Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы (Опаль)

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы
Пятніцкая царква, аўтэнтычны выгляд
Краіна	Беларусь
Вёска	Опаль
Каардынаты	52°19′06.20″ пн. ш. 25°24′07.10″ у. д.
Канфэсія	Беларускі экзархат
Эпархія	Пінская япархія
Архітэктурны стыль	народнае дойлідзтва Беларусі[d] і заходнепалеская школа дойлідзтва
Дата заснаваньня	1796
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы на мапе Беларусі Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы
Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы на Вікісховішчы

Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Опалі. Тэрытарыяльна знаходзіцца ў суседняй вёсцы Лядавічах. Пры пабудове была ў юрысдыкцыі Сьвятога Пасаду, цяпер — у валоданьні Маскоўскага патрыярхату. Твор традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока, мастацкае аблічча якога пацярпела ад надбудовы купалоў-цыбулінаў. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гісторыя

Царква і школа, 1934 г.

Царкву ў Опалі збудавалі ў 1796 годзе з дрэва. Па гвалтоўнай ліквідацыі Ўніяцкай царквы ў 1839 годзе расейскія ўлады адабралі будынак царквы ў Сьвятога Пасаду і перадалі ў валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскага патрыярхату).

Царква па надбудове купалоў-цыбулінаў

У 2000-я гады ў выніку рэканструкцыі замест купала-бані з гістарычным каваным 4-канцовым крыжам над царквой паставілі маскоўскі пазалочаны купал-цыбуліну з сучасным 8-канцовым маскоўскім крыжам. Уласьцівую сакральнаму дойлідзтву Беларусі вэртыкальную шалёўку зьмянілі на гарызантальную (з сайдынгу), больш уласьцівую цэрквам Расеі. Перад царквой збудавалі званіцу ў стылі дойлідзтва Маскоўскай дзяржавы, якая не адпавядае архітэктурнаму абліччу помніка.

Архітэктура

Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока. Гэта прастакутная ў пляне 3-нэфавая базыліка з зрэзанымі вугламі ў алтарнай частцы. Цэнтральны, вышэйшы за бакавыя, нэф завяршаецца 2-схільным дахам. Сьцены вэртыкальна ашаляваныя дошкамі з нашчыльнікамі, умацаваныя брусамі-лапаткамі, вокны прастакутныя і паўцыркульныя (у цэнтральным нэфе). Спачатку над галоўным фасадам узвышаліся дзьве вежы абапал трыкутнага франтона. Пры перабудове вежы разабралі, фасад аформлі 8-калённым портыкам (пазьней калёны схавалі пад шалёўкай тамбуру).

Унутраная прастора падзяляецца чатырма слупамі на нэфы. Хоры на двух слупах пераходзяць уздоўж бакавых сьценаў цэнтральнага нэфа ў кансольна-бэлечныя балюстрадныя галерэі. Апсыда вылучаецца створаным у 1830-я гады 3-ярусным іканастасам, пакрытым арнамэнтальнай разьбой; царскія вароты маюць выгляд контражурнай скразной разьбы на матыў вінаграднай лазы з гронкамі, сярод спляценьняў якіх разьмяшчаюцца 6 таблетак-клеймаў з выявамі 4 эвангелістаў і абразом «Зьвеставаньне». Мастацкую каштоўнасьць мае драўляная скульптура мяжы XVIII—XIX стагодзьдзяў «Укрыжаваньне», абразы таго ж часу «Спас Пантакратар», «Сьвяты Панцеляймон», «Маці Божая Замілаваньне».

Літаратура

• Кулагін А. Праваслаўныя храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2007.— 653 с.: іл. ISBN 978-985-11-0389-4.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  112Г000278