Гарнізонная царква Сьвятога Мікалая (Берасьце)

Помнік гісторыі
Сабор Сьвятога Мікалая
Сабор Сьвятога Мікалая
Краіна	Беларусь
Места	Берасьце
Каардынаты	52°04′57.84″ пн. ш. 23°39′18.40″ у. д.
Канфэсія	праваслаўе
Эпархія	Берасьцейская і Кобрынская япархія
Архітэктурны стыль	Neo-Byzantine architecture in the Russian Empire[d]
Аўтар праекту	David Grimm[d]
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Сайт	forts.by
Сабор Сьвятога Мікалая на мапе Беларусі Сабор Сьвятога Мікалая
Сабор Сьвятога Мікалая на Вікісховішчы

Гарнізонная саборная царква Сьвятога Мікалая — помнік гісторыі другой паловы XIX стагодзьдзя (мураўёўка) у Берасьці. Знаходзіцца на тэрыторыі Берасьцейскай крэпасьці, на месцы зруйнавага расейскімі ўладамі комплексу кляштару аўгустынаў з касьцёлам Найсьвяцейшай Тройцы. Дзее. Твор архітэктуры расейскай эклектыкі. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гісторыя

Мураваную царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы) дзеля расейскага вайсковага гарнізону ў Берасьці заклалі ў 1851 годзе. Будаваньне скончылі да канца 1850-х гадоў, але царква з прычыны сваёй вышыні не падыйшла да стратэгічных мэтаў крэпасьці, таму ў сярэдзіне 1860-х гадоў яе разабралі. У 1872 годзе царкву перабудавалі, але яе давялося таксама разабраць, бо з прычыны цяжару скляпеньняў, будынак даў расколіны ў многіх месцах.

У ліпені 1874 году паводле праекту акадэміка Расейскай акадэміі мастацтваў Д. Грыма пачалося будаваньне чарговай гарнізоннай царквы. Будаваньне вёў вайсковы інжынэр капітан Л. Іваноў. Храм будаваўся на сродкі, вылучаныя вайскова-інжынэрным ведамствам Расейскай імпэрыі. 21 жніўня 1877 году царкву ўрачыста асьвяцілі.

У 1919 годзе ўлады міжваеннай Польскай Рэспублікі перадалі будынак гарнізоннай царквы рыма-каталікам. У 1928 годзе ў выніку перабудовы царкве надалі рысы зьнішчанага касьцёла аўгустынаў.

З 1939 году былая царква выкарыстоўвалася як гарнізонны клюб. У 1972 годзе будынак закансэрвавалі і ўлучылі ў мэмарыяльны комплекс «Берасьцейская крэпасьць-герой». У 1992 годзе будынак царквы перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату і надалі яму першасны выгляд на 1879 год.

Архітэктура

Прыклад расейска-бізантыйскага кірунку эклектычнай царкоўнай архітэктуры Расейскай імпэрыі. 3-нэфавая базыліка, прыступкавая кампазыцыя якой перакрываецца цыліндрычнымі дахамі-бочкамі, з прычыны разьмяшчэньне на тэрыторыі фартыфікацыі атрымала прысадзісты характар. Складаецца з прастакутнага ў пляне асноўнага аб’ёму, завершанага магутным, але нізкім паўсфэрычным купалам на 16-гранным барабане, і аб’ёму, да якога падоўжнай восьсю далучаецца паўкруглая апсыда. Галоўны фасад мае выгляд паўкруглай аркі: першы ярус вылучаецца аркавым уваходным парталам, другі — 5-пралётнай аркатурай, над якой разьмяшчаюцца гадзіньнік-куранты. Аналягічны разьвязак атрымалі тарцы бакавых прыдзелаў. Гарызантальную разьвітасьць архітэктурнай кампазыцыі падкрэсьліваюць 3- і 5-часткавыя разьмежаваныя калёнамі аконныя праёмы бакавых фасадаў. Вуглы дэкаруюцца калёнамі ў 3 ярусы. Дэкор масіўных аб’ёмаў узбагачаюць закамары, аркатура, крыжы-нішы, зубчастыя фрызы, карнізы на сухарыках ды іншае.

Усярэдзіне нэфы разьмяжоўваюцца магутнымі аркадамі, перакрываюцца цыліндрычнымі скляпеньнямі.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  Праект першай гарнізоннай царквы, 1836 г.
• 
  Праект першай гарнізоннай царквы, 1836 г.
• 
  Праект Д. Грыма, 1876 г.
• 
  1897 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1915 г.
• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.

• 
  1916 г.
• 
  30 лістапада 1917 г.
• 
  сьнежань 1917 г.
• 
  1924 г.

• 
  6 студзеня 1927 г.
• 
  1928 г.
• 
  1928—1939 гг.
• 
  1928—1939 гг.

• 
  1928—1939 гг.
• 
  1930 г.
• 
  1936 г.
• 
  1937 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  З боку апсыды
• 
  Інтэр'ер
• 
  Амбон

Літаратура

• Кулагін А. Праваслаўныя храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2007.— 653 с.: іл. ISBN 978-985-11-0389-4.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  113Г000005

• Гарнізонная царква Сьвятога Мікалая ў Берасьці, Radzima.org