Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч

Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч
	Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч
Імя пры нараджэньні	Марыя Магдалена Эліза Бутаўт-Андрайковіч
Дата нараджэньня	22 ліпеня 1852
Месца нараджэньня	вёска Баландзічы, Кобрынскі павет, Гарадзенская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	чэрвень 1933
Месца сьмерці	Гарнастаевічы, Гміна Поразаў[d], Ваўкавыскі павет, Беластоцкае ваяводзтва, Польская Рэспубліка;
Месца пахаваньня	мястэчка Поразава, Беластоцкае ваяводзтва, Польшча (цяпер Беларусь)
Занятак	Мастачка, выкладніца
	Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч у Вікісховішчы

Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч (па-польску: Maria Magdalena Buttowt-Andrzejkowicz, 22 ліпеня 1852, вёска Баландзічы, Кобрынскі павет, Гарадзенская губэрня, Расейская імпэрыя — чэрвень 1933, мястэчка Поразава, Беластоцкае ваяводзтва, Польшча) — польская і беларуская мастачка, выкладніца і філянтропка.

Жыцьцяпіс

Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч нарадзілася 22 ліпеня 1852 г. у сярэднезаможнай маянтковай шляхецкай каталіцкай сям'і старажытнага роду Бутаўт-Андрайковічаў у маёнтку Баландзічы (Кобрынскі павет, Расейская імпэрыя), які належаў Бутаўт-Андрайковічам. Бутаўт-Андрайковічы адносіліся да карэнных радоў сярэднезаможнай маянтковай шляхты Гарадзенскага і Пінскага паветаў Вялікага Княства Літоўскага, дзе займалі мясцовыя земскія пасады^[1].

Поўнае ейнае імя, атрыманае пры хросьце ў каталіцтва, было «Марыя Магдалена Эліза Бутаўт-Андрайковіч». Ейным бацькам быў Яраслаў Міхалавіч Бутаўт-Андрайковіч, які валодаў маёнткам Гарнастаевічы (3167 дзесяцін зямлі і лесу) у Ваўкавыскім павеце Гарадзенскай губэрні, а таксама маёнткамі Кабузьзе і Мінкаў. Марыя Магдалена мела дзьве родныя сястры Малгажату (Рыту) і Марыю (іншыя дочкі Яраслава Бутаўт-Андрайковіча)^[1].

Вучылася ў Рызе ў манахаў А. Лізэн-Маўэра і М.Адама, y 1875—1876 гг. — y Італіі^[2].

Ніколі не выходзіла замуж і дзяцей ня мела.

Ад бацькі Марыя Магдалена атрымала ў спадчыну маёнтак Гарнастаевічы ў Ваўкавыскім павеце Гарадзенскай губэрні. Ейная сястра (Марыя) атрымала ў спадчыну маёнткі Кабузьзе і Мінкаў^[2].

Па прычыне таго, што Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч ня мела мужа і дзяцей, яна запісала па тэстамэнту свой маёнтак Гарнастаевічы свайму сваяку Генрыху Канстанціну Бутаўт-Андрайковічу (1882—1941) і перадала яго ў 1920-ыя гг. пры сваім жыцьці. Пасьля гэтага яна жыла на ўтрыманьні ў Генрыха Канстанціна Бутаўт-Андрайковіча (1882—1941) у маёнтку Гарнастаевічы. Генрых стаў апошнім уласьнікам маёнтку Гарнастаевічы (аж да пачатку Другой сусьветнай вайны)^[3].

Памерла ў чэрвені 1933 г. у маёнтку Гарнастаевічы, а была пахаваная ў маёнтку Поразава Беластоцкага ваяводзтва (Польшча), які належаў Бутаўт-Андрайковічам, — каля магілаў прадстаўнікоў свайго роду. Раней (1925 г.) у Поразаве была пахаваная і ейная родная сястра Марыя Яраславаўна Бутаўт-Андрайковіч^[3].

Творчасьць

З 1881 г. жыла ў сваім маёнтку Гарнастаевічы (Ваўкавыскі павет) і ў Варшаве, дзе выкладала на мастацкіх курсах для жанчынаў^[3].

З-за хваробы вачэй y канцы 1880-х гг. спыніла сваю творчую дзейнасьць^[1].

У 1907 г. стала чаліцай Літоўскага таварыства мастакоў y Вільні. У Гарнастаевічах яе часта наведвалі мастакі Станіслаў Жукоўскі і Станіслаў Дыбоўскі, карціны якіх (у тым ліку іх партрэты сям'і Бутаўт-Андрайковічаў) меліся ў палацы ў Гаранстаевічах^[3].

Працавала пераважна ў гістарычным жанры, а таксама пісала карціны і на рэлігійныя сюжэты: «Ян Каханоўскі над астанкамі Уршулі» (1876), «Кардынал Ян Медычы з Пампэніем Лаэтам на рымскіх раскопках» (1877), «Хрыстос вылечвае сьляпога» (1878), «Лакетак у гроце» (1881), «Міласэрнасьць каралевы Ядвігі» (1884) і інш. Яе карціна «Лакетак у гроце» (1881) захоўваецца ў Нацыянальны музэі ў Кракаве (Польшча)^[4].

Займалася таксама асьветнай дзейнасьцю і філянтропіяй. Стала адной з першых зьбіральніцаў твораў беларускага народнага мастацтва^[3].

Паводле Рыскай мірнай дамовы (1921) вёска Гарнастаевічы ўвайшла ў склад міваеннай Польшчы — у склад Беластоцкага ваяводзтва, а сама Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч стала грамадзянкай міжваеннай ПольшчыПамылка цытаваньня: Няма закрываючага тэга </ref> пасьля адкрытага тэга <ref>

Вядомыя толькі па назвах і ўспамінах

Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч, «Ян Каханоўскі над астанкамі Ўршулі» (1876)

У лесе, 1879 год
Хрыстос вяртае зрок сьляпому, 1882 год
Партрэт мужчыны, 1882 год
Партрэт Вандаліна Пуслоўскага, 1882 год
Пры ўнуку 1882 г.

Крыніцы

^ ^а ^б ^в Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с.
^ ^а ^б Butautas R. S. Butautai — Andreikavičiai gyvenimo labirintuose. — Vilnius. Gediminas, 2018, — 300 s.
^ ^а ^б ^в ^г ^д «Невядомая мастачка Марыя Магдалена Эліза Бутаўт-Андрэйковіч». Звязда. 31 ліпеня 2022 году.
^ Lija Skalska-Miecik: Maria Magdalena Andrzejkowicz-Buttowt. W: Artystki polskie. Katalog wystawy. red. Agnieszka Morawińska (red.). Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991.

[слоўнік-1] а ^б ^в Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с.

[butautas-2] а ^б Butautas R. S. Butautai — Andreikavičiai gyvenimo labirintuose. — Vilnius. Gediminas, 2018, — 300 s.

[zviazda-3] а ^б ^в ^г ^д «Невядомая мастачка Марыя Магдалена Эліза Бутаўт-Андрэйковіч». Звязда. 31 ліпеня 2022 году.

[4] Lija Skalska-Miecik: Maria Magdalena Andrzejkowicz-Buttowt. W: Artystki polskie. Katalog wystawy. red. Agnieszka Morawińska (red.). Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991.

[1]

[2]

[3]

[4]