Інстытут фізыка-арганічнай хіміі
Каардынаты: 53°55′11″ пн. ш. 27°36′7″ у. д. / 53.91972° пн. ш. 27.60194° у. д.
Інстыту́т фі́зыка-аргані́чнай хі́міі (наркам. Інстытут фізіка-арганічнай хіміі, анг. Institute of Physical Organic Chemistry) — дасьледчая ўстанова Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (НАНБ), заснаваная ў сьнежні 1929 году ў якасьці Інстытуту хіміі.
Інстытут фізыка-арганічнай хіміі | |
рас. Институт физико-органической химии | |
2019 год | |
Абрэвіятура | ІФАХ |
---|---|
Дата ўтварэньня | 18 сьнежня 1929 (94 гады таму)[1] |
Тып | навуковая |
Юрыдычны статус | дзяржаўная ўстанова |
Мэта | распрацоўка матэрыялаў для аховы здароўя чалавека і навакольнага асяродзьдзя |
Месцазнаходжаньне | Менск, Першамайскі раён, вул. Сурганава, д. 13 |
Афіцыйныя мовы | расейская |
Кіраўнік | Аляксандар Більдзюкевіч |
Намесьнік па навуковай працы | Валер Марціновіч |
Намесьніца па інавацыйнай працы | Тацяна Невар |
Навуковая сакратарка | Сьвятлана Працэнка |
Матчына кампанія | Нацыянальная акадэмія навук Беларусі |
Сайт | ifoch.by |
Колішняя назва | Інстытут хіміі (да 1959 году) |
На канец 2018 году Інстытут уваходзіў у склад Аддзяленьня хіміі і навук аб Зямлі НАНБ. Месьціцца ў Першамайскім раёне Менску па вуліцы Сурганава праз дарогу насупраць Аб’яднанага інстытуту праблемаў інфарматыкі НАНБ. У асьпірантуру і дактарантуру набіралі па 3 спэцыяльнасьцях: 1) арганічная хімія, 2) фізычная хімія, 3) высокамалекулярныя злучэньні. Інстытут аказваў паслугі арганічнага сынтэзу і сынтэзу зьмененых ДНК- і РНК-алігануклеатыдаў. У Інстытуце выпускалі: 1) ахоўныя касьцюмы «Фібан» і хімічна актыўныя валокны, штапель і тканіны зь іянітаў, сарбэнтаў, камплексонаў і каталізатараў; 2) іёнаабменныя пажыўныя глебы «Біяна» для вырошчваньня расьлінаў; 3) мэмбраны «Міфіл» для нанафільтрацыі, первапарацыі і падзелу газаў; 4) лекавыя рэчывы на аснове вытворных амінакісьляў; 5) харчовыя дадаткі; 6) фосфарамідыты і актываваныя этэры флюарэсцэнтных фарбавальнікаў і біялягічна актыўных пазнакаў; 7) хімічныя рэагенты, у тым ліку для сынтэзу алігануклеатыдаў; 8) угнаеньні «Нанаплянт»; 9) біялягічна актыўныя дадаткі «Ніка» для харчаваньня спартоўцаў[2].
Падразьдзяленьні
рэдагавацьНа канец 2018 году Інстытут фізыка-арганічнай хіміі ўлучаў лябараторыю фізыка-хімічных мэтадаў дасьледаваньня і 3 аддзелы:
- высокамалекулярных злучэньняў — 3 лябараторыі: 1) мэмбранных працэсаў, 2) іённага абмену і сорбцыі, 3) сынтэзу і дасьледаваньня ўласьцівасьцяў іёнаабменных валокнаў, а таксама 2 тэматычныя групы: 1) мадыфікацыі прыродных палімэраў, 2) аптычных палярызатараў;
- лекавых рэчываў — 2 лябараторыі: 1) сынтэзу і дасьледаваньня ўласьцівасьцяў біялягічна актыўных рэчываў, 2) вытворных амінакісьляў, а таксама 2 тэматычныя групы: 1) тэхналёгіі біялягічна актыўных рэчываў, 2) мікрабіялягічнага сынтэзу;
- арганічнай хіміі — 2 лябараторыі: 1) элемэнтаарганічных злучэньняў, 2) хіміі біякан’югатаў, а таксама тэматычная група хіміі азотазьмяшчальных арганічных рэчываў[2].
