Цукровы дыябэт
Цукровы дыябэт (лац. diabetes mellītus) — група эндакрынных захворваньняў, якія разьвіваюцца з прычыны адноснага ці абсалютнага недахопу гармона інсуліна ці парушэньня яго ўзаемадзеяньня з вузамі арганізму, у выніку чаго разьвіваецца гіпэрлікемія — стойкае павялічэньне ўтрыманьня глюкозы ў крыві.
Цукровы дыябэт | |
Сьмяротнасьць на млн жыхароў (2012 г.): ад 28 жоўтым да 1879 чырвоным | |
Спэцыяльнасьць | эндакрыналёгія |
---|---|
Сымптомы | смага, павышанае брулевыдзяленьне, пераяданьне |
Ускладненьні | ныркавая недастатковасьць, інсульт |
Віды | 1-ы, 2-і, цяжарных |
Прычыны | перакормліваньне, траўмы галавы і жывата |
Фактары рызыкі | maternal smoking[d][1] |
Мэтад дыягностыкі | проба крыві на ўтрыманьне цукру |
Прафіляктыка | пазьбяганьне атлусьценьня, штодзённыя разьмінаньні |
Лячэньне | ужыцьцё крупаў і хлеба грубага памолу, заняткі рухавымі гульнямі |
Лекі | інсулін, мэтфармін |
Сьмяротнасьць | 1,5 млн (2015 г.) |
Цукровы дыябэт у Вікісховішчы |
Захворваньне характарызуецца хранічным цячэньнем і парушэньнем усіх відаў абмена рэчываў: вугляводнага, тлушчавага, бялковага, мінэральнага і водна-солевага[2][3]. Акрамя чалавека, дадзенаму захворваньню падвергнутыя таксама і некаторыя іншыя жывёлы, напрыклад, кошкі[4]. Віды: 1-га тыпу — узьнікае ў дзяцінстве і юнацтве ад спыненьня выпрацоўкі інсуліну, пагражае звышглікемічнай кетакіслотнай комай; 2-га тыпу — узьнікае ў дарослых пераважна пасьля 45 гадоў праз неадчувальнасьць да інсуліну[5].
Папярэджаньне
рэдагавацьХвароба прадухіляецца праз пазьбяганьне атлусьценьня, ужыцьцё крупаў і хлеба грубага памолу, выключэньне зь ежы маргарына і вырабаў з транстлушчамі, штодзённыя разьмінаньні, заняткі плаваньнем і рухавымі гульнямі. Паленьне тытуню таксама зьвязанае з павышанай рызыкай дыябэту і ягоных ускладненьняў, таму адмова ад курэньня таксама можа быць важным прафіляктычным захадам[6]. Узаемасувязь паміж цукровым дыябэтам 2-га тыпу і асноўнымі фактарамі рызыкі, як то залішняя вага, нездаровае харчаваньне, недастатковая фізычная актыўнасьць і паленьне тытуню, падобная ва ўсіх рэгіёнах сьвету.
Чыньнікі
рэдагавацьРазьвіцьцю хваробы спрыяюць перакормліваньне, траўмы галавы і жывата, спалох і заразныя хваробы (адзёр, ветраная воспа, гепатыт А, грып, паратыт і шкарлятына). Таксама шкодзяць недаход агародніны і садавіны ў харчаваньні, лішняя вага звыш індэкса масы цела, маларухавасьць, хранічны стрэс, тытунепаленьне і злоўжываньнем алькаголем[5].
Праявы
рэдагавацьХвароба напачатку выяўляецца праз смагу, павелічэньне брулевыдзяленьня, павышаны апэтыт і пераяданьне пры адначасным худзеньні, сухасьць скуры. Ускладненьне вядзе да цыроза печані, полінэўрыта, катаракты, рэцыніта і дыстрафіі касьцявой тканкі[7].
Беларусь
рэдагавацьНа пачатак 2011 году ў Беларусі было 210 тыс. 742 улічаныя хворыя на цукровы дыябэт (2,2% насельніцтва Беларусі)[8]. На 2012 год працягласьць жыцьця хворых на цукровы дыябэт мужчынаў складала ў сярэднім 67 гадоў, што на 3 гады перавышала працягласьць жыцьця мужчынаў у Беларусі агулам. Такая акалічнасьць вынікала з прытрымліваньня хворымі парадаў лекара датычна ладу жыцьця і лекавай падтрымкі[9]. На лістапад 2013 году Рэспубліканскі рэгістар захваральнасьці на цукровы дыябэт зьмяшчаў зьвесткі пра 240 000 пацыентаў, зь якіх 93% хварэлі на цукровы дыябэт 2-га тыпу. За год іх лік вырас на 20 000. У краіне дзейнічала 227 школ цукровага дыябэту і 13 кабінэтаў «Дыябэтычная ступня»[5].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ (нявызначаны загаловак) — PMID:25665487
- ^ Сахарный диабет (краткий обзор) (рас.). Библиотека доктора Соколова. Праверана 14 верасьня 2009 г.
- ^ Клиническая эндокринология. Руководство / Н. Т. Старкова. — 3-е изд., переработанное и дополненное. — Санкт-Петербург: Питер, 2002. — 576 с. — (Спутник врача). — ISBN 5-272-00314-4
- ^ Сахарный диабет у кошек (рас.). Ветеринарка.ру. Праверана 16 верасьня 2009 г.
- ^ а б в Сьвятлана Барысенка. Сачыце за сваім узроўнем глікеміі // Зьвязда. — 14 лістапада 2013. — № 214 (27579). — С. 4.
- ^ Willi C, Bodenmann P, Ghali WA, Faris PD, Cornuz J (12.2007). «Active smoking and the risk of type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis». JAMA. 298 (22): 2654—2664. — doi:10.1001/jama.298.22.2654. PMID 18073361.
- ^ Сьвятлана Барысенка. Дыябэт у дзяцей // Зьвязда : газэта. — 11 студзеня 2014. — № 4 (27614). — С. 5. — ISSN 1990-763x.
- ^ Штогод колькасьць хворых на цукровы дыябэт у Беларусі павялічваецца на 7—8% БелаПАН. Радыё «Рацыя» (9 лістапада 2011). Праверана 12 лістапада 2011 г.
- ^ Надзея Нікалаева. «Абараніць і падстрахаваць урача на карысьць пацыента» // Краіна здароўя. — 16 чэрвеня 2012. — № 4 (298). — С. 1, 3.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Сьвятлана Барысенка. Як харчавацца хворым на цукровы дыябэт // Зьвязда : газэта. — 30 жніўня 2013. — № 162 (27527). — С. 6. — ISSN 1990-763x.
- Сьвятлана Барысенка. Цукар у парадку // Зьвязда. — 11 лістапада 2014. — № 213 (27823). — С. 8.