Міхал Вішнявецкі
Міха́л Кары́бут Вішняве́цкі (1640 — 10 лістапада 1673) — кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1669—1673).
| Міхал Карыбут Вішнявецкі лац. Michał Karybut Višniaviecki | |
| сьпіс вялікіх князёў літоўскіх | |
|---|---|
.jpg) | |
| Міхал Вішнявецкі. Невядомы мастак, XVIII ст. | |
| Кароль польскі | |
|
19 чэрвеня 1669 — 10 лістапада 1673 | |
| Каранацыя | 29 верасьня 1669 |
| Папярэднік | Ян Казімер |
| Наступнік | Ян Сабескі |
| Вялікі князь літоўскі | |
|
19 чэрвеня 1669 — 10 лістапада 1673 | |
| Каранацыя | 29 верасьня 1669 |
| Папярэднік | Ян Казімер |
| Наступнік | Ян Сабескі |
| Асабістыя зьвесткі | |
| Нарадзіўся | 1640, Белы Камень Валынскага ваяводзтва |
| Памёр | 10 лістапада 1673 (33 гады), Львоў |
| Пахаваны | |
| Дынастыя |
 Вішнявецкія |
| Жонка | Элеанора Габсбург |
| Бацька | Ярэмі Вішнявецкі |
| Маці | Грызэльда з Замойскіх |
| Узнагароды |
 |
| Подпіс |
 |
Біяграфія
рэдагавацьНарадзіўся 31 траўня 1640 году ў Вішнёве на Валыні (паводле іншых зьвестак, 31 ліпеня ў замку Алеска). Апошні прадстаўнік малодшай лініі магнацкага роду Вішнявецкіх гербу «Карыбут», сын Ярэмія, героя вайны з Б. Хмяльніцкім, і Грызэльды з Замойскіх. Асноўныя маёнткі роду знаходзіліся на Левабярэжнай Украіне і складалі цэлую лятыфундыю з 56 местаў, мястэчак і вёсак з насельніцтвам 288 тысячаў чалавек. Сталіцай яе было места Лубны (цяпер Палтаўская вобласьць). У афіцыйных дакумэнтах гэтае суцэльнае ўладаньне называлася «панствам», «дзяржавай»[7].
Навучаўся ў езуіцкай школе, пазьней, па стыпэндыі караля, — у Празе, а таксама ў Дрэздэне і Вене. Ведаў некалькі замежных моваў: францускую, нямецкую, італьянскую, турэцкую, татарскую і лацінскую.
У лістападзе 1663 узяў удзел у вайсковай кампаніі караля Яна Казімера на Ўкраіну супраць маскоўскіх войскаў. Камандаваў уласным палком пяхоты з 600 чалавек.
У 1668 кароль і вялікі князь Ян Казімер Ваза адмовіўся ад стальца. У часе выбараў новага караля прадстаўнікі ваяводзтваў і паветаў Вялікага Княства Літоўскага, нягледзячы на супраціў магнацкіх сем’яў Радзівілаў і Пацаў, выказаліся за кандыдатуру Міхала Вішнявецкага. 29 верасьня 1669 у Кракаве адбылася ўрачыстая каранацыя.
Унутраная і вонкавая палітыка
рэдагавацьДа абраньня Міхала Вішнявецкага варожа паставіліся магнацкія групоўкі, а прафранцуская партыя на чале з гетманам вялікім каронным Янам Сабескім перайшла ў адкрытую апазыцыю.
Істотна ўзмацніліся фэадальныя міжусобіцы (шляхецкія дэпутаты праз лібэрум вэта сарвалі 4 з 6 соймаў) і толькі напад Турэччыны ўвесну 1672 і захоп турэцкім войскам Камянца-Падольскага прадухілілі грамадзянскую вайну[8].
Туркі вымусілі караля ўкласьці ганебны Бучацкі мір (1672), паводле якога Падольле адыходзіла да Турэччыны. Але сойм Рэчы Паспалітай не зацьвердзіў мірнай дамовы, і вайна аднавілася. Па дарозе ў войска, якое зьбіралася каля Хаціна, Міхал Вішнявецкі памёр у Львове.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б в г Czamańska I. Wiśniowieccy: monografia rodu (пол.) — Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007. — С. 249. — 552 с. — ISBN 978-83-7177-229-0
- ^ а б Michael Wisniowiecki // Encyclopædia Britannica (анг.)
- ^ а б Michał (Michał Tomasz Korybut Wiśniowiecki) // Польскі біяграфічны інтэрнэт-слоўнік (пол.)
- ^ а б Pas L. v. Michael Wisniowiecki // Genealogics (анг.) — 2003.
- ^ а б Michael Wiśniowiecki // Encyclopædia Britannica (анг.)
- ^ а б в Czamańska I. Wiśniowieccy: monografia rodu (пол.) — Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007. — С. 289. — 552 с. — ISBN 978-83-7177-229-0
- ^ Анатоль Грыцкевіч. Міхал Карыбут Вішнявецкі // Старонкі нашай мінуўшчыны. — Мн.: Кнігазбор, 2009.
- ^ Анатоль Грыцкевіч. Міхал Вішнявецкі // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 317.
Літаратура
рэдагаваць- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0