Мінуўшчына
рэдагаваць18 сьнежня 1929 году Беларуская акадэмія навук зацьвердзіла Пастанову аб стварэньні Інстытуту хіміі. 3 1936 году Інстыту ўвайшоў у склад Аддзяленьня матэматычных і прыродазнаўчых навук Акадэміі навук БССР. З 1940 оду — у Аддзяленьні тэхнічных навук АН БССР. З 1947 году — у Аддзяленьні фізыка-матэматычных і тэхнічных навук. У 1956 годзе ў Інстытуце правялі дасьледаваньне хімізму і кінэтыкі вадкафазнага аўтаакісьленьня прыродных і сынтэтычных вуглевадародаў і іншых арганічных рэчываў. У выніку дасьледаваньня Савет міністраў БССР пастанавіў стварыць Наваполацкі нафтаперапрацоўчы завод (Віцебская вобласьць), які адчынілі ў 1963 годзе. У 1958 годзе ажыцьцявілі фізыка-хімічнае дасьледаваньне прыродных соляў і іх выкарыстаньня ў народнай гаспадарцы. У выніку ў 1963 годзе стварылі Салігорскі калійны камбінат (Менская вобласьць). 21 лістапада 1958 году Прэзыдыюм Акадэміі навук БССР пастанавіў з 1 студзеня 1959 году вылучыць Інстытут агульнай і неарганічнай хіміі са складу Інстытуту хіміі, які ў сваю чаргу зьмяніў назву на Інстытут фізыка-арганічнай хіміі (ІФАХ). Улетку 1959 году абодва інстытуты ўвайшлі ў склад Аддзяленьня фізыка-матэматычных, хімічных і геалягічных навук АН БССР. 10 студзеня 1974 году Прэзыдыюм Акадэміі навук БССР зацьвердзіў Пастанову № 8 аб стварэньні Інстытуту біяарганічнай хіміі (ІБАХ) на аснове Аддзелу біяарганічнай хіміі Інстытуту фізыка-арганічнай хіміі (ІФАХ), які ўтварылі ў складзе ІФАХ у 1972 годзе. У інстытуце працавалі акадэмікі Апанас Ахрэм, Барыс Ерафееў, Мікалай Казлоў, Канстанцін Караткоў, Сяргей Ліпатаў, Мікалай Міцкевіч, Яраслаў Павушкін, Міхаіл Паўлючэнка, Мікалай Прыляжаеў, Уладзімер Шкатэлаў і Мікалай Ярмоленка. Таксама працавалі сябры-карэспандэнты Юры Альдэкоп, Іван Бардышаў і Пётар Бялькевіч[3].
