашахабльскі раён), аўл Афіпсып (Тахтамукайскі раён), горад Майкоп.
Армяне разселеныя кампактна ў Майкопскім раёне: хутары Пралятарскі, Квяточны, Шаўмян, пасёлак Тульскі, станіца Кужорская, горад Майкоп.
Курды: сёлы Белае, Прэабражэнскае, Садовае, Яленаўскае, Чырвонагвардзейскае, аўл Бжэдугхабль (Чырвонагвардзейскі раён).
Грэкі: хутар Гавэрдаўскі (гарадзкая акруга «Майкоп»).
Эканоміка
рэдагавацьАдыгея — індустрыяльна-аграрная рэспубліка з добра разьвітымі галінамі прамысловасьці: харчовая прамысловасьць, лясная, дрэваапрацоўчая і цэлюлозна-папяровая, машынабудаваньне і мэталаапрацоўка.
Агульная плошча зямельных угодзьдзяў на канец 1998 году склала 781,4 тыс. гектараў, зь іх 244,7 гектару займаюць ворыўныя землі. Аснову мясцовай вытворчасьці складаюць расьлінаводзтва, сьвінагадоўля, авечкагадоўля, прамысловая птушкагадоўля, племянное коневодзтва.
На тэрыторыі рэспублікі дзейнічаюць мясцовыя авіялініі, разьвіты аўта- і чыгуначны транспарт. Суднаходзтва па рацэ Кубань.
Крыніцы
рэдагавацьВонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Афіцыйная бачына рэспублікі Адыгея (рас.)
- Рэспубліка Адыгея на Адкрытым партале поўдню Расеі(недаступная спасылка) (рас.)
- Афіцыйная бачына Адыгейскага дзяржунівэрсытэту (рас.)
- Гісторыя нацыянальнага складу Адыгеі (рас.)
- Даведнік адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу на 1 студзеня 2005 г. — каталёг (рас.)