Мазамбік

Мазамбі́к (па-партугальску: Moçambique), афіцыйна — Рэспу́бліка Мазамбі́к (парт. República de Moçambique) — краіна ў паўднёвай Афрыцы. Мяжуе з ПАР, Свазілэндам, Танзаніяй, Малаві, Зімбабвэ і Замбіяй. Некалькі стагодзьдзяў была партугальскай калёніяй, атрымала незалежнасьць у 1975 годзе. Мае выхад да Індыйскага акіяна.

Мазамбік
па-партугальску: República de Moçambique
Сьцяг Герб
Дзяржаўны гімн Гімн Мазамбіку
Дата заснаваньня:	25 чэрвеня 1975
Афіцыйная мова:	партугальская
Сталіца:	Мапуту
прэзідэнт Мазамбіка[d]:	Філіпі Ньюсі[d]
прэм’ер-міністар Мазамбіку[d]:	Адрыяна Малеяні[d]
Заканадаўчы орган:	Assembly of the Republic[d]
Выканаўчы орган:	government of Mozambique[d]
Плошча:	801 590 ± 1 км²
Насельніцтва:	▲29 668 834 чал. (2017)
Валюта:	Мецікал
Індэкс дэмакратыі:	3,51
Каэфіцыент Джыні:	54
ІРЧП:	0,446
Часавы пас:	UTC+2 і Africa/Maputo[d]
Аўтамабільны знак:	MOC
Бок аўтамабільнага руху:	леваруч
Дамэн верхняга ўзроўню:	.mz
Тэлефонны код:	+258
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
portaldogoverno.gov.mz

Гісторыя

На тэрыторыю сёньняшняга Мазамбіку ў 1498 годзе трапіў партугальскі вандроўнік Васка да Гама. У 1505 годзе партугальцы збудавалі свае першыя паселішчы недалёка ад сучаснага гораду Бэйра. У ХVІ стагодзьдзі на ўзьбярэжжы ўзьніклі новыя партугальскія паселішчы. У 1609 годзе была створана калёнія, якая стала галоўнам партугальскім цэнтрам гандлю рабамі.

Паўстаньне супраць каланіяльных цладаў, якое ўзьнікла ў канцы ХІХ стагодзьдзя было падаўлена. З 1964 году барацьбу з уладамі Партугаліі ўзначаліла камуністычная партызанская партыя ФРЭЛІМО. Пасьля перавароту ў Партугаліі ў 1974 годзе было ўсталявана перамір’е. З 1975 году Мазамбік атрымаў незалежнасьць. З гэтага часу ў краіне бесьперапынна цягнуцца ўнутраныя збройныя канфлікты. У 1990-х гадах канфлікты атрымалася супакоіць і ў 1994 годзе былі праведзены першыя шматпартыйныя выбары. Да нашага часу Мазамбік застаецца адной з самых бедных краінаў сьвету.

Палітыка

Заканадаўчая ўлада ў краіне належыць аднапалатнаму парлямэнту з 250 дэпутатаў (Сход Рэспублікі). Тэрмін дзеяньня Сходу 5 гадоў. Выканаўчая ўлада належыць прэзыдэнту, які таксама выбіраецца на пяцігадовы тэрмін. У наш час кіруючай партыяй Мазамбіку зьяўляецца партыя ФРЭЛІМО, да якой належыць і прэзыдэнт і 60% парлямэнтарыяў.

Адміністрацыйны падзел

Мазамбік падзяляецца на 11 правінцыяў:

Адміністрацыйны падзел Мазамбіку

№	Правінцыя	Цэнтар	Плошча, км²	Насельніцтва (1997), тыс. чал.
1	Кабу-Дэлгаду	Пемба	82 625	1284
2	Газа	Шаі-Шаі	75 709	1034
3	Іньямбанэ	Іньямбанэ	68 615	1112
4	Маніка	Шымаё	61 661	975
5	Мапуту	Мапуту	602	1098
6	Мапуту (правінцыя)	Мапуту	25 756	809
7	Нампула	Нампула	81 606	3065
8	Ньяса	Лішынга	129 056	764
9	Сафала	Бэйра	68 018	1380
10	Тэтэ	Тэтэ	100 724	1149
11	Замбэзія	Келіманэ	105 008	3202

Сталіца краіны — Мапуту (1200 тыс. чалавек). Буйныя гарады: Бэйра (412 588 чал), Нампула (230 тыс. чалавек), Іньямбанэ (150 тыс. чалавек).

Геаграфія

Агульная працягласьць межаў краіны складае 4571 км, зь якіх:

• Малаві — 1569 км;
• ПАР — 491 км;
• Свазілэнд — 105 км;
• Танзанія — 756 км;
• Зімбабвэ — 1231 км.

Берагавая лінія складае 2470 км. Самая высокая кропка краіны — гара Бінга (2436 м).

Эканоміка

Мазамбік — сельскагаспадарчая краіна, 75% насельніцтва працуе ў сельскай гаспадарцы. Пры гэтым 88% урадлівых земляў застаюцца неапрацаванымі.

Дэмаграфія

Значны ўплыў на колькасьць насельніцтва аказвае эпідэмія СНІДу, якія выклікае зьніжэньне сярэдняй працягласьці жыцьця, павялічвае сьмяротнасьць немаўлятаў, зьніжае натуральны прырост насельніцтва.

Узроставая будова гармацтва:

• 0—14 гадоў — 42,1 %
• 15—64 гады — 55,3 %
• 65+ гады — 2,6 %

Натуральны прырост насельніцтва — 0,82%, нараджальнасьць — 38,2 немаўлятаў на 1000 чалавек, сьмяротнасьць немаўлятаў — 199 на 1000 немаўлятаў.

Працягласьць жыцьця:

• агульная — 31,3 году;
• мужчыны — 30,98 году;
• жанчыны — 31,63 году.

Культура

Рэлігія

Згодна зь перапісам 1997 году мазамбікцы адносяць сябе да наступных рэлігійных групаў:

• нерэлігійныя — 24,25 %
• хрысьціяне — 35,65 %
• мусульмане — 17,8 %
• сіяністы (рэлігія якая сумяшчае элемэнты хрысьціянства і традыцыйных афрыканскіх веравызнаньняў) — 18,7 %
• астатнія — 3,6 %.