У 1993 годзе стварылі Хіміка-тэхналягічны цэнтар Акадэміі навук Беларусі на аснове аддзелу мадэльных установак ІФАХ. У 1998 годзе Нацыянальная акадэмія навук Беларусі ўтварыла Інстытут хіміі новых матэрыялаў на аснове Аддзелу кінэтыкі і рэакцыйнай здольнасьці ІФАХ і Хіміка-тэхналягічнага цэнтру НАНБ. На 1998 год у ІФАХ было 4 аддзелы і 1 лябараторыя. Дзейнічала асьпірантура. Асноўнымі кірункамі дасьледаваньняў былі: стварэньне мэмбранаў, палімэрных сарбэнтаў і іёнаабменных валокнаў, палімэраў водарашчынальных і тэхнічнага прызначэньня; распрацоўка спосабаў сынтэзу элемэнтаарганічных злучэньняў, ачысткі вады і паветра, спосабаў атрыманьня лекавых рэчываў; каталітычныя сыстэмы на аснове палімэрных валокнаў, вольнарадыкальныя рэакцыі ў кандэнсаванай фазе. У інстытуце распрацавалі: антыблёчную кампазыцыю для вырабу цэляфану; антыстатык «Тэтрамікс»; штучныя глебы для расьлінаў; радыёхімічныя спосабы вырабу заменьнікаў крыві (Рандэкс і Нэарандэкс); спосабы атрыманьня лесахімічных вырабаў (політэрпен, лыжная мазь, садовы вар, клей, бактэрыцыдныя сродкі і рэгулятары росту расьлінаў) і дапаможных матэрыялаў для электроннай і радыёпрамысловасьці (фотарэзыстар, паляроідная стужка, кантрастузмацняльнікі і электравізуалізатар); каталізатары вырабу капраляктаму, элемэнтарнай серы і працэсу рыфромінгу; спосаб вырабу з бульбы рэагенту дэпрэсарту і вылучэньня біялягічна актыўных рэчываў з воднага асяродзьдзя і прадуктаў мікробнага сынтэзу; спосабы сынтэзу бэнзахіналінаў, амінаў, пірыдзінаў, іртутнаарганічных злучэньняў, аліфатычных і гетэрацыклічных полігалягенарганічных злучэньняў, арганічных пэраксыдаў; электрахімічныя спосабы атрыманьня пі-комплексаў пераходных мэталаў. На аснове распрацовак наладзілі выраб мікрафільтрацыйных мэмбранаў і мэмбраннага абсталяваньня, хімічна актыўных тэкстыльных матэрыялаў і фільтрацыйнага абсталяваньня для ачысткі паветра прадпрыемстваў ад атрутных дамешкаў. Асвоілі выпуск лекаў на аснове чыстых амінакісьляў. На 1998 годзе ў ІФАХ працавалі акадэмік Уладзімер Салдатаў, сябры-карэспандэнты Ўладзімер Агабекаў і Мікалай Маер[3].
У 2005 годзе ў Інстытуце стварылі досьледную вытворчасьць такіх харчовых дадаткаў, як цытрат калю, цытрат натру і ляктат вапну, якімі забясьпечылі малаказаводы. Асноўным спажыўцом стала ААТ «Беллакт» (Ваўкавыск, Гарадзенская вобласьць). На прадпрыемстве «Унітэхпрам БДУ» наладзілі выпуск селенамэтыёна для даданьня ў хлеб. У 2007 годзе ІФАХ стаў пераможцам па выніковасьці дзейнасьці сярод навуковых установаў Беларусі. У 2008 годзе Інстытут улучылі ў склад дзяржаўнага навукова-вытворчага аб’яднаньня «Хімічныя прадукты і тэхналёгіі».
Кіраўнікі
рэдагаваць- Уладзімер Шкатэлаў (1929—1933)
- Мікалай Казлоў (1933—1938)
- Барыс Ерафееў (1939—1965)
- Мікалай Казлоў (1967—1972)
- Уладзімер Салдатаў (1981—2004)
- Аляксандар Більдзюкевіч (з 2004 году)[4].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Пра Інстытут (рас.) // Інстытут фізыка-арганічнай хіміі, 2018 г. Праверана 11 сьнежня 2018 г.
- ^ а б Арганізацыі Аддзяленьня хіміі і навук аб Зямлі // Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, 15 чэрвеня 2018 г. Праверана 11 сьнежня 2018 г.
- ^ а б Людміла Гладкіх. Інстытут фізыка-арганічнай хіміі // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1998. — Т. 7. — С. 273. — 608 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0130-3
- ^ Акадэмік Більдзюкевіч Аляксандар Віктаравіч // Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, 12 ліпеня 2015 г. Праверана 11 сьнежня 2018 г.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Падача электроннага звароту цывільнай асобай (рас.) // Інстытут фізыка-арганічнай хіміі, 2018 г. Праверана 11 сьнежня 2018 г.
- Распрацоўкі (рас.)
- Артыкулы (анг.)
Гэта — накід артыкула пра Беларусь. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |