Мазамбі́к (па-партугальску: Moçambique), афіцыйна — Рэспу́бліка Мазамбі́к (парт. República de Moçambique) — краіна ў паўднёвай Афрыцы. Мяжуе з ПАР, Свазілэндам, Танзаніяй, Малаві, Зімбабвэ і Замбіяй. Некалькі стагодзьдзяў была партугальскай калёніяй, атрымала незалежнасьць у 1975 годзе. Мае выхад да Індыйскага акіяна.

Мазамбік
па-партугальску: República de Moçambique
Сьцяг Герб
Дзяржаўны гімн
Гімн Мазамбіку
Дата заснаваньня: 25 чэрвеня 1975
Афіцыйная мова: партугальская[1]
Сталіца: Мапуту
прэзідэнт Мазамбіка[d]: Філіпі Ньюсі[d]
прэм’ер-міністар Мазамбіку[d]: Адрыяна Малеяні[d]
Заканадаўчы орган: Assembly of the Republic[d]
Выканаўчы орган: government of Mozambique[d]
Плошча:
  • 801 590 ± 1 км²
Насельніцтва:
Валюта: Мецікал
Індэкс дэмакратыі: 3,51[3]
Каэфіцыент Джыні: 54[4]
ІРЧП: 0,446[5]
Часавы пас: UTC+2 і Africa/Maputo[d][6]
Аўтамабільны знак: MOC
Бок аўтамабільнага руху: леваруч
Дамэн верхняга ўзроўню: .mz
Тэлефонны код: +258
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
portaldogoverno.gov.mz

Гісторыя

рэдагаваць

На тэрыторыю сёньняшняга Мазамбіку ў 1498 годзе трапіў партугальскі вандроўнік Васка да Гама. У 1505 годзе партугальцы збудавалі свае першыя паселішчы недалёка ад сучаснага гораду Бэйра. У ХVІ стагодзьдзі на ўзьбярэжжы ўзьніклі новыя партугальскія паселішчы. У 1609 годзе была створана калёнія, якая стала галоўнам партугальскім цэнтрам гандлю рабамі.

Паўстаньне супраць каланіяльных цладаў, якое ўзьнікла ў канцы ХІХ стагодзьдзя было падаўлена. З 1964 году барацьбу з уладамі Партугаліі ўзначаліла камуністычная партызанская партыя ФРЭЛІМО. Пасьля перавароту ў Партугаліі ў 1974 годзе было ўсталявана перамір’е. З 1975 году Мазамбік атрымаў незалежнасьць. З гэтага часу ў краіне бесьперапынна цягнуцца ўнутраныя збройныя канфлікты. У 1990-х гадах канфлікты атрымалася супакоіць і ў 1994 годзе былі праведзены першыя шматпартыйныя выбары. Да нашага часу Мазамбік застаецца адной з самых бедных краінаў сьвету.

Палітыка

рэдагаваць

Заканадаўчая ўлада ў краіне належыць аднапалатнаму парлямэнту з 250 дэпутатаў (Сход Рэспублікі). Тэрмін дзеяньня Сходу 5 гадоў. Выканаўчая ўлада належыць прэзыдэнту, які таксама выбіраецца на пяцігадовы тэрмін. У наш час кіруючай партыяй Мазамбіку зьяўляецца партыя ФРЭЛІМО, да якой належыць і прэзыдэнт і 60% парлямэнтарыяў.

Адміністрацыйны падзел

рэдагаваць

Мазамбік падзяляецца на 11 правінцыяў:

 
Адміністрацыйны падзел Мазамбіку
Правінцыя Цэнтар Плошча, км² Насельніцтва (1997), тыс. чал.
1 Кабу-Дэлгаду Пемба 82 625 1284
2 Газа Шаі-Шаі 75 709 1034
3 Іньямбанэ Іньямбанэ 68 615 1112
4 Маніка Шымаё 61 661 975
5 Мапуту Мапуту 602 1098
6 Мапуту (правінцыя) Мапуту 25 756 809
7 Нампула Нампула 81 606 3065
8 Ньяса Лішынга 129 056 764
9 Сафала Бэйра 68 018 1380
10 Тэтэ Тэтэ 100 724 1149
11 Замбэзія Келіманэ 105 008 3202

Сталіца краіны — Мапуту (1200 тыс. чалавек). Буйныя гарады: Бэйра (412 588 чал), Нампула (230 тыс. чалавек), Іньямбанэ (150 тыс. чалавек).

Геаграфія

рэдагаваць

Агульная працягласьць межаў краіны складае 4571 км, зь якіх:

Берагавая лінія складае 2470 км. Самая высокая кропка краіны — гара Бінга (2436 м).

Эканоміка

рэдагаваць

Мазамбік — сельскагаспадарчая краіна, 75% насельніцтва працуе ў сельскай гаспадарцы. Пры гэтым 88% урадлівых земляў застаюцца неапрацаванымі.

Дэмаграфія

рэдагаваць

Значны ўплыў на колькасьць насельніцтва аказвае эпідэмія СНІДу, якія выклікае зьніжэньне сярэдняй працягласьці жыцьця, павялічвае сьмяротнасьць немаўлятаў, зьніжае натуральны прырост насельніцтва.

Узроставая будова гармацтва:

  • 0—14 гадоў — 42,1 %
  • 15—64 гады — 55,3 %
  • 65+ гады — 2,6 %

Натуральны прырост насельніцтва — 0,82%, нараджальнасьць — 38,2 немаўлятаў на 1000 чалавек, сьмяротнасьць немаўлятаў — 199 на 1000 немаўлятаў.

Працягласьць жыцьця:

  • агульная — 31,3 году;
  • мужчыны — 30,98 году;
  • жанчыны — 31,63 году.

Культура

рэдагаваць

Згодна зь перапісам 1997 году мазамбікцы адносяць сябе да наступных рэлігійных групаў:

  • нерэлігійныя — 24,25 %
  • хрысьціяне — 35,65 %
  • мусульмане — 17,8 %
  • сіяністы (рэлігія якая сумяшчае элемэнты хрысьціянства і традыцыйных афрыканскіх веравызнаньняў) — 18,7 %
  • астатнія — 3,6 %.

Глядзіце таксама

рэдагаваць