Філіпаў
Філіпаў (польск. Filipów) — вёска ў Польшчы, на рацэ Распудзе. Цэнтар сельскай гміны Сувальскага павету Падляскага ваяводзтва. Насельніцтва на 2013 год — 2113 чалавек. Знаходзіцца за 24 км на паўночны захад ад Сувалак, за 124 км на поўнач ад Беластоку.
| Філіпаў лац. Filipaŭ | |||||
| польск. Filipów | |||||
 У цэнтры вёскі | |||||
| |||||
| Краіна: | Польшча | ||||
| Ваяводзтва: | Падляскае | ||||
| Павет: | Сувальскі | ||||
| Гміна: | Філіпаў | ||||
| Насельніцтва: | 2113 чал. (2013) | ||||
| Часавы пас: | UTC+1 | ||||
| летні час: | UTC+2 | ||||
| Паштовы індэкс: | 16-424 | ||||
| Нумарны знак: | BSU | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°10′0.1″ пн. ш. 22°37′0.1″ у. д. / 54.166694° пн. ш. 22.616694° у. д.Каардынаты: 54°10′0.1″ пн. ш. 22°37′0.1″ у. д. / 54.166694° пн. ш. 22.616694° у. д. | ||||
Філіпаў на мапе Польшчы   Філіпаў | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
Філіпаў — даўняе магдэбурскае места гістарычнай Гарадзеншчыны (частка Троччыны), колішні цэнтар староства на граніцы з Прусіяй. Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, помнік архітэктуры XVI—XIX стагодзьдзяў.
Гісторыя
рэдагавацьВялікае Княства Літоўскае
рэдагаваць.jpg)
Філіпаў утварыўся паміж 1562 і 1568[1] гадамі ў выніку злучэньня вёсак Шэмбелева і Даўспуды[2]. Гэтыя вёскі заснавалі ў пачатку XVI ст. літоўскія баяры браты Шэмбелі, якія атрымалі гэтыя землі ад вялікага князя Жыгімонта Старога ў 1513 годзе[3]. У гэты час мясцовасьць уваходзіла ў склад Гарадзенскага павету Троцкага ваяводзтва.
8 верасьня 1570 году кароль і вялікі князь Жыгімонт Аўгуст надаў Філіпаву Магдэбурскае права і герб: у срэбным полі чорны рак[4]. Адначасна з гербам мяшчане атрымалі дазвол на штотыднёвы торг і 3 кірмашы штогод. Апроч таго, тут заснавалі парафіяльны касьцёл. У 1574 годзе Філіпаўскае староства перадалі ў пажыцьцёвае валоданьне Аляксандру Гваньіні, аўтару Хронікі Эўрапейскай Сарматыі. Каля 1585 году ў Філіпаве пачаў дзеяць пратэстанцкі збор. У 1608 годзе ў месьце нарадзіўся арыянскі тэоляг Андрэй Віславаты.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьУ выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Філіпаў апынуўся ў складзе Прусіі, у 1807 годзе згодна з Тыльзіцкай мірнай дамовай — у складзе Расейскай імпэрыі, у Сейненскім павеце Аўгустоўскай губэрні. На 1827 год у месьце было 323 будынкі, на 1861 год — 291. У 1870 годзе расейскія ўлады пазбавілі Філіпаў Магдэбурскага права.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Філіпаў занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час
рэдагавацьЗгодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Філіпаў апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.
За часамі Другой сусьветнай вайны зь верасьня 1939 да 1945 году Філіпаў знаходзіўся пад акупацыяй Трэцяга Райху. У 1975—1998 гадох вёска ўваходзіла ў склад Сувальскага ваяводзтва.
Насельніцтва
рэдагавацьДэмаграфія
рэдагаваць- XIX стагодзьдзе: 1827 год — 2326 чал.; 1861 год — 2551 чал.[5]
- XXI стагодзьдзе: 2013 год — 2113 чал.
Турыстычная інфармацыя
рэдагаваць.JPG)
Славутасьці
рэдагаваць- Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (XVI—XIX стагодзьдзі)
- Могілкі: каталіцкія, пратэстанцкія, юдэйскія
Страчаная спадчына
рэдагаваць- Збор эвангелісцкі
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Wiśniewski J. Dzieje osadnictwa w powiecie suwalskim od XV do połowy XVII wieku // Studia i materiały do dziejów Suwalszczyzny. — Białystok, 1965. S. 103.
- ^ Wiśniewski J. Dzieje osadnictwa w powiecie suwalskim od XV do połowy XVII wieku // Studia i materiały do dziejów Suwalszczyzny. — Białystok, 1965. S. 103.
- ^ Wiśniewski J. Dzieje osadnictwa w powiecie suwalskim od XV do połowy XVII wieku // Studia i materiały do dziejów Suwalszczyzny. — Białystok, 1965. S. 92.
- ^ Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 248.
- ^ Chlebowski B. Filipów // Słownik geograficzny... T. II. — Warszawa, 1881. S. 388.
Літаратура
рэдагаваць- Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack. — Warszawa, 1881.
- Studia i materiały do dziejów Suwalszczyzny. — Białystok; Warszawa: Białostockie Towarzystwo Naukowe; Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1965. — 681 